क्रसर नचल्दा १२ वर्षपछि सङ्लियो त्रिशूली 

र, त्रिशुली नदीलाई हेर्दा लाग्छ– लकडाउनले प्रकृतिलाई पनि राहत दिएको छ । नदी किनारमा चल्ने बालुवा धुने फिरफिरे बन्द भएपछि त्रिशुली १२ वर्षपछि सङ्लो देखिएको वैरेनीका स्थानीयले बताए ।

धादिङ र नुवाकोट जिल्लामा त्रिशुली नदी किनारमा ढिस्काको बालुवा धुने, नदीबाटै बालुवा झिक्ने र नदी किनारमै क्रसर चलाउने क्रियाकलापहरुले कन्चन बग्ने त्रिशुली नदी बाह्रै महिना धमिलिने गरेको थियो ।

हिउँदमा पनि कहिले बालुवा त कहिले ढुंगा झिक्नेहरुले गर्दा सँधै धमिलो हुने त्रिशुली अहिले सङ्लिन पाएको छ । न त त्रिशुलीमा अहिले गिट्टी बालुवा बोक्ने टिपरको लस्कर न छ बालुवा प्रशोधन र क्रसर उद्योग । बरु कञ्चन त्रिशुलीमा देखिन थालेका छन्– बल्छी र जाल थापेर माछा मार्नेहरु, चिसो पानीमा नुहाउने र पौडी खेल्नेहरु । नदी सफा भएपछि ठूल्ठूला माछाहरु पनि भेटिन थालेको स्थानीयले बताए । १२ केजी सम्मका गोज माछा र जलकपुर प्रजातीका माछा मारेको एक स्थानीयले बताए ।

नेपाल सरकारबाट तोकिएको मापदण्ड विपरित सञ्चालन भएका खानी, क्रसर तथा बालुवा प्रशोधन उद्योगहरुले नदी धमिल्याउने गरेको त्रिशुली बचाउ अभियानका अभियन्ताहरु बताउँछन् । नदी किनारका विभिन्न स्थानमा अवैध रुपमा सञ्चालनमा रहेका उद्योगबाट वातावरण प्रदुषण र प्राकृतिक सम्पदाहरुको क्षय समेत गरेको उनीहरुको भनाइ छ । लकडाउनका कारण ती उद्योगहरु सञ्चालन नहुँदा नदीको कञ्चन रुप देखिन थालेको छ ।

‘धार्मिक तथा जलयात्राको लागि ऐतिहासिक महत्व बोकेको त्रिशुली नदीमा बालुवा प्रशोधन उद्योगका व्यवसायीहरुले बालुवा धोएको धमिलो फोहर पानी तथा लेदो मापदण्डविपरित सिधै खोलामा पठाएकोले त्रिशुली नदी धमिलिएको रहेछ भन्ने कुरामा लकडाउन पछिको त्रिशुली नदीको अवस्थाले दर्शाउँछ,’ जिल्ला समन्वय समिति धादिङका प्रमुख जगन्नाथ नेपालले बताए ।

त्रिशुली नदी धमिलिँदा पर्यटन उद्योग तथा नदीको स्वच्छतामा असर पर्ने र कालान्तरमा यसले गम्भीर समस्या निम्त्याउन सक्ने भएकोले यस्ता कार्य निरुत्साहित गर्न पहल भइरहेको पनि नेपालले बताए ।

त्रिशुली नदी र यसको आसपासका खोलाहरुवाट निर्माण सामाग्री उत्पादन गर्ने नाममा विगत २ दशकदेखि लगातार उत्खनन् हुँदै आईरहेको र यस कार्यले त्रिशुलीको स्वरुप बिग्रिएको अभियन्ता श्रवण त्रिपाठीले बताए ।