‘अस्ट्रेलिया जान्छुभन्दा ५०/६० लाखसम्म पाइन्छ तर व्यापार गर्छुभन्दा पैसै पाइँदैन’

अर्को वित्तिय अवस्था हो । मनौं, मलाई २० लाख रुपैयाँ चाहिएको छ । मसँग धितो छैन, बैंकबाट पैसा पाएको छैन । न कुनै संस्थाले मलाई पैसा दिन्छ । अहिले एकदमै प्रचलित भन्न पनि मिल्छ । कल्चर र माइन्डसेटमा पनि काम गर्नुपर्छ । म अस्ट्रेलिया जान्छु, दु:ख गर्छुभन्दा बुबा/आमाले २०/२५ लाखदेखि ५०/६० लाखसम्म जोडिदिनु हुन्छ । तर, व्यापार गर्छु भन्दा पैसा पाइँदैन । व्यापारमा हुँदैन जस्तो कुरा आउँछ । २/४ पटक विचार गर सफल हुँदैन लगायतको मानसिकता रहन्छ ।

विफल हुन्छ भन्ने मानसिकता नहटेसम्म व्यापार नै गर्न सकिँदैन । दोस्रो/तेस्रो अवसर हुन्छ । अर्को व्यापार समर्थन प्रणालीको पनि कुरा गर्नुपर्छ । मलाई केही समस्या पर्‍यो भने २/३ पटक गुहार माग्छु । तर, यहाँ सल्लाह दिने संस्कृति नै छैन । विगतमा उद्यमी आउँथ्यो, भेटघाट हुन्थ्यो, राम्रो काम हुन्थ्यो । त्यो अहिले कार्यान्वयनमा छैन । सरकारले बल्ल उद्यमीको क्षमता विकास (इन्क्युबेसन सेन्टर)का लागि २६ करोड विनियोजन गरेको छ । सिटी क्यापिटलको कुरा पनि गरिरहेका छौं ।

अलिकति व्यापार बिस्तार गर्न खोजेका हुन्छौं, वित्तिय/मार्केटिङ सहयोग नै हुँदैन । सांस्कृतिक हिसाब र वित्तिय हिसाबले सहयोग भएन । पछिल्लो समय व्यापार लागत बढेको छ, तरलता अभाव छ । व्यापार गर्नका लागि महँगो परेको छ ।

त्यस्तै, अवसरको कुरा गरिरहँदा हाम्री कुल जनसंख्याको ४०.६८ प्रतिशत १६ देखि ४० वर्षमुनिका छांै । त्यो वर्गले बढी पीडा भोगेको छ । सेवा क्षेत्रमा पनि बढी आएका छन् । एउटा गल्ली म्याप्स नेपाल भन्ने छ, एक प्रकारको स्टार्टअप नै हो । उसको ग्राहक इकमर्स प्लाटफर्म, लजेस्टिक कम्पनी, डेलिभरी सर्भिस लगायत छन् । भर्टिकल राम्रो बनाएको छ । २/३ वर्षअघि ड्रोन नेपाल भनेर कम्पनी चलाएको थियो । अहिले एकीकृत रुपमा सेवा बिस्तार गरेको छ । यो खालको युवा जमात छ । आईटी क्षेत्र सम्भाव्यता क्षेत्र पनि हो ।

ताप्लेजुङ जाँदा काबीली खोलाको छेउमा एक जना २२ वर्षका केटाले सख्खर खेती गरेका छन् । २० रोपनी जग्गा भाडामा । त्यसलाई ब्रान्डिङ र प्याकेजिङ गरेर काठमाडौं ल्याउन पाए, राम्रो मूल्यमा बिक्री हुन्छ । सबैकुरा, उद्यमशिलता गरेर मात्रै पनि हँुदैन । गर्नुपनि हुँदैन । बजारको मूल्य श्रृंखला पनि हुन्छ । उनीहरुले पनि सेवा लिनुपर्छ । त्यसपछि मात्रै हामीले इलामको कोसेली मात्रै नभएर घरमा आएर ललिपप नै खान पाइन्छ ।

सेवा क्षेत्रमा अलि बढी रोचक कुराहरु आउँछन् । हामी पूर्वकै कुरा गर्दा उपाय सिटी कार्गोेले आफ्नो व्यापार बिस्तार गरिसक्यो । फुडमान्डु पनि आउँदै छ । भोजले स्थानीय स्तरमा पहिचान बनाउँदैछ । यो हेरिरहँदा इकमर्स, अनलाइन डेलिभरी सिस्टम एकदमै राम्रो छ । ताप्लेजुङ, संखुवासभा गइरहँदा विदेशबाट फर्केर आएको दाजुभाइ, दिदी बहिनीहरुले पनि राम्रो तरिकाबाट फार्म चलाएका छन् । विदेशमा सिप/ज्ञान सिकेर आउनु भएको छ । त्यो तरिकाले प्रयोग गरेर बंगुर फर्म खुलेको छ । सेवा क्षेत्रमा धेरै अवसर पनि छ ।

अहिले युवाहरुको लागि भूमिका बाँडिरहँदा, विराटनगरमा सेमिनार, बहस गरेका थियौं । २ वटा सिरिज भयो । त्यसमा डेढ सयदेखि २ सय जना युवाहरु नै सहभागी छन् । शैक्षिक विज्ञ, औद्योगिक क्षेत्र विज्ञ, बैंकर सहभागी हुने प्लेटफर्म बनेको छ । छलफल/बहस सुरु भएको छ । म सहज नेपाल एग्रिकल्चर मार्केटिङ डेभलपमेन्ट प्रोग्रामममा आबद्ध छु । पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय र कृषि मन्त्रालयसँग मिलेर गत वर्ष इन्क्युबेसन सेन्टर पनि स्थापना गर्‍यौं । जहाँ, झन्डै १०० जनाले आवेदन गर्नुभएको थियो । १० जनालाई कोर्स पनि चलायौं । हामीले कृषिमा मात्रै केन्द्रित गरेका थियौं । अहिले प्रदेश १ मा ग्रोथ ओरिएन्टेड एसएमइज, स्टार्टअप छन् ।

–युवा उद्यम कार्यशाला सञ्चालक एवं स्टार्टअप एन्ड इनोभेसन सपोर्ट एक्सपर्ट पराजुलीले विराटनगरमा आयोजित ‘कान्तिपुर उज्यालो पूर्व’ कार्यक्रमको ‘युवा उद्यमीका अपेक्षा’ सत्रमा व्यक्त गरेको विचारको सम्पादित अंश ।