राजु चौधरी

कृषिका लागि सहयोगी उद्योग, कृषि औजार उत्पादन, सूचना प्रविधि, पर्यटनलगायत आन्तरिक उत्पादनसँग सम्बन्धित उद्योगहरूले सस्तो कर्जा पाउने भएका छन् । यस वर्षको मौद्रिक नीति जारी गर्दै नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले उल्लिखित क्षेत्रका लागि आधार दरमा २ प्रतिशतभन्दा बढी प्रिमियम जोड्न नपाउने गरी विद्यमान नीति पुनरावलोकन गरिने बताए ।

कृषिका लागि सहयोगी उद्योग, कृषि औजार उत्पादन, सूचना प्रविधि, पर्यटनलगायत आन्तरिक उत्पादनसँग सम्बन्धित उद्योगहरुले सस्तो कर्जा पाउने भएका छन् । यस वर्षको मौद्रिक नीति जारी गर्दै नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले उल्लिखित क्षेत्रका लागि आधार दरमा २ प्रतिशतभन्दा बढी प्रिमियम जोड्न नपाउने गरी विद्यमान नीति पुनरावलोकन गरिने बताए ।

सरकारले अनुगमन गरेको व्यावसायिक फर्ममध्ये ९९ प्रतिशतमा कैफियत देखिएको छ । वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागले एक वर्षमा गरेको बजार अनुगमनको क्रममा अधिकांश फर्ममा केही न केही कैफियत देखिएको हो । 

गत आर्थिक वर्षमा आयात घटे पनि मुलुकको दैनिक व्यापार घाटा करिब ४ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ । आयात नभई नहुने वस्तु र स्वदेशमै पर्याप्त सम्भावना भएको वस्तुमा समेत परनिर्भर हुँदा दैनिक व्यापार घाटा ३ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँ पुगेको हो ।

सरकारले जीटूजी (सरकार–सरकार) बाट चिनी आयात गर्न नसकेपछि आयात गर्ने जिम्मा निजी कम्पनीलाई दिएको छ । गत वर्ष नै चाडबाडमा हुने अभाव रोक्न उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी र साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनलाई १०/१० हजार टन आयातको जिम्मा दिएको थियो ।

राष्ट्रकवि माधव घिमिरेको ‘नेपालै नरहे’ कवितामा एउटा पंक्ति छ— ‘तराई हाम्रो सुनको टुक्रा, हिमाल हिराको... ।’ यो पंक्तिले मधेशमा फल्ने धानको महत्त्वलाई दर्साउँछ । अन्य स्थानको तुलनामा मधेशमा बढी धान उत्पादन हुने र त्यसले नेपालीहरूलाई ‘जीवन’ दिएकाले पनि उनले कवितामा यस्तो आशय प्रकट गरेका हुन् ।

नेपाली बजारमा सुनको भाउ आइतबार प्रतितोला १ लाख ४६ हजार ७ सय रुपैयाँमा कारोबार भयो । गत शुक्रबार पनि यही मूल्यमा कारोबार भएको थियो । यद्यपि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ शुक्रबारको तुलनामा आइतबार बढेको छ । त्यसअनुसार नेपाल बजारमा पनि सुनको भाउ बढ्नुपर्ने हो । तर डलरको मूल्यमा आएको गिरावटका कारण नेपाली बजारमा भाउ बढ्न पाएन ।

सरकारले दाल, गेडागुडी, धान र गहुँ आयातमा १० प्रतिशत अग्रिम आयकर लगाउने निर्णय गरेलगत्तै बजारमा चामल र दालको मूल्य बढ्यो । अहिले प्रायः सबै चामलको मूल्य बढेको छ । साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन लिमिटेडले नुनको मूल्य किलोमै ६ रुपैयाँ बढाएको छ । साल्टले नुन स्टकमा राखेर मूल्य बढाएको हो । तर यसबारे नियमन भएको छैन । 

भान्सामा नभई नहुने खाद्यवस्तु हो, तेल । सर्वसाधारणले भान्सामा तोरी, भटमास र सूर्यमुखी तेल प्रयोग गर्छन् । यसरी दिनहुँ सर्वसाधारणले उपभोग गर्ने यही तेलको गुणस्तरमा भने प्रश्न उठेको छ । काठमाडौं महानगरपालिकाले खाने तेलको नमुना परीक्षण गर्दा ४ ब्रान्डमा पेरोक्साइड भ्यालु उच्च देखिएको छ ।

मुलुकको विदेशी मुद्रा (विनिमय) सञ्चितिले लगातार १२औं पटक नयाँ रेकर्ड बनाइरहँदा सरकारी वित्त (आय र खर्च) को अवस्था भने नाजुक छ । अर्थतन्त्रको बाह्य क्षेत्र जोखिममा रहेको बेला सरकारी वित्त कमजोर हुनु सामान्य हो । तर, बाह्य क्षेत्र निरन्तर सबल भइरहँदा पनि सरकारी वित्तमा अपेक्षित सुधार हुन नसक्नुले त्यसको संरचनामै समस्या भएको पुष्टि हुने जानकारहरू बताउँछन् ।