चिनियाँ उपमन्त्रीको गुपचुप भ्रमण

नेपाली पक्षले आसन्न निर्वाचनलाई देखाएर अहिले नै नआउन सुझाव दिएको थियो । तर चिनियाँ पक्षले भ्रमण निजी मात्र हुने र सांस्कृतिक सम्पदाको निरीक्षणमा केन्द्रित हुने बताएपछि ली काठमाडौं उत्रिएका थिए । पछिल्लो समय चीनबाट गत भदौमा चिनियाँ जनकंग्रेसका अध्यक्ष ली चान्सु आएका थिए । त्यसअघि असारमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) का विदेश मामिला विभागका प्रमुख लिउ चियानछाओले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । अध्यक्ष ली आउँदा दुई मुलुकका संसद्बीच सहकार्य गर्ने समझादरीपत्रमा हस्ताक्षर भएको थियो भने लिउले सीपीसी र नेपालका राजनीतिक दलबीच सम्बन्ध विस्तार गरेका थिए ।

उपमन्त्री लीको भ्रमण सांस्कृतिक क्षेत्रको अवलोकन गर्नेमै सीमित

रह्यो । अनौपचारिक भ्रमण भएकाले कुनै पनि सम्झौता भएन । नुवाकोट दरबार पुनर्निर्माणका लागि नेपाल र चीनबीच सम्झौता हुने भनिए पनि निर्वाचन आचारसंहिताका कारण हुन सकेन । नेपाल–चीन अध्ययन केन्द्रका कार्यवाहक अध्यक्ष तथा पूर्वराजदूत सुन्दरनाथ भट्टराई भने चीनबाट माथिल्लो स्तरमा यसरी भ्रमण हुनु राम्रो भएको बताउँछन् । ‘लीको भ्रमणले दुई मुलुकबीचको सम्बन्धलाई थप मबजुद बनाएको छ,’ उनले भने, ‘चीन हाम्रो असल छिमेकी हो, शंकाको रूपमा हेर्नुहुन्न ।’

स्रोतका अनुसार काठमाडौंबाट राजदूत होउ यान्छी फर्किएपछि उच्च भेटवार्ताका लागि वातावरण तय गर्ने बाटो नहुँदा ‘लो प्रोफाइल’ मा भ्रमण भएको हो । ‘राजनीतिक भेटवार्ता भएको छैन । मिडिया डिस्क्लोज गरिएको छैन । सन्दर्भ र समय उपयुक्त नभएका कारण यो भ्रमण गुपचुप भएको हो,’ परराष्ट्र स्रोतले भन्यो । भूराजनीतिक जानकार चन्द्रदेव भट्ट राष्ट्रपति सी चिनफिङ फेरि सत्तामै रहने भएपछि चीनले विस्तारै सम्बन्ध विस्तार गर्न खोजेको बताउँछन् । ‘ठूलो शक्ति भएपछि कहाँ चुप लगेर बस्छ र ?’ उनले भने, ‘अहिले उपमन्त्री ली आउनुको अर्को कारणचाहिँ नेपालमा चुनावपछि भोलि सरकार कस्तो आउँछ भन्ने पनि होला । कुनै पनि बहुमत नआउने छ, त्यस्तो अवस्थामा भोलिको लागि ग्राउन्ड निर्माण गर्न भ्रमण भएको होला ।’ उपमन्त्री लीले भक्तपुर दरबार क्षेत्र, संग्रहालय, पाँचतले मन्दिर, वसन्तपुरस्थित नौतले दरबार र स्वयम्भूको अवलोकन गरेका थिए । २०७२ सालको भूकम्पमा भत्किएका सम्पदा पुनर्निर्माणमा चीनले आर्थिक र प्राविधिक सहयोग गरेको थियो । उनको भ्रमण दौरान सुरक्षाका लागि नेपाल प्रहरी छुट्याइएको थियो भने पर्यटन मन्त्रालयबाट एक प्रतिनिधि पनि सामेल थिए ।

हालै सम्पन्न सीपीसीको महाधिवेशनले राष्ट्रपति सी चिनफिङलाई थप ५ वर्षका लागि नेतृत्व दिएपछि बेइजिङबाट काठमाडौंमा भएको यो पहिलो भ्रमण हो । एक भूराजनीतिक जानकार भने निर्वाचनका बेला चीनबाट भएको भ्रमण सम्पदा हेर्न मात्र नरहेको बताउँछन् । चीनको चाहना निर्वाचनपछि गठबन्धन भत्किएर दुई कम्युनिस्ट (एमाले र माओवादी केन्द्र) मिलाउने रहेको उनले दाबी गरे । ‘यस्तो संवेदनशील समयमा उपमन्त्री आएका छन् । उनी आफैंले नेपाली नेताहरूलाई नभेटे पनि कुनै न कुनै माध्यमबाट सूचना आदान–प्रदान गरेको हुन सक्छ,’ ती जानकारले भने ।

पूर्वराजदूत मोहनकृष्ण श्रेष्ठले भने छिमेकी मुलुकबाट चुनावअघि भ्रमण हुँदैमा गम्भीर रूपमा लिनु नपर्ने बताए । ‘उहाँले बुझेर पनि नेपालको चुनावमा कुनै असर पर्ने होइन । यसलाई धेरै गम्भीर रूपमा लिनुपर्ने देखिन्न,’ उनले भने ।