भुसाल र खड्कालाई चुनौती दिँदै कार्की

यो निर्वाचन क्षेत्रमा ललितपुर महानगरका वडा नं. १ देखि ५, १०, १३, १५, २० देखि २९ वडा र गोदावरी नगरपालिकाका वडा नं. १२ र १४ पर्छन् । यस क्षेत्रबाट १३ दलका १३ उम्मेदवार छन् भने स्वतन्त्रबाट ७ जना छन् । यीमध्ये तीन जनाबीच कडा प्रतिस्पर्धा रहेको ठानिएको छ । गठबन्धनबाट माओवादीकी ६० वर्षीया पम्फा भुसाल ‘अन्तिम पटक’ उम्मेदवारका रूपमा प्रस्तुत भएकी छन् । एमालेका ४९ वर्षीय अमृत खड्का ‘म बनाउँछु समृद्ध, सुन्दर र सम्पदाको सहर’ भन्दै घरदैलोमा छन् । उनी २०५४ सालको स्थानीय निर्वाचनमा सबैभन्दा कान्छो २३ वर्षको उमेरमा ललितपुरको सैंबु गाविस अध्यक्ष बनेका थिए । यसैगरी राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीकी डा. तोसिमा कार्की ‘स्वस्थ नेपाली सुखी नेपाली’ नारासहित मतदातामाझ पुगेकी छन् ।

‘मुख्यतः गठबन्धनका उम्मेदवार र एमालेबीच कडा प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ,’ ललितपुर–३ का मतदाता तथा अभिभावक महासंघका अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारी भन्छन्, ‘निर्वाचन आयोगले डा. कार्कीलाई चर्चामा ल्याएकाले उनीसमेत प्रतिस्पर्धा आउन सक्ने देखिन्छ ।’ उनका अनुसार महानगरको मुख्य समस्या खानेपानी, सातदोबाटोदेखि ठेंचो हुँदै चापागाउँ जाने, नख्खुदेखि सैंबु भैंसेपाटी जाने, सातदोबाटोदेखि हरिसिद्ध हुँदै गोदावरी जाने बाटो समस्यामै गुज्रिएका छन् । ‘अधिकांश सामुदायिक विद्यालयको गुणस्तर कमजोर छ,’ उनले भने, ‘मुटु, न्युरोलगायत सबैखाले उपचार गर्ने सर्वसुलभ अस्पताल छैनन् ।’

गठबन्धनकी उम्मेदवार भुसाल यसअघि ललितपुर–३ बाट पहिलो संविधानसभामा भारी मतले विजयी भएकी थिइन् । २०७४ सालमा सोही क्षेत्रबाट प्रतिनिधिसभा सदस्यमा विजयी भइन् । उनले उतिखेर एमालेको साथ पाएकी थिइन् । अहिले संघीय सरकारको ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइमन्त्री रहेकी भुसाल योसहित चारपटक मन्त्री बनेकी छन् ।

अर्घाखाँचीमा जन्मिएकी भुसाललाई कतिपय मतदाताले ‘बाहिरिया’ ठान्छन् । ‘संकीर्ण सोच भएका कसैले ललितपुरवासी होइन भन्लान् तर म ४४ वर्षदेखि ललितपुरमा छु,’ घरदैलोमा भेटिएकी भुसालले कान्तिपुरसँग भनिन्, ‘मेरो व्यक्तिगत, सामाजिक, राजनीतिक पृष्ठभूमि ललितपुरसँग निरन्तर छ ।’ आचारसंहिताले गर्दा चुनावी रणनीति विगतभन्दा फरक शैली अपनाउनुपरेको उनको भनाइ छ । भुसाललाई कांग्रेस, एकीकृत समाजवादी, राष्ट्रिय जनमोर्चालगायत दलले साथ दिएका छन् ।

एमाले उम्मेदवार खड्का भने अनुभवका आधारमा आफ्नो क्षेत्रको विकास गर्ने बताउँछन् । ‘खानेपानीको वैकल्पिक स्रोत व्यवस्थापन, प्रदूषण रोकावट, रोजगारी सिर्जना, सांस्कृतिक सहरको ऐतिहासिकतालाई जगेर्ना गर्ने हाम्रो प्रतिबद्धता छ,’ वाग्मती प्रदेश कमिटी सदस्यसमेत रहेका उनले भने । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीकी कार्कीले घर–घरमा स्वास्थ्यको पहुँच, महिला सशक्तीकरण, प्राविधिक शिक्षा र युवा रोजगारीलगायतका एजेन्डा लिएर अघि बढेको बताइन् । ‘पुराना नेता परिवर्तन गरी सक्षम युवालाई अघि बढाउन जरुरी छ,’ उनले भनिन्, ‘सडक, खानेपानी, विकासमा निरन्तर भइरहेको राजनीति आश्वासनलाई छाडेर अब सबल कार्यान्वयनको खाँचो छ ।’ पुराना दल र नेताबाट वर्षौंदेखि दिक्क भइरहेका मतदाताका कारण आफ्नो जित सुनिश्चित रहेको उनले दाबी गरिन् ।

पहिले सहयात्री, अहिले प्रतिस्पर्धी

ललितपुर–२ बाट भने प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि एमालेका प्रेमबहादुर महर्जन र एकीकृत समाजवादीका कृष्णलाल महर्जन कडा प्रतिस्पर्धामा छन् । एउटै समुदायका मात्र नभई दुवै कम्युनिस्ट राजनीतिक पृष्ठभूमिका हुन् । अघिल्लो संसदीय चुनावमा कृष्णलाल र प्रेमबहादुर राजनीतिक सहयात्री थिए । एमाले विभाजनपछि भने सत्ता गठबन्धनबाट कृष्णलाल र एमालेबाट प्रेमबहादुर प्रतिस्पर्धी बनेका हुन् । कृष्णलाल २ पटक यसै क्षेत्रबाट सांसद बनेका थिए ।

यहाँ १४ दलका १४ जना र ८ स्वतन्त्र उम्मेदवार चुनावी मैदानमा छन् । दलका र स्वतन्त्र उम्मेदवारले चुनावी एजेन्डा उस्तैउस्तै उठाएका छन् । साझा एजेन्डाका रूपमा पर्यटन, उद्योग र विकास देखिन्छ । ललितपुर–२ मा ललितपुर महानगरपालिकाको ९ वटा वडा र महालक्ष्मी नगरपालिकाको १० वटैसहित १९ वडा पर्छन् ।

गठबन्धनका कारण ‘टेस्टेड’ उम्मेदवार, पुरानै एजेन्डालाई लिएर आएका र गठबन्धनले गर्दा कतिपय मतदाता अन्योलमा छन् । ‘विगतमा एउटा चिह्नमा भोट हाल्नेले अर्को चिह्न रोज्नुपरेको छ, गठबन्धनका नेताले बाध्यता सिर्जना गरेका छन्,’ इमाडोलका मतदाता देव केसीले भने, ‘कतिपय बूढाबूढी पाका उमेरकालाई बढी समस्या छ ।’

ललितपुरको ओमबहालमा जन्मिएका ६७ वर्षीय कृष्णलालले आफ्नो क्षेत्र सांस्कृतिक नगरी भएकाले यसको समृद्धिमा निरन्तर लागिरहेको बताए । ‘यहाँका मूर्त, अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण, संवर्द्धन र प्रवर्द्धन मेरो मुख्य एजेन्डा हुन्,’ उनले भने, ‘यहाँका उत्पादनलाई बजारीकरण गर्नेछु ।’ उनी ‘कला संस्कृति र सम्पदा ललितपुरको धरोहर, गठबन्धनको विजय संविधान र गणतन्त्रको सरोकार’ नारा लिएर घरदैलोमा व्यस्त छन् । मनहरा, कर्मनासा र गोदावरी खोला किनारा करिडोर निर्माण, इमाडोललगायत ठाउँमा खानेपानीको समस्या समाधान, राजकुलोलाई सञ्चालन गरी पोखरीलाई पुनर्जीवन दिने उनले बताए । लुभु र सिद्धिपुर क्षेत्रलाई ‘टेक्सटायल हब’ का रूपमा विकास गर्ने उनको भनाइ छ ।

यसैगरी ललितपुरको गुइटोलमा जन्मे–हुर्केका ५६ वर्षीय प्रेमबहादुर एमाले पार्टीले उठाएका चुनावी एजेन्डाअनुसार अघि बढेको बताए । ‘राष्ट्रियता र मुलुकलाई समृद्धितिर लैजाने एजेन्डाका कारण धेरै कम्युनिस्ट कार्यकर्ता एमालेप्रति आकर्षित छन्,’ उनले भने, ‘ललितपुरको नेवारी संस्कृति र पर्यटकीय स्थलहरूमा रहेका मूर्त र अमूर्त कला संस्कृतिको संरक्षण र पर्यटनको प्रवर्द्धनका लागि ठोस योजना ल्याउनेछु ।’ लामाटारदेखि मानेदोबानसम्मको सडक कालोपत्र गर्ने, काठमाडौं उपत्यका सुन्दर देखिने भएकाले लाँकुरी भन्ज्याङ पर्यटन विकास गर्ने, गोदावरी र कर्मनासा खोलाको अतिक्रमण हटाएर करिडोर निर्माण गर्ने उनले बताए ।