गत वर्षको दसैंमा राम्रो मूल्य पाएका खसीबोका व्यवसायी यस वर्ष भने उत्साहित देखिएनन् । कोभिडको जोखिम कायमै रहेको र लाखौं सर्वसाधारण काठमाडौं उपत्यकाबाट जिल्ला फर्किएपछि खसीबोका बजारमा त्यति चहलपहल भएन । त्यसको प्रत्यक्ष असर बिक्रीमा पनि देखिएको काठमाडौं चौपाया खरिदबिक्री प्रालि र चौपाया व्यवसायी संघले बताएका छन् ।
खसी बजारमा सर्वसाधारणको चहलपहल कम भएपछि व्यवसायीले खसीबोकाको मूल्य किलोमा २० रुपैयाँ घटाएका छन् । स्वदेशी उत्पादनसँगै भारतबाट समेत पर्याप्त मात्रामा खसीबोका आयात भएपछि चौपाया व्यवसायी संघ कलंकीले मगलबार किलोमा २० रुपैयाँ घटाएको जनाएको छ ।
दसैंलाई लक्षित गर्दै व्यवसायीहरूले विभिन्न जिल्लाबाट खसीबोका उपत्यका भित्र्याउँछन् । अन्य समयको भन्दा धेरै माग हुने भएकाले भारतबाट समेत आयात गर्छन् । ती खसीबोकाहरू कत्तिको स्वस्थकर हुन्छन् त ? जानकारहरूका अनुसार माग पूर्ति गर्नका लागि अस्वस्थ खसीबोका पनि बिक्रीमा राखिएको हुन्छ । ती खसीबोका पहिचान गर्न पशु सेवा विभागले बढी चौपाया बिक्री हुने स्थानमा ४५ जनाभन्दा बढी पशु चिकित्सक खटाएको जनाएको छ ।
सरकारले सहुलियत दरमा बिक्री गर्ने खसीबोकाको मूल्य प्रतिकिलो ६ सय ४० रुपैयाँ तोकेको छ । खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीमार्फत आज (शनिबार) बाट खसीबोका बिक्री सुरु हुँदै छ । चाडबाडको मुखमा खसीबोका बिक्रीमा प्रतिकिलो १० रुपैयाँ छुट दिने सरकारी घोषणाअनुसार बिक्रीमूल्य प्रतिकिलो ६ सय ४० रुपैयाँ तोकिएको कम्पनीले जनाएको छ ।
यसपालि च्यांग्राको मासुको मूल्य अचाक्ली बढ्ने देखिएको छ । चीनबाट च्यांग्रा आयात नभएको र बिचौलियाका कारण दसैंमा च्यांग्राको मूल्य अति महँगो हुने देखिएको हो । विगतमा व्यवसायीले दसैंका लागि तिब्बतलगायत स्थानबाट च्यांग्रा आयात गर्थे । तर कोभिडका कारण यतिबेला चिनियाँ नाकामा सहज आवागमन छैन । जसले गर्दा मूल्य बढेको चौपाया व्यवसायी संघ कलंकीले जनाएको छ ।
खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीले हुम्लामा खाद्यान्न ढुवानी गर्न सस्तो दरमा टेन्डर हाल्नेलाई पन्छाई महँगोमा ठेक्का लगाउन खोजेको विषयमा सार्वजनिक खरिद अनुगमन कार्यालयले छानबिन थालेको छ । खाद्य कम्पनीले प्रचलित कानुनविपरित बढी रकम कवोल गर्ने प्रत्यर्थीको बोलपत्र छनोट गर्ने आशयको सूचना प्रकाशित गरेको भन्दै उजुरी परेपछि अनुगमन कार्यालयले छानबिन अघि बढाएको हो ।
सरकारको अनुमानित तथ्यांक मान्ने हो भने, एक वर्षमा हुने कारोबारमध्ये दसैंमा मात्र करिब ४० प्रतिशत कारोबार हुन्छ । दसैंमा मीठो खाने, नयाँ लुगा लगाउने चलन भएकाले पनि यही समयमा व्यापार ह्वात्तै बढ्छ ।
आगामी साता दसैं सुरु हुँदै छ । चाडबाड नजिकिँदा सुगममा उत्साह छ, दुर्गमका विपन्न परिवारमा खाद्य संकटको जोखिम बढेको छ । सरकारी डिपो नै रित्तिएपछि मुगुका गाउँमा स्थानीय बासिन्दा भोकै पर्ने अवस्था आएको छ । न खाद्यका डिपोमा चामल छ, न त गाडी चल्छ । स्थानीय उत्पादनले तीन महिनाभन्दा बढी नधान्ने बस्तीमा खाद्य संकट गहिरिने संकेत देखिएको छ ।
दसैं–तिहार नजिकिँदै गर्दा अत्यावश्यक खाद्यवस्तुको मूल्य दिनहुँजसो उकालो लागिरहेको छ । चाडबाडमा माग बढ्ने भएपछि मौका छोपेर व्यवसायीले मूल्य वृद्धि गरेका छन् ।
सरकारले सेनिटरी प्याड र टेम्पोन आयातमा गत वर्ष १७ करोड रुपैयाँभन्दा बढी भन्सार महसुल उठाएको छ । भन्सार विभागका अनुसार गएको आर्थिक वर्षमा १ अर्ब १७ करोड रुपैयाँका सेनिटरी प्याड र टेम्पोन आयात गरिएको थियो ।
