१३.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: ४२०

मैना धिताल

मैना धितालका लेखहरु :

चुनावी खर्च र पारदर्शिता

चुनाव नजिकिँदै जाँदा दल र उम्मेदवारहरूले प्रचारप्रसारलाई तीव्र बनाएका छन् । त्योसँगै पैसाको खेलो पनि बढ्दो छ । अपवादबाहेक पैसा खर्च गर्न नसक्ने उम्मेदवार र दललाई चुनाव जित्न पनि मुस्किल पर्ने अवस्था पछिल्ला वर्षहरूमा देखिन थालेको छ ।

भात खाने बानी र हाम्रो अर्थतन्त्र

भारतले सेतो र खैरो धान तथा चामलमा लाग्ने कर २० प्रतिशत बढाएपछि यतिखेर नेपालमा उपभोक्तालगायत सरोकारवालाको ध्यान खिचेको छ । दसैं, तिहार र छठजस्ता ठूला चाडपर्व मनाउने तयारी गरिरहेका नेपालीहरूका लागि त्यो निर्णयले तत्कालै भार थप्ने देखिन्छ ।

राजनीतिले थिलथिलो विश्वविद्यालय

दुई दिनअघि कान्तिपुरमा प्रकाशित समाचारअनुसार त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि) मा तीन वर्षयता ३०० दिन त तालाबन्दी नै भएको छ । पछिल्लो समय नेपाली कांग्रेससम्बद्ध भ्रातृ संगठन नेपाल विद्यार्थी संघले उपकुलपतिको कार्यालय तोडफोड गरेपछि यति बेला त्रिवि नेतृत्वले सरकारसँग सुरक्षा माग्नुपर्ने अवस्थासम्म आएको छ ।

नीरस कृषिमा रस

मुलुकमा कृषि क्रान्तिका कुरा धेरै भएका छन् । तर, ती सबै गफमा बढी सीमित भए । कृषिका कुरा गर्नेबित्तिकै मानिसहरूका ओठ लेप्रिन थाल्छन् । कसैले के पढेको भनेर सोध्यो र तपाईंले ‘कृषि’ भन्नुभयो भने ‘खेतीपाती पढेर पनि कोही ठूलो हुन्छ ?

विदेशमा बस्ने नागरिकको मताधिकार

काम वा अध्ययनका सिलसिलामा विश्वका कुनाकुनामा नेपालीहरू छरिएर रहेका छन् । करिब ३५ लाख नेपाली नागरिक विभिन्न मुलुकमा बसोबास गर्छन् । यो कुल जनसंख्याको झन्डै १२ प्रतिशत हो । त्यसमा पनि बालिग मतदाताको कुल संख्यालाई हेर्दा यो प्रतिशत झनै बढी हुन आउँछ ।

यहाँ आँसु वर्जित छ

हालै सहरी विकासमन्त्री रामकुमारी झाँक्री मन्त्रालयबाट बाहिरिने क्रममा पत्रकार सम्मेलनमा ‘इमोसनल’ भइन् । तर, उनी रोएको विषय सञ्चारमाध्यम र सोसल मिडियामा यसरी आयो कि मानौं उनले रोएर ठूलै अपराध गरिन् । उनलाई खिस्याइयो । उडाइयो । रिस प्रकट गरियो ।

गलत सूचनाको महामारी

केही दिनअघि सहरी विकास मन्त्री रामकुमारी झाँक्रीको घर भन्दै सेयर गरिएको तस्बिर सामाजिक सञ्जाल (सोसल मिडिया) मा ‘भाइरल’ भयो । मुलुकका नाम चलेका लेखकलगायत धेरै जनाले त्यो फोटोसहित ट्वीट गरे । तर ‘नेपाल फ्याक्ट चेक’ लगायतले जाँच गर्दा त्यो तस्बिर–सूचना झूटो ठहरियो । उक्त संस्थाका अनुसार, त्यो फोटो केन्याको रस्मिया होम डिजाइन लिमिटेडको वेबसाइटलगायत थुप्र्रै विदेशी वेबसाइटमा रहेको भेटियो । 

खाद्य असुरक्षा र फोहोर व्यवस्थापन

नेपालमा खाद्य असुरक्षाको समस्या अझै छ । विश्व भोकमरी सूची–२०२१ मा समेटिएका ११६ मुलुकमध्ये नेपाल ७६ औं स्थानमा छ । करिब ४६ लाख जनता अझै कुनै न कुनै रूपले खाद्य असुरक्षाको अवस्थामा बाँचिरहेका छन् । 

महिला नेतृत्व कति प्रभावकारी ?

स्थानीय निर्वाचनमा दलहरूले उठाएका उम्मेदवारको समावेशितालाई लिएर बहस भइरहेको छ । खास गरी उपाध्यक्ष वा उपमेयर चलाएका धेरै महिलालाई अध्यक्ष वा मेयर पदमा प्रत्याशी बन्न खोज्दा पार्टीहरूले टिकट दिएनन् । स्थानीय निर्वाचनमा ८ हजार २ सय ४९ कार्यकारी पद (मेयर, उपमेयर, अध्यक्ष, उपाध्यक्ष र वडाध्यक्ष) का लागि कुल ४२ हजार ९ सय ५३ जनाको उम्मेदवारी परेकामा महिला २ हजार ३ सय ८६ जना मात्रै छन्, जुन ५ दशमलव ५ प्रतिशत हो ।

हप्तामा कति घण्टाको काम उपयुक्त ?

पछिल्लो समय ‘वर्क–लाइफ ब्यालेन्स’ (काम र निजी जिन्दगीबीचको सन्तुलन) को अवधारणाले संसारभरि नै बढी महत्त्व पाउन थालेको छ । कामसँगै घरपरिवार र साथीभाइलाई समय, सामाजिक भेटघाट, घुमफिर र व्यक्तिगत आरामबीच सन्तुलन हुनुपर्छ भन्ने सोच र अभ्यास बलियो बन्दै गएको छ ।