खाली कागजमा कोरिएका धर्सा

कविता केवल कविता मात्रै होइन । यसले समाज र जीवनलाई नजिकैबाट बुझ्न सहयोग गर्छ । कवितामा सामाजिक रीतिरिवाजमा बाँधिएर दायित्वबोधको पर्खालभित्र जकडिएर बाँच्न बाध्य कथाकहानी हुन्छन् । कवि गौचन कवितामा देश नालायक सरकारको गलत नीतिले खण्डहर बनिरहेको, आमाहरूको चेहरामा भरोसाको दियो बल्न छाडेको र चारैतिर कालो मृत्युको साम्राज्य मौलाइरहेको सन्दर्भ समेट्छिन् । उनी समाजमा चारैतिर खोक्रो आदर्शको बिगबिगी बढिरहेको, मुकुन्डोधारीहरूले आम मानिसलाई जालोमा फसाइरहेकोप्रति चिन्तित छन् । उनका शब्दहरूले अनेकथरी जीवन अनुभूतिको आयातन नापेका छन् । उनका कवितामा प्रेम, पीडा र आक्रोश छताछुल्ल पोखिएका छन् । कवि स्विकार्छिन्–जीवन यात्राको अनुभव नै कविता लेखन प्रक्रियाको सृजनात्मक सामग्री हो ।

जीवनका विभिन्न परिस्थिति, भोगाइ, अन्तर्मनका भावना नै मान्छेको बाँच्ने आधार हो र यसले नै साहित्यिक मनको कविता खोतल्छ । कवितामा कविको उन्मुक्त र निडर स्वभावको चित्रण छ । कवि पीडा र रोदनले भरिएको अनुभूतिलाई नै जीवनको रेखाचित्र भन्छिन् ।

‘युगको कहानी’, ‘अस्तित्वको मूर्ति’ र ‘फेरिँदो समयको लय’ लगायत कवितामा मानिसको नीरव अस्तित्व तथा जीवनको परिभाषा सुन्दर रूपमा लेखिएको छ । कवितामा निर्दयी बगरबाट निमोठिएको र चिथोरिएको जीवनको दुःख, कदम कदममा संघर्षको बिगुल बजाउँदै बाँचिरहेका पात्र र पानाहरूभरि रङ उडेका बुट्टाहरूको चित्रण छ । चोक र गल्लीहरूमा संवेदना नाउँको जिनिस लावारिस पल्टिएको र मानिसहरू काँचो सम्बन्धको नापजोखमा लागिरहेकोप्रति कवि असन्तुष्ट छन् । कविसमयको कठोर कठघराको कैदबाट बाहिर निस्कने रहर व्यक्त गर्दै बाध्यताको जाँतोमा पिसिँदै गएको वर्तमान र अन्योलग्रस्त भविष्यप्रति चिन्तित छन् ।

किताबमा अस्तित्वको खोजीमा भौंतारिरहेका जीवनबारे सुन्दर र गहन कविता छन् । ‘ऐना र ऊ’, ‘जीवन ः खाली कागजमा कोरिएका धर्सा’, ‘चित्र’ र ‘बन्दी’ आदि कविताले समाजका शकुनि महत्त्वाकांक्षालाई प्रहार गरेका छन् । अस्तित्वको खोजीमा सपना र रहरका गल्छेँडोमा कतै लट्पटिँदै हिँडिरहेका पाइला र समाजमा देखापर्ने थुप्रै कुरूप दृश्यले ठाउँ पाएका छन् । कवितामा कुण्ठाको पिँजडाबाट मुक्तिका लागि छटपटाइरहेको र अर्धमृत जीवन बाँच्न विवश नारीको व्यथा छताछुल्ल भएको छ ।

किताबमा समयको प्रतिविम्ब दर्साउने कविता छन्, जहाँ भाषाका माध्यमद्वारा कविको स्वानुभूतिको कोमल, कलात्मक, रसात्मक र विचारले भरिपूर्ण अभिव्यक्ति छन् । पीडा प्रताडनाका कर्कश धुनको थर्थराहट छ, बाँचिरहेका मानिसका पीरव्यथालाई शब्दले सजाइएको छ । अट्टहासले भरिएको कुरूप राज्यमा बुद्ध पनि वधशालामा भेटिने सम्भावना छ । त्यस समाज र राज्यलाई ‘वधशालामा बुद्ध’ कवितामा प्रहार गरेकी छन् कविले । आम मानिसको दुःखव्यथा छ कवितामा । ‘युगपुरुष’, ‘मृत्युको कारखाना’, ‘तिम्रो कविता’, ‘टाउकाको मेला’, र ‘विचलन’ जस्ता कवितामा बेथिति र गरिबीको चित्र कोरिएको छ । ‘आमाको अनुहार’, र ‘आमा आज म’ जस्ता कवितामा कविले आमासितको घनिष्ठता र आत्मीयता लेखकी छन् । जीवनका मोड र घुम्तीमा आफ्नो वरिपरि व्याप्त सामाजिक विभेद, विसंगति तथा असमानताले तन र मन दुख्दा आमालाई याद गरेकी छन् । शीर्षक कविता ‘प्रमिथसको फिलिंगो’ मा एक छोरीले आफू गर्भमा छँदै आमाले सहनुपरेको अत्याचारमाथि आक्रोश प्रकट गर्दै अन्यायविरुद्ध लड्ने अठोट व्यक्त गरेकी छन् ।

इन्डिगो इन्कले प्रकाशन गरेको यो संग्रहमा कविले साहित्यको अनन्त सागरमा पौडी खेल्दै आफ्नो समयको छाया कोरेकी छन् ।