कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement
२३.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १४२

‘निर्यात बढाउन पहिले आन्तरिक उत्पादनको लागत घटाउनुपर्छ’

शेखर गोल्छा

काठमाडौँ — अहिलेको आर्थिक अवस्था निकै चुनौतिपूर्ण छ । यसको प्रकृति विगतभन्दा गम्भीर छ । यो समस्या दीर्घकालीन रुपमा रहने देखिन्छ । किनकि यो समाजको तल्लो वर्ग (ग्रास रुट) सम्म पुगेको छ । गत जेठको तुलनामा असारमा शोधनान्तर स्थितिमा केही सुधार देखिएको छ । यद्यपि अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही महिनासँग तुलना गर्दा हामी अझै पनि ठूलो शोधानान्तर घाटाको अवस्थामा छौं । 

‘निर्यात बढाउन पहिले आन्तरिक उत्पादनको लागत घटाउनुपर्छ’

गत आर्थिक वर्षको सुरुवातदेखि नै निम्तिएको तरलता अभावको अवस्थामा सुधार भएको छैन । लघुवित्त र सहकारी संघसंस्थाका गतिविधिले गर्दा तरलताको अवस्था लम्बिँदै गएको छ । यतिबेला अर्थतन्त्र ‘स्ट्यागफ्लेसन’को अवस्थामा छ । मूल्य पनि बढेको छ, माग पनि छैन । हामी आयातमा आधारित राष्ट्र हौं । रेमिट्यान्समार्फत नेपाल भित्रिने धेरै रकम आयात भुक्तानीमै खर्च भएको छ । यसकारण यो आधारभूत समस्या तत्काल समाधान गर्ने मन्त्र (सुत्र) कसैसँग पनि छैन । अर्थशाीस्त्रीहरुले यसलाई ‘खतराको घण्टी’ का रुपमा विश्लेषण गरिरहेका छन् । यो समस्या समाधानका लागि पहिले आन्तरिक उत्पादन बढाउनुपर्ने उनीहरुको सुझाव छ ।

सैद्धान्तिक रुपमा हामीले आयात कम हुनुपर्छ, मुलुक सम्वृद्धितर्फ जानुुपर्छ, उच्च आर्थिक वृद्धि हुनुपर्छ, वैदेशिक रोजगारीमा गएका ५० लाख युवालाई स्वदेशमै रोजगारी दिन सक्नुपर्छ, वृहत रुपमा स्वदेशी उत्पादन गर्नुपर्छ भन्दै आएका छौं । तर, आन्तरिक उत्पादन बढाउन र निर्यात बढाउनेबारे सोच्दैनौं । त्यसका लागि अत्यावश्यक नीति नियम पनि बनाउँदैनौं । देशको उत्पादन प्रोत्साहन गर्नका लागि नीति बनाउँदा वा सुविधा दिँदा हामी सानो मन बनाउछौं ।

आयातबाट राज्यले ठूलो राजस्व उठाएको छ, जसले विकास र साधारण खर्च धानेको छ । यसकारण अहिले एकै पटक आयात घटाउन सकिँदैन । उद्योग वाणिज्य महासंघले आयात घटाउने, निर्यात बढाउने र मुलुकलाई सम्वृद्धिमा लैजाने सम्बन्धमा अध्ययन गरेर एउटा ‘भिजन पेपर’ अघि सारेको छ । जसका सुझाव प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वयनमा आएमा आयात कम्तिमा पनि ५० प्रतिशतले घट्छ । स्वदेशी उत्पादन तथा लगानी र रोजगारी बढ्छ । अहिलेको अवस्थमा आयात रोकेर मात्र समस्या समाधान हुँदैन । सँगसँगै निर्यात वृद्धि र त्यसका लागि आन्तरिक उत्पादन बढाउनुपर्छ । विश्व व्यापार संघ (डब्लुटीओ) मा आवद्ध भएर हामीलाई ‘क्रेडिविलिटी’ को सवालमा केही फाइदा पनि भएकै होला । तर, हाम्रोमा उत्पादन लागत महँगो छ । यसकारण विदेशी वस्तुहरुसँग हाम्रो प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने अवस्था छैन । विश्व व्यापारलाई मात्र हेरेर भएन, स्वदेशी वस्तुको संरक्षण पनि गर्नुपर्छ । आफ्नो उत्पादन प्रतिस्पर्धी नहुँदासम्म विदेशी वस्तुसँग प्रतिस्पर्धा हुँदैन, त्यसैले हाल विश्व व्यापार संघबाट हामीले अपेक्षित लाभ लिन सकिरहेका छैनौं ।

विश्व व्यापार संघलाई बंगलादेश र चीनले मात्र बुझे । लाभ पनि उनीहरुले मात्र लिन सके । नेपाल लगायत अरु धेरै राष्ट्रले त्यसलाई बुझ्न र सुविधा लिन सकेनन् । विकासशील राष्ट्रमा स्तरोन्नति भएपछि हामीले अहिले पाएका धेरै सुविधाहरु कटौती हुन्छ । यसकारण पूर्व तयारीबिना उत्पादन लागत नघटाइकन स्तरोन्नतिमा जाँदा मुलुकलाई हितभन्दा बढी अहित हुन्छ । अल्पविकसित मुलुकको हैसियतले हाल नेपालले पाउँदै आएका सुविधा स्तरोन्नति पछि पाइँदैन । अहिलेकै अवस्थामा ती सुविधा कटौती हुँदा देशलाई थप समस्या हुन सक्छ । यसकारण उत्पादन लागत घटाउनेतर्फ काम नगरेमा निर्यात बढाउन सकिँदैन । स्तरोन्नति गर्नै हुँदैन भन्ने पनि होइन । तर आन्तरिक रुपमा पूर्ण तयारी गरेर मात्र स्तरोन्नति हुनुपर्छ भन्ने हो ।

निर्यात बढाउन सबैभन्दा पहिले आन्तरिक उत्पादनको लागत घटाउनु पर्छ । त्यसका लागि सरकारले नगद अनुदानको नीति लिएको छ । त्यो सहज तरिकाले छिट्टै कार्यान्वयन होस् । विशेष आर्थिक क्षेत्रहरुमा विशेष किसिमको श्रम ऐन आउनुपर्छ । जुन उत्पादनसँग जोडिने खालको हुनुपर्छ । उत्पादनमूलक क्षेत्रमा प्रवाह भएको कर्जामा सरकारले ब्याज अनुदान दिनुपर्छ । यहाँ छुट्टाछुट्टै भन्दा पनि राज्यले समग्रतामा हेरेर निर्यात वृद्धिका लागि अभियान चलाउनुपर्छ । त्यसमा निजी क्षेत्र पूर्ण रुपमा साथ दिन तयार छ ।

- नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष गाेल्छाले कान्तिपुर कन्क्लेभ-२०२२ मा व्यक्त गरेको विचारको सम्पादित अंश ।


प्रकाशित : भाद्र ३०, २०७९ १६:३४
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
जनताको राय

पूर्वउपराष्ट्रपतिका छोरा तथा अखिल क्रान्तिकारीका महासचिव दिपेश पुनपछि सत्तारूढ माओवादीका उपाध्यक्ष तथा पूर्वसभामुख कृष्णबहादुर महरा सुन तस्करी अनुसन्धानमा पक्राउ परेका छन् । के सरकारले भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलता अपनाएकै हो त ?