राजु चौधरी

खुद्रा व्यापार संघका महासचिव अमूलकाजी तुलाधरका अनुसार पोहोर मंसिरमा चिनीको खुद्रा बिक्री मूल्य प्रतिकिलो ९२ देखि ९५ रुपैयाँसम्म थियो । यो मंसिरमा भने सरकारले निर्धारण गरेकै बिक्री मूल्य प्रतिकिलो १ सय १५ रुपैयाँ छ । तर संघले किलोको १ सय २० रुपैयाँमा बिक्री गरिरहेको छ ।

ब्याजदर घट्न र कर्जा प्रवाह बढ्न सहयोग पुग्ने नीतिगत परिवर्तनसहित नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समीक्षा सार्वजनिक गरेको छ ।  मौद्रिक नीतिमार्फत बैंकदर र नीतिगत दर घटाइएको, घरजग्गा, सेयर बजारलगायत क्षेत्रमा निश्चित रकमसम्मको कर्जामा जोखिम भार घटाइएकोलगायत व्यवस्थाले वित्तीय प्रणालीमा ब्याजदर घट्ने र कर्जा प्रवाह बढ्ने राष्ट्र बैंकले दाबी गरेको छ ।

आलु र प्याजको भ्याट विवादले होलसेल व्यवसायीले आयात र बिक्री बन्द गर्दा सर्वसाधारण उपभोक्ता मारमा परेका छन् । सरकारले बजेटमार्फत आयातित प्याज र आलुमा मात्रै भ्याट लगाउने भने पनि कार्यान्वयनका क्रममा स्वदेशी उत्पादनमा समेत भ्याट लगाएपछि कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजारका व्यवसायीले हडताल गरेका हुन् । 

दुई साताअघि तिहारको तीन दिन धनतेरसदेखि लक्ष्मीपूजासम्म गहना व्यवसायीले झन्डै सवा अर्ब रुपैयाँको सुनचाँदी बिक्री गरे । लगत्तै मंसिरमा बिहेको सिजन परेपछि थप कारोबार बढ्ने व्यवसायीको अपेक्षा थियो । तर त्यसविपरीत सिजनमै सुनको कारोबार सुस्त छ ।

५० प्रतिशत भन्सार छुटमा चिनी नल्याएको सरकार जीटूजी (सरकार–सरकार) बाट ल्याउन पनि असफल भएको छ । तिहारअगाडि नै ल्याउने दाबी गरेको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले छठ सकेर मंसिर लाग्दासमेत चिनी ल्याउन सकेन ।

झन्डै तीन वर्षदेखि ऋणमा रहेको आयल निगम मंगलबारदेखि ऋणमुक्त बनेको छ । इन्धनको आपूर्ति सहज बनाउन सरकारबाट लिएको ७ अर्ब ऋणमध्ये अन्तिम किस्ता ७० करोड रुपैयाँ अर्थ मन्त्रालयअन्तर्गतको सार्वजनिक ऋण व्यवस्थापन कार्यालयमा भुक्तानी गरेसँगै मंगलबारदेखि ऋणमुक्त बनेको हो ।

झण्डै तीन वर्षदेखि घाटामा रहेको नेपाल आयल निगम मंगलबारदेखि ऋणमुक्त बनेको छ । इन्धनको आपूर्ति सहज बनाउन सरकारबाट लिएको ७ अर्ब ऋणमध्ये अन्तिम किस्ता ७० करोड अर्थ मन्त्रालय अन्तर्गतको सार्वजनिक ऋण व्यवस्थापन कार्यालयमा भुक्तानी गरेसँगै निगम मंगलबारदेखि ऋणमुक्त बनेको हो ।

किसानको धान खरिदमा जहिल्यै ढिलाइ गरेको आरोप खेप्दै आएको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीले यस पटक भने समयमै धान किन्ने प्रक्रिया थालेको छ । गत वर्ष लक्ष्यअनुसार धान खरिद नहुँदा दुर्गममा चामल अभाव भएपछि खाद्यले यस पटक समयमै किन्न थालेको हो । सरकारले धानको समर्थन मूल्य समयमै तोकेपछि खाद्य धान खरिदमा तातेको हो । 

विगतका वर्षमा झैं सरकारले यसपालि पनि दसैंमा खसीबोका र च्यांग्रा किनेर सर्वसाधारणलाई बेच्यो । यसको एउटै उद्देश्य थियो— सर्वसाधारणलाई सहुलियत दरमा बिक्री गर्ने । सरकारी निर्णयअनुसार खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीले २ हजार २ सय १२ वटा खसीबोका र च्यांग्रा गरी किनेर उपत्यका ल्यायो ।

मुलुकको आर्थिक अवस्था शिथिल हुँदा समग्र वैदेशिक व्यापारमा प्रत्यक्ष प्रभाव परेको छ । आर्थिक गतिविधि सुस्त भएकै कारण वैदेशिक व्यापार ४.१५ प्रतिशतले घटेको छ । भन्सार विभागले बिहीबार सार्वजनिक गरेको विवरणअनुसार चालु आर्थिक वर्षको पहिलो ४ महिनामा ५ खर्ब ६३ अर्ब ६ करोड रुपैयाँको वैदेशिक व्यापार भएको छ । यसमध्ये ५ खर्ब १२ अर्ब ५० करोड रुपैयाँको आयात र ५० अर्ब ५६ करोड रुपैयाँको निर्यात भएको छ ।