डेंगी परीक्षण किट अभाव
काठमाडौँ — डेंगीका बिरामीको संख्या बढ्दै गएपछि गण्डकी प्रदेशमा डेंगी रोग परीक्षण गर्ने किट अभाव भएको छ । गण्डकी प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयका अनुसार संघीय सरकारले सीमित मात्रामा किट दिँदा गण्डकीमा अभाव भएको हो । निर्देशनालयकी ल्याब टेक्निसियन सुशीला कार्कीले गण्डकी प्रदेशमा डेंगीका बिरामीको संख्या बढ्दै गएकाले केन्द्रको मात्र आस गर्ने अवस्था नरहेको बताइन् ।
‘आपूर्ति स्वास्थ्य केन्द्रले केही मात्रामा किट दिएको थियो, अहिले सकियो,’ उनले भनिन्, ‘अब प्रदेश र स्थानीय सरकार पनि जिम्मेवार बन्दै आफैं किट किन्नुपर्छ । डेंगीका बिरामीको संख्या बढिरहँदा केन्द्रको किट कुर्ने समय नै छैन ।’ उनले अघिल्लो साता प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशकले सबै प्रदेशका सबै पालिकालाई आफैं किट किन्नका लागि अनुरोध गरेको बताइन् ।
कार्कीका अनुसार प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा महामारीको शीर्षकमा केही बजेट रहेकाले सोही बजेट खर्च गरी किट किन्ने विषयमा छलफल भइरहेको बताएकी छन् ।
जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय कास्कीले आयोजना गरेको डेंगीसम्बन्धी अन्तरक्रियामा असोज र कात्तिकमा डेंगीको बढी जोखिम रहेको जनाइयो । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका सूचना अधिकारी हेमन्त शर्मा पौडेलले डेंगीबाट बच्नु भनेको सरसफाइ नै रहेको बताए । डेंगीी भइहालेमा जथाभावी औषधि प्रयोग नगर्ने र सिटामोल मात्र खाने, झोलिलो खानेकुरामा जोड दिनुपर्ने उनले सुझाए । पोखरा महानगरका स्वास्थ्य महाशाखा प्रमुख कृष्णप्रसाद अर्यालले पोखरामा किट अभाव भएको हुँदा महानगरले केही दिनमै करिब ५ सय किट किन्ने तयारी गरेको बताए ।
‘पहिलो चरणमा ३ सय किट भए पनि पुग्छ,’ उनले भने, ‘अहिले ५ सय किट किन्ने हो भने समस्या हुँदैन ।’ प्रमुख अर्यालले ५ सय किट महानगरले किन्यो भने पोखराका जुनसुकै ल्याबमा पनि निःशुल्क डेंगी परीक्षण गर्न सकिने बताए । स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका डाक्टर सुदीप त्रिपाठीले डेंगीका बिरामीका लागि बेड अभाव भएको बताएका छन् ।
त्रिपाठीले प्रत्येक दिन बिरामीको संख्या बढ्दै गएकाले बेड अभाव भएको बताए । गण्डकी प्रदेश सरकारले कुनै पनि सरुवा रोगको उपचारका लागि संक्रामक तथा सरुवा रोग अस्पतालको स्थापना गरेको हो । सो अस्पतालमा अहिले डेंगीका बिरामी ५ जना मात्र छन् । अस्पताल लेखनाथमा भएकाले त्यति धेरै बिरामी नजाने र त्यही क्षेत्रका मात्र बिरामी जाने गरेको अस्पतालका चिकित्सक स्वयं बताउँछन् ।
गण्डकीमा आइतबारसम्म डेंगीका बिरामीको संख्या ६ सय ४ रहेको छ । यस्तै, दुई जनाको मृत्यु भएको छ । मृत्यु हुनेमा गोरखाको गोरखा नगरपालिकाकी ज्योति तामाङ र पालुङटार नपाकी सुशीला अधिकारी छन् । उनीहरूको उपचारका क्रममा काठमाडौंमा नै मृत्यु भएको प्रदेश स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता डा.नारायण श्रेष्ठले जानकारी दिए ।
मन्त्रालयको आइतबारसम्मको तथ्यांकअनुसार हिमालपारिको जिल्ला मुस्ताङमा अहिलेसम्म डेंगीको संक्रमण फैलिएको छैन भने मनाङमा डेंगीका बिरामी दुई जना छन् । यस्तै, बागलुङमा ३९ जनालाई डेंगी भएको छ भने गोरखामा १ सय १३, कास्कीमा १ सय ३६, लमजुङमा ६२, म्याग्दीमा १५, पूर्वी नवलपरासीमा १७, पर्वतमा ६९, स्याङ्जामा ७३ र तनहुँमा ७८ जनालाई भएको हो । नेपालमा २०६१ सालदेखि देखापरेको डेंगी पछिल्लो वर्ष महामारीको रूपमै फैलिएको स्वास्थ्य कार्यालय कास्कीका प्रमुख बद्रीराज आचार्यले बताए ।
एडिस एजिस्टाई नामक लामखुट्टेले कुनै संक्रमितलाई टोकेपछि अन्यमा सार्ने हो । एकपटक संक्रमित भएको लामखुट्टे कहिल्यै निको नहुने हुँदा यस्ता लामखुट्टेको टोकाइबाट जोखिनु नै उपयुक्त रहेको उनले बताए ।
प्रकाशित : आश्विन १०, २०७९ ०९:०६
