मास्क आयात बढ्यो, निर्यात घट्यो

गत वर्ष पहिलो ६ महिनामा १५ करोड १५ लाख ३२ हजार रुपैयाँको मास्क निर्यात भएको थियो । यस वर्ष भने २७ लाख ९१ हजार रुपैयाँ बराबरको मात्र मास्क निर्यात भएको छ । मास्क निर्यात हुने देशमा कोरोना संक्रमणको दरअनुसार निर्यातको संख्यामा घटबढ भइरहेको विभागका सूचना अधिकारी पुण्यविक्रम खड्काले जानकारी दिए ।

विभिन्न देशबाट मास्क आयात भइरहेको अवस्थामा उपत्यकाभित्र रहेका उद्योगमा मास्कको माग बढिरहेको छ । बाहिरका उद्योगका मास्क भने कारखानामै थन्किएका छन् । दमकस्थित ग्रिन नेपालको कारखानामा सात लाख थानभन्दा बढी मास्क थन्किएका छन् । उचित मूल्य नपाउँदा मास्क कारखानामै राख्नुपरेको सञ्चालक नन्दलाल पाण्डे बताउँछन् । देशभर ओमिक्रोनको संक्रमण बढिरहेको अवस्थामा पनि उद्योगमा मास्कको माग भने घटिरहेको उनले जानकारी दिए ।

‘कोरोना महामारीको सुरुवातमा कारखाना सञ्चालन गरें, पहिले यहाँ अन्य थिएन, अहिले दमकमै ४ वटा मास्क उत्पादन गर्ने कम्पनी छन्,’ उनले भने । चिनियाँ मेल्टब्लोन प्रयोग गरेर बनाइएका ५० थान मास्कको होलसेल मूल्य सय रुपैयाँमा बेच्दा पनि उनको मास्क कारखानामै थन्किएका हुन् । घाटा खाएर बेच्नुभन्दा मास्क अभाव हुँदा बेच्ने भन्दै थन्काइराखेको उनले बताए । ‘देशबाहिर मास्क पठाउन आफ्नो लिंक छैन, पहिला काठमाडौंसम्म पुग्थ्यो, अहिले पूर्वमै सीमित छ,’ उनले भने ।

उपत्यका बाहिरको कारखानामा मास्क थन्किए पनि काठमाडौंमै सञ्चालन कम्पनीमा भने मास्कको माग बढिरहेको बज्र ग्रुपअन्तर्गत बज्र हेल्थ केयर प्रालिका मार्केटिङ म्यानेजर सुनिल पौडेलको भनाइ छ । ‘हिजोआज मास्कको माग बढ्दो छ, मास्क तयार हुनासाथ बजारमा गइहाल्छ,’ उनले भने, ‘प्रतिदिन ३० देखि ४० हजार पिस मास्क उत्पादन गरिरहेका छौं, बजार राम्रै पाएको छ ।’

अहिले मास्क बनाउन प्रयोग गरिने कच्चापदार्थको मूल्य बढेकाले मास्कको पनि मूल्यवृद्धि भएको उनले जनाए । पहिले ५० थान मास्कको २०० रुपैयाँ पर्थ्यो । अहिले २ सय ५० रुपैयाँ पर्न आउने उनले सुनाए । बज्रले चाइनिज र नेपाली दुवै प्रकारका मेल्टब्लोन पेपर प्रयोग गरेर मास्क बनाइरहेको छ । ‘मेल्टब्लोन पेपरअनुसार नेपाली मास्क सस्तो पर्छ, चाइनिज अलि महँगो र राम्रो हुन्छ,’ उनले भने ।

उपत्यकाकै बजारको माग पुर्‍याउन सकस भइरहेको आहा औद्योगिक कम्पनीले बताएको छ । उपत्यकाबाट नै प्रतिदिन १ लाख थान मास्कको माग भइरहेको कम्पनीका सहकारी मार्केटिङ म्यानेजर सन्तोष सिग्देलले जानकारी दिए । ‘प्रतिदिन ६० देखि ७० हजार थान मास्क तयार हुन्छ,’ उनले भने, ‘उपत्यकाकै माग पुर्‍याउन नसकेकाले बाहिर पठाउन सकेको छैन ।’ कोरोना महामारीदेखि नै कम्पनीले मास्क उत्पादन गर्न थालेको हो । नेपालको मास्क गत वर्ष भुटान, फ्रान्स, जर्मनी, भारत, जापान, सिंगापुर, स्विट्जरल्यान्ड, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, अमेरिका र बेलायतमा निर्यात भएको थियो । यस वर्ष भारत, कतार, न्युजिल्यान्ड, जापान, पाकिस्तान र सुयक्त अधिराज्यमा मात्र निर्यात भएको छ ।

गत वर्षको तुलनामा मास्क निर्यात घटे पनि आयात भने बढ्दै गएको छ । गत वर्ष पहिलो ६ महिनामा १ अर्ब ६६ करोड ९४ लाख ४ हजार रुपैयाँको आयात भएको थियो । तर अहिले यही ६ महिनामा ३ अर्ब १४ करोड ६१ लाख १८ हजार रुपैयाँ बराबरको मास्क आयात भइसकेको विभागको तथ्यांक छ । गत वर्ष जम्मा २ अर्ब ५७ करोड ६५ लाख ५० हजार रुपैयाँको मास्क आयात भएको विभागले बताएको छ । गतवर्षको तुलनामा चालु आर्थिक वर्षको पहिलो ६ महिनामा नै १ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको मास्क आयात भइसकेको छ ।

कोभिडको संक्रमणपछि कच्चापदार्थ आयात गरी स्वदेशमै मास्क उत्पादन गर्न थालिएको हो । मास्क उद्योग मात्र छुट्टै नभए पनि साना–ठूला सबैखाले कम्पनीले मास्क उत्पादन गरिरहेको गार्मेन्ट संघ नेपालका अध्यक्ष चण्डीप्रसाद अर्यालले बताए । ‘मास्क उत्पादन घटेको होइन, नेपालमै खपत बढेको हो,’ उनले भने, ‘कोरोना महामारीपछि मास्क ‘युज एन्ड थ्रो’ गर्ने संख्या बढेको छ ।’ हिजोआज सामानको मूल्यभन्दा पठाउने शुल्क बढी पर्ने भएकाले पनि मास्क निर्यातमा कमी आएको हुन सक्ने उनले जानकारी दिए ।