नेतृत्वले जनताको आवश्यकता बुझ्न सक्नुपर्छ

यसमा थोरै कम आकलन हुन्छ कि भन्ने एउटा सोच त छ । यद्यपि, म आफ्नै कुरामा आफै उम्मेदवार भएर फिल्डमा खटिरहँदा विभेद अनुभव गरेको थिइनँ । र, हामी गठबन्धनबाट पनि थियौँ । एउटो ठूलो खालको माहोलसहित एजेन्डा बनाएर फिल्डमा खटिएका थियौँ । त्यसर्थ मैले त्यस्तो खालको फरक महसुस गरेको छैन ।

निर्वाचनको बेला गठबन्धन हुँदै गर्दा सविधानले जुन व्यवस्था गरेको थियो अध्यक्ष–उपाध्यक्ष, प्रमुख वा उपप्रमुखमा एउटा महिला हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । गठबन्धन हुँदै गर्दा त्यो व्यवस्था रहेन । प्रमुखको तहमा गुणात्मक उपस्थिति देखिन्छ । तर, समग्रमा हेर्दा उम्मेदारमा नै खुम्चिनु पर्दा त्यसले परिमाणमा पनि नकरात्मक पारेको छ । यो प्रश्न हामीले हाम्रो पार्टीमा पनि सोधिरहेका छौँ । उम्मेदवारको भूमिकालाई खुम्च्याइयो भने भोलि नेतृत्व विकास अथवा महिलाहरूको प्रश्नमा दरिलो भएर बोल्न सक्दैनाँै । यो कुरा हामीले दलमा पनि उठाइरहेका छौँ ।

म आफैले विभेद महसुस गरेको छैन, र विभेद सहने पक्षमा पनि छैन । तर, हाम्रो सामाजिक, आर्थिक परिवेशअनुसार जिम्मेवारी, नेतृत्व दिइहाल्न राजनीतिक दलभित्र सक्दैन कि भन्ने अन्योल राख्ने प्रचलन छ । माओवादीकै हकमा भन्नु पर्दा विभेद नै गरेको छ भन्न सक्ने अवस्था छैन । अहिले सरकारमा पार्टीको तर्फबाट पम्फा भुसालको नेतृत्वमा टिम पठाएका छौं । र, महिलालाई बढीभन्दा बढी नेतृत्वमा पुर्‍याउन र अवसर दिन माओवादी अडिग छ भन्ने महसुस गरेको छु । महिला प्रतिनिधित्वलाई संख्यात्मक रुपमा बढावा दिनुपर्छ ।

राजनीतिमा विचारको कुरा, मनोविज्ञानका कुरा पनि हेरिन्छ । आर्थिक, समाजिक पक्षको अध्ययन भए/नभएको पनि हेरिन्छ । संख्यात्मक हिसाबले पुगेको छैन । सहभागिताको हिसाबले राजनीतिक दलमा महिलाभन्दा पुरुष नै बढी हुन्छन् । महिलालाई अवसर दिनुपर्छ भन्दै गर्दा पुरुषमाथि पनि विभेद नहोस् भन्नेमा सचेत हुनुपर्छ । माओवादी जनआन्दोलनमा युद्ध नै त्यस्तो माध्यम बन्यो, जसले बढीभन्दा बढी महिलालाई सेनामा सहभागिता गराएर राजनीतिमा सहभागिता गरायो । संविधानमा हकअधिकार प्रदत्त गरिएको छ । त्यसको श्रेय माओवादीलाई नै जान्छ ।

महिला नेतृत्वमा पुगिसकेपछि नेतृत्व गरिरहेको ठाउँको समस्या, जनताका मनोविज्ञान, सामाजिक सम्बन्ध, त्यहाँका आवश्यकता पहिचान गर्न सक्नुपर्छ । जब हामीले पहिचान गर्न सक्छौँ, तब हामीले समाधान गर्न सक्छाँ । र, हामीले हाम्रो नेतृत्वलाई सफल बनाउन सक्छौँ । महिला नेतृत्वको विकासका लागि सबैभन्दा पहिला आत्मनिर्भरकै कुरा रहन्छ । आत्मनिर्भरसगै अध्ययन हुनुपर्छ । अध्ययन किताबमा मात्रै नभइ हाम्रो आफ्नो समाज बुझ्ने क्षमता पनि हुनुपर्छ । आफ्नो कुरा निर्धक्क राख्ने र समाजलाई बुझ्दै अगाडि बढ्दा नेतृत्व सफलसँगै महिलाको नेतृत्व पनि बढ्दै जान्छ ।

–कान्तिपुर कन्क्लेभ–२०२० अन्तर्गत ‘नेतृत्वमा महिला, अब पहिला’ सत्रमा नुवाकोटको विदुर नगरपालिकाकी उपमेयर प्रभा बोगटीले व्यक्त गरेको विचारको सम्पादित अंश ।