प्रेम विवाह गर्न खोज्दा कुटपिट र बन्धक

दन्त चिकित्सामा स्नातक चौथो वर्ष अध्ययनरत युवतीले विवाह गर्न चाहेको मधेसी समुदायका युवक महोत्तरीका हुन् । काठमाडौंमा बस्दै आएका उनी दन्त चिकित्सक हुन् । लगनखेलस्थित एक डेन्टल क्लिनिकमा काम गर्दैगर्दा दुवै जनाले एकअर्कालाई मन पराउन थालेका थिए । एक वर्ष प्रेम सम्बन्धमा रहेपछि उनीहरूले विवाह गर्ने निर्णय गरे । केटाको परिवार बुहारीलाई स्विकार्न तयार थियो तर केटीका बाबुआमा र परिवारलाई यसबारे थाहा थिएन ।

वैशाखमा युवतीले विवाह गर्न चाहेको केटाबारे बाबुआमालाई जानकारी गराइन् । इज्जत र प्रतिष्ठाको सवाल राख्ने बुबा मनोजकुमार विश्वासका लागि छोरीको प्रस्ताव सह्य भएन । त्यसपछि उनलाई नीलडाम हुने गरी कुटपिट गर्ने र निरन्तर मानसिक तनाव दिने काम सुरु भयो । ‘केटासँग जात मिल्दैन भनेर ड्याडीलाई मन नपरेको तर मलाई पढाइ सकिएपछि बिहे गरिदिन्छु भनेर भित्रभित्र अरू नै केटा खोजिदिन थाल्नुभएको रहेछ,’ उनले सुनाइन्, ‘जुलाई (असार मध्यतिर) बाट मलाई कलेज जान नदिने, उतैबाट भाग्छे भनेर कलेज जाँदा–आउँदा पुर्‍याउन–लिन जाने गर्न थाल्नुभयो, क्लासबाट निस्कन एकैछिन ढिला भयो भने पनि फोन गरेर गाली गर्नुहुन्थ्यो ।’

एक दिन बुबाबाट अनुहार सुन्निने गरी कुटाइ खाइन् । ‘शिक्षित भएर किन भागेर बिहे गर्ने, बुझ्न भनेर कुरा राखेको हुँ,’ उनले भनिन्, ‘मलाई मेरो जीवन जिउन दिनु, भोलि बरु मुख हेर्न नआउनु भने पनि आउँदिनँ भनेर अनुनय–विनय गरें तर पिट्नुभयो ।’

केटी पक्षबाट विवाहका लागि अनुमति पाउने नदेखेपछि असार २६ मा उनीहरूले गुह्येश्वरी मन्दिरमा विवाह गरे । यसबारे कसैलाई थाहा दिएनन् । उनीहरू आ–आफ्नो घरमा गएर बसे । साउन ६ मा फेरि नीलडाम हुने गरी बुबाले कुटपिट गरे । बुबाले कुटपिट गरी शारीरिक तथा मानसिक यातना दिएको, पटक–पटक घरबाट निस्केर जा भनेर धम्की दिएको तर कलेज जाँदासमेत निरन्तर पिछा गरेर पीडा दिएको भन्दै उनले साउन ७ मा प्रहरीमा उजुरी गरिन् । न्याय दिलाउनुको साटो उल्टै उनलाई असर पुग्ने गरी प्रहरीले बुबालाई फोन गरेर उजुरी आएको जानकारी दियो । उनका बुबा नेपाली कांग्रेससँग आबद्ध छन् । ‘पछि ड्याडीले केटालाई माग्न आऊ भनेर बोलाउनुभयो र गाउँले बोलाई कुटाउनुभयो, पाँच घण्टा प्रहरीमा पनि थुनाउनुभयो,’ उनले सुनाइन् ।

बुबाले छोरीको फोन खोसेर आफैंसित राखे । युवकसँग सम्पर्क हुन नदिन उनलाई माइक्रो चढाएर साउन ७ मै सुनसरीको दुहबी, भलुवास्थित घर लगे । युवक र महोत्तरीस्थित उनको परिवारलाई फोन गरेर जीउज्यान लिने धम्की दिन थाले । ‘मेरो आफ्नै मामाले ड्याडीलाई उकासेर तपाईं भन्नु मात्रै, ट्रक ठोक्काएर मारिदिन्छु भन्नुभएको छ,’ युवतीले भनिन्, ‘मलाई पनि उतै (सुनसरी) लगेर ६ महिना गायब गराउने सोच रहेछ ।’ उनलाई सुनसरी लगेपछि परीक्षा छुट्ने डर भयो । उनले एक जना छिमेकी भाइको सहयोगमा फोन गरेर साथीमार्फत परीक्षाको रुटिन मागिन् । परीक्षा आउँदै गरेको बारे बुबालाई जानकारी गराइदिन आफ्नी हजुरआमासँग अनुरोध गरिन् तर सुनेको नसुन्यै गरे । त्यसपछि उनले आँट गरेर बुबालाई नै भनिन् । परीक्षाको अघिल्लो दिनसम्म काठमाडौं नल्याइएपछि उनी आत्महत्या गर्ने सोचले जंगलतिर गइन् तर गाउँलेले फेला पारेर घरैमा ल्याए ।

त्यसपछि उनलाई कोठामै थुनेर राखियो । साथीसंगीलाई समेत घरमा आउन दिइएन । ‘ड्याडीको टर्चरबाट म यति धेरै त्रसित भएँ कि आफ्नो सुरक्षाका लागि सिरानीमुनि खुकुरी राख्नुपर्ने अवस्था आयो, एक दिन फोन पाएँ, मैले चिनेको जति नम्बरमा मेसेज गरेर उद्धार गर्न अनुरोध गरें तर कतैबाट सहयोग पाइनँ । तल्लो जातका सँग बिहे गराइदिन्छु अनि त्यसले कसरी विवाह गरेर लैजाँदो रहेछ भनेर टर्चर दिनुहुन्थ्यो,’ उनले भनिन् ।

उनका पतिले भदौ २ मा पुल्चोकस्थित राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगमा उद्धार र सहज जीवनयापनको याचना गर्दै उजुरी दिए तर आयोगले पनि चासो दिएन । भदौ ५ मा पुनः उजुरी दर्ता गरे, तैपनि कारबाही प्रक्रिया अघि बढेन । यसबारे बुझ्दा मानवअधिकार आयोगका अध्यक्ष तपबहादुर मगरले भने, ‘आज बिहान (बुधबार) मात्रै मोहना अन्सारी (मानवअधिकार आयोगकी पूर्वसदस्य) ले फोन गरेर जानकारी गराउनुभयो, उजुरी लिने कर्मचारी आज हुनुहुन्थेन, फाइल खोज्दा आज पत्ता लागेन, भोलि हेरेर थप के कसो गर्न सकिन्छ, गरौंला ।’

भदौ ५ मै युवतीलाई उनका बुबाले अकस्मात् काठमाडौं ल्याए र आफन्तको घरमा राखे । भदौ ७ मा बुबाले कलेजमा छोडेपछि उनी साथीको सहयोगमा ट्याक्सी चढेर कानुनी उपचारका लागि सहयोग माग्न कानुन व्यवसायीकहाँ पुगिन् । बुधबार बिहान ललितपुर जिल्ला प्रशासन कार्यालय गएर ‘शान्तिसुरक्षा दिलाई जीवन रक्षा गरिपाऊँ’ भनी निवेदन दिइन् । ‘म नारकीय जीवनबाट उन्मुक्तिका लागि विभिन्न व्यक्ति र सुरक्षा निकायलाई हारगुहार गरेर थाकिसकें, मलाई उद्धार गरेर बचाउनेमा कोही संवेदनशील भएनन्, मलाई कलेजमा ल्याएर बाबुले छोडेपश्चात् त्यहाँबाट भागी, उम्की यहाँको शरणमा आएको छु,’ उनले निवेदनमा उल्लेख गरेकी छन् ।

ललितपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी घनश्याम उपाध्यायले शान्तिसुरक्षाका लागि आफूले गर्नुपर्ने समन्वय गरेको बताए । ‘पीडित निवेदन लिएर आउनुभएको थियो, मैले तत्काल प्रहरी परिसरमा पठाएँ, घटना बुझेर सुरक्षा महसुस हुने गरी सहजीकरण गर्नुस् भनेर एसएसपी यज्ञविनोद पोखरेललाई भनेको छु, समन्वय गरेको छु ।’ यसबारे बुझ्न फोन र मेसेज पठाउँदा एसएसपी पोखरेलसँग सम्पर्क हुन सकेन । प्रहरी परिसर जावलाखेलका प्रवक्ता सिद्धिविक्रम शाहले भने घटनाबारे आफूलाई जानकारी नभएको बताए । पीडितका बुबा पनि सम्पर्कमा आउन चाहेनन् ।

संविधानले हरेक नागरिकलाई सम्मानपूर्वक स्वतन्त्र जीवन बाँच्न पाउने मौलिक हकको व्यवस्था गरे पनि आफू त्रासपूर्ण वातावरणमा गुज्रिनुपरेको भन्दै पीडित युवतीले न्याय मागेकी छन् । ‘मैले मेरो ममी–

ड्याडीलाई बरु म फर्केर आउँदिनँ, बाँच्न दिनुस् भनेको छु,’ उनले भनिन्, ‘मलाई त्रास दिनु भएन, मेरो हजबेन्ड र उहाँको परिवारलाई केही नराम्रो हुनु भएन । म आफूले चाहेको जीवन बाँच्न चाहन्छु ।’