कोभिड–१९ बाट आँखाको सुरक्षा

आँखामा कोरोना लक्षण

कोभिड–१९ का संक्रमितमा देखिने आँखाका प्रमुख समस्या हुन्— आँखा रातो हुनु, रसिलो हुनु, आँसु बग्नु, आँखामा चिप्रा/कचेरा आउनु । कुनैकुनै संक्रमितमा आँखाको भित्री भाग रेटिनामा असर भई रक्तस्राव भएको समेत पाइएको छ ।

कोभिड–१९ बाट एउटा मात्रै वा दुइटै आँखामा असर पर्न सक्छ । हालसम्मको अध्ययनअनुसार, करिब एक प्रतिशतदेखि एकतिहाइसम्म संक्रमितका आँखामा असर परेको देखिएको छ । आँसु र चिप्रामा पनि कोरोना भाइरस पाइएको छ । केही संक्रमितमा पहिलो लक्षणका रूपमा आँखा रातो हुने गरेको छ । तत्पश्चात् बिस्तारै ज्वरो आउने, धेरै कमजोरी महसुस हुने र सास फेर्न गाह्र्रो हुने गरेको पनि पाइएको छ । धेरैजसो संक्रमितमा कोभिड–१९ को कुनै पनि लक्षण नदेखिने हुँदा र आँखामा कोरोना भाइरस हुन सक्ने सम्भावना भएको हुँदा आँखाबाट पनि सजिलै संक्रमण हुने अनुमान गर्न सकिन्छ ।

बचावटका उपाय

आँखाबाट कोभिड–१९ नसरोस् भन्नका लागि भौतिक दूरी कायम गर्नु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ । यसका अलावा हातले आँखा, नाक, मुख र कानमा सकभर छुन हुन्न । छुनैपर्ने अवस्था आए साबुनपानीले कम्तीमा पनि २० सेकेन्डसम्म हात धुनुपर्छ अथवा गुणस्तरीय स्यानिटाइजरको प्रयोग गर्नुपर्छ । हातले अत्यावश्यकबाहेक अन्य ठाउँमा छुनु हुँदैन । समयसमयमा साबुनपानीले हात धोइरहनुपर्छ । यसका अलावा गुणस्तरीय मास्कको प्रयोग, घरबाहिर निस्कँदा आँखा राम्रोसँग छोपिने खालको चस्मा प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ ।

आँखाका बिरामीबाट नेत्र चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीमा कोभिड–१९ को संक्रमण भएको र जीवनसमेत गुमाउनुपरेको तथ्य सर्वविदितै छ । यसर्थ नेत्र चिकित्सक, स्वास्थ्यकर्मीसहित संक्रमितको प्रत्यक्ष सम्पर्कमा आउनुपर्ने व्यक्तिहरूले पीपीई र पन्जाको प्रयोग गर्दै फेससिल्ड लगाएर आँखा जाँच्ने मेसिनमा समेत बचावटी कवचको उपयोग गर्नु अत्यन्त आवश्यक छ । शल्यक्रिया गर्नुपर्ने बिरामीको पीसीआर जाँच गरी संक्रमण भए–नभएको पहिचानपछि मात्र उपचार गर्दा यो रोग नियन्त्रणमा ठूलो सहयोग मिल्न सक्छ ।लक्षणबिनाका धेरै बिरामी हुने हुँदा र कोरोना भाइरसको पहिचानको दायरा सीमित भएकाले हामी जोकोही पनि संक्रमित हुन सक्छौं भन्ने यथार्थ बुझ्नुपर्छ । यसर्थ आवश्यक बचावटका उपायहरू सबै जनाले अवलम्बन गर्नैपर्छ ।

आँखा रातो भएको व्यक्तिले तुरुन्त नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा सम्पर्क गरी यसको वास्तविक कारण पत्ता लगाउनुका साथै उपचार गराउनुपर्छ । प्रत्येक स्वास्थ्य संस्थामा आँखा रातो भएका व्यक्तिलाई छुट्टै व्यवस्थापन गरी उपचार गराउँदा अन्यलाई कोरोना भाइरस सर्नबाट धेरै हदसम्म बचाउन सकिन्छ । पूर्ण सावधानी अपनाउन सकेका खण्डमा आँखाबाट सर्न सक्ने संक्रमणबाट हामी बच्न सक्छौं ।

तुरुन्त उपचार आवश्यक पर्ने समस्या

कोरोना महामारीको अवधिमा अत्यावश्यक व्यक्ति मात्र आँखा अस्पताल जानु उत्तम हुन्छ । यसबाट भीडभाडमा कमी हुन गई संक्रमण नफैलन तथा आफू पनि बच्न सहयोग पुग्छ । कुनै पनि व्यक्तिको एक अथवा दुवै आँखाको दृष्टिमा एक्कासि कमी भएमा, आँखा देख्न कम भएसँगै आँखाको नानी दुख्ने, टाउको दुख्ने तथा उल्टी आएमा, आँखा निकै रातो भएमा, उज्यालोमा हेर्न अप्ठेरो भएमा, एक्कासि आँखाअगाडि धेरै छाया आएमा, रातको समयमा आँखाबाट उज्यालो प्रकाश आएको आभास भएमा, एउटा वस्तुलाई दुइटा वा सीधा वस्तु बांगो देखेमा तुरुन्त आँखा अस्पतालमा सम्पर्क गर्नुपर्छ । हालसालै आँखाको शल्यक्रिया गरेका बिरामी र त्यस्ता बिरामीमा एक्कासि आँखा दुख्ने भएमा, दृष्टि कमजोर हुन थालेमा र आँखा रातो भएमा पनि अस्पताल गइहाल्नुपर्छ ।

आँखामा चोटपटक लागेमा र बाहिरी वस्तु परेको शंका लागेमा तुरुन्त परीक्षण गराउनुपर्छ । आँखामा रासायनिक पदार्थ परेमा कम्तीमा पनि आधा घण्टासम्म सफा पानीले आँखा धोई तुरुन्तै अस्पताल जानुपर्छ । उपर्युक्त लक्षण भएका व्यक्तिमा आँखाको जटिल समस्या हुन सक्ने भएकाले तुरुन्त उपचार गराउनुपर्छ । यसो गरे दृष्टि जोगाउन सकिन्छ । ढिलो भए राम्रो दृष्टि बचाउन सकिने सम्भावना निकै कम हुन्छ ।

आँखाको शल्यक्रियापश्चात् नियमित लगाउनुपर्ने औषधि तोकेको अवधिसम्म प्रयोग गर्नुपर्छ । आँखाको विशेष रोगका छोड्न नमिल्ने औषधिहरू (जस्तै— जलविन्दु रोगका लागि प्रयोग भैरहेका औषधिहरू) नेत्र चिकित्सकको सल्लाहबिना रोक्नु हुँदैन । कोरोना महामारीको यो समयमा आँखा बचाउने सर्वोत्तम उपाय व्यक्तिगत सावधानी नै हो । यसबारे सचेत रहन सके आफ्नो दृष्टि पनि बचाउन सकिन्छ ।

(थापा नेत्ररोग विशेषज्ञ हुन् ।)