ललितपुरको गोदावरीमा नेपाली कांग्रेस महासमितिको बैठक चलिरहँदा म आदरणीय गुरु लोकराज बराल र मित्र कृष्ण हाछेथुसहित पूर्वी पहाडका भोजपुर, संखुवासभा, तेह्रथुमको भ्रमणमा थियौं । ती जिल्ला सडक यातायातसँग नजोडिँदै पुगेको भए पनि बराल सरको साथमा पुनः यात्राको अवसर छोड्न चाहन्नथें । हाम्रो यात्रा केवल ती ठाउँ हेर्नेबाहेक अरू केही थिएन ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि) मा उपकुलपतिको पद खाली भएको एक महिनाभन्दा पनि बढी भइसकेको छ । त्रिवि मात्र होइन, हाम्रा शिक्षण संस्था र शिक्षादीक्षाको वातावरण तथा त्यहाँबाट आर्जन गरिने ज्ञान एवं सीपप्रति जनमानसमा असन्तुष्टि बढ्दै गएको छ । विश्वविद्यालयहरूमा दलीय भागबन्डा अति भयो, पार्टी कार्यकर्ताका निकृष्ट अखडाजस्ता भए भन्ने गुनासो जताततै सुनिन्छ । अति भएपछि त्यसको प्रभाव अहिले प्रधानमन्त्री र सांसदहरूसम्म पुगेको छ ।
अचेल प्रधानमन्त्री स्वयम्ले २०६२–६३ को जनआन्दोलनको उपलब्धिका रूपमा संविधानले संस्थागत गरेको गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता संकटमा छ भन्न थालेका छन् । नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले धर्मनिरपेक्षतामाथि बहस गर्न सकिन्छ भनेका छन् ।
हालै प्रकाशित बीपी कोइरालाको ‘जेल डायरी (२०८०)’ को भूमिकामा मैले ‘बीपीलाई राजनीतिमा उदारवादी, अर्थनीतिमा समाजवादी र संस्कृतिमा धर्मनिरपेक्ष (सेक्युलर) मान्न सकिन्छ’ भनेर लेखेको छु । मेरो त्यो भूमिका यिनै तीन कुराको विस्तृत विवेचनामा केन्द्रित छ ।
एकसट्ठी किलो सुनकाण्डको उच्चस्तरीय छानबिन माग गर्दै नेकपा एमालेका कारण ३७ दिनसम्म अवरुद्ध संसद् गत साता बुधबारदेखि सञ्चालन हुन थालेको छ । संसद्मा के विषयमा छलफल भयो, निर्णय के भयो भन्नेभन्दा पनि बैठक चल्नु नै ठूलो समाचार भएको छ ।
साउन र भदौ महिना नेपाली कांग्रेसको इतिहासमा विशेष महत्त्वको मानिन्छ । यसका संस्थापक विश्वेश्वरप्रसाद (बीपी) कोइरालाको जन्म भदौ २४ र निधन साउन ६ गते भएको थियो । बीपीको निधनपछि प्रतिबन्धित कालमा यी दुई महिना बीपीको सम्झनामा वृक्षरोपण, रक्तदान लगायतका विभिन्न कार्यक्रम गरेर कांग्रेसले आफ्नो अस्तित्वको प्रस्तुति गर्थ्यो । निर्दलीय पञ्चायतमा यो पनि एउटा ठूलो काम थियो ।
नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण छानबिनको सीमा कोरिन थालेको प्रतीत हुन्छ । सुनियोजित रूपमा केहीलाई जोगाउने प्रयत्नका कारण अब यो मुद्दाको कानुनी प्राविधिकता सीमित हुनेछ । यो प्रकरणको सबैभन्दा हृदयविदारक र अनपेक्षित दृश्य भुटानी मुक्ति आन्दोलनका नेता टेकनाथ रिजाल स्वयंको गिरफ्तारी हुन पुगेको छ ।