लिम्पियाधुरा नेपालको नक्सामा राख्नेबारे मन्त्री अर्याल र भीम रावलबीच संसदीय समितिमै वादविवाद

नेपाली भूमि भारतले आफ्नो नक्सामा राखेको र त्यसको विषयमा सरकारले गरिरहेका गतिविधिबारे संघीय संसदका दुवै सदनको संयुक्त समिति 'राज्यका निर्देशक सिद्धान्त, नीति र दायित्व कार्यान्वयन, अनुगमन तथा मूल्यांकन समिति' बैठकमा मन्त्री अर्याललाई सांसद रावलले प्रश्न गरेका हुन् ।

'कालापानी र लिपुलेक हालको नेपालको नक्सामा छ । सीमा विवाद कूटनीतिक ढंगबाट समाधान भएपछि लिम्पियाधुरासहितको नक्सा जारी गर्ने' भन्ने अर्यालको भनाइ थियो । नक्सामा भूमि राख्नु ठूलो कुरा नभएको भन्ने उनका सार्वजनिक अभिव्यक्तिको पनि रावलले आलोचना गरेका थिए ।

'नक्साको बारेमा भूमिसुधार मन्त्रीले स्पष्ट जवाफ(समिति बैठकमा) छैन । नक्सा प्रकाशन ठूलो होइन भन्नुभयो, त्यसो हो भने विवादीत भएका सबै ठाउँ नक्सामा नदेखाइदिए भैगयो नि', रावलले थपे, 'राज्यकोजिम्मेवार पदबाट यस्तो जवाफ आउनु उपयुक्त होइन । सन्धि सम्झौताबाट त्यो हाम्रो भूमि हो भने प्रमाणित भएपछि 'वार्ताबाट जे हुन्छ त्यो गरौं, नक्सामा भूमि राख्नु ठूलो होइन' भने त हामी कमजोर हुन्छौँ । लिम्पियाधुरापूर्व हाम्रो भूमि हो भन्ने सन्धि र प्रमाणले देखाएको छ ।' लिम्पियाधुरा पूर्वको भूमि नेपालले आफ्नो नक्सामा नराखे भारतसँगको वार्तामा जाँदा कमजोर भइने रावलको तर्क थियो ।

रावललाई मन्त्री अर्यालको जवाफ थियो, 'पहिले नै (अर्कै संसदीय समिति)भनिसकेको छु, माननिय त्यहाँ हुनुहुन्थ्यो । उपयुक्त समय पारेर नक्सा सार्वजनिक गर्छौँ ।' उनले थपिन्, 'नेपालको नक्सामा लिम्पियाधुरा किन पर्न सकेन भन्ने बहसको विषय बन्नु हुँदैन ।' लिम्पियाधुरा नेपालकै भएका हस्तलिखित र जीवित प्रमाण नेपालसँग भएको उनको दाबी थियो ।

मन्त्रीको उक्त जवाफले नेता रावलको चित्त बुझेन । राष्ट्र र राष्ट्रियताका विषय सार्वजनिक मञ्चदेखि संसदसम्म जोडदार रूपमा उठाउँदै आएका उनले आफ्नै पार्टीबाट मन्त्री रहेकी अर्याललाई प्रश्न गरे, 'उपयुक्त अवसर भनेको के हो ? जान्न चाहन्छु ।'

स्थानीय तहको सिमांकन हुने क्रममा रहेको र त्यतिबेला नै उपयुक्त समय पारेर लिम्पियाधुरा नेपालको नक्सामा राख्न लागिएको भन्ने मन्त्री अर्यालको संकेतप्रति पनि नेता रावलले 'डराएको हो कि !' भनेर कटाक्ष गरे ।

रावलसँगको नोकझोँक झेलेकी मन्त्री अर्याल समिति बैठकबाट बाहिरिन खोजेकी थिइन् । 'अर्को कार्यक्रममा जानुछ' भनेर उनले समिति सभापति निरादेवी जैरूसँग बिदा मागेकी थिइन् । तर, सभापति जैरू र सांसदहरूले एकछिन बस्नुस् भनेपछि उनी बैठकको अन्तिमसम्म बसिन् ।

समितिले भूमि मन्त्रालयलाई फेरि लिम्पियाधुरायताको भूमि समेटेर नेपालको नक्सा जारी गर्न निर्देशन दिएको छ । समितिका निर्देशन पनि रावलले नै तयार पारेर सार्वजनिक गरेका थिए ।