हालै प्रकाशित बीपी कोइरालाको ‘जेल डायरी (२०८०)’ को भूमिकामा मैले ‘बीपीलाई राजनीतिमा उदारवादी, अर्थनीतिमा समाजवादी र संस्कृतिमा धर्मनिरपेक्ष (सेक्युलर) मान्न सकिन्छ’ भनेर लेखेको छु । मेरो त्यो भूमिका यिनै तीन कुराको विस्तृत विवेचनामा केन्द्रित छ ।
एकसट्ठी किलो सुनकाण्डको उच्चस्तरीय छानबिन माग गर्दै नेकपा एमालेका कारण ३७ दिनसम्म अवरुद्ध संसद् गत साता बुधबारदेखि सञ्चालन हुन थालेको छ । संसद्मा के विषयमा छलफल भयो, निर्णय के भयो भन्नेभन्दा पनि बैठक चल्नु नै ठूलो समाचार भएको छ ।
साउन र भदौ महिना नेपाली कांग्रेसको इतिहासमा विशेष महत्त्वको मानिन्छ । यसका संस्थापक विश्वेश्वरप्रसाद (बीपी) कोइरालाको जन्म भदौ २४ र निधन साउन ६ गते भएको थियो । बीपीको निधनपछि प्रतिबन्धित कालमा यी दुई महिना बीपीको सम्झनामा वृक्षरोपण, रक्तदान लगायतका विभिन्न कार्यक्रम गरेर कांग्रेसले आफ्नो अस्तित्वको प्रस्तुति गर्थ्यो । निर्दलीय पञ्चायतमा यो पनि एउटा ठूलो काम थियो ।
नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण छानबिनको सीमा कोरिन थालेको प्रतीत हुन्छ । सुनियोजित रूपमा केहीलाई जोगाउने प्रयत्नका कारण अब यो मुद्दाको कानुनी प्राविधिकता सीमित हुनेछ । यो प्रकरणको सबैभन्दा हृदयविदारक र अनपेक्षित दृश्य भुटानी मुक्ति आन्दोलनका नेता टेकनाथ रिजाल स्वयंको गिरफ्तारी हुन पुगेको छ ।
नेपालमा सत्ताको आडमा हुने गरेका बजेट विचलन, ठेक्कापट्टा घोटाला, घूस–कमिसन प्रकरण लगायतका घटनाहरूले संगठित आर्थिक अपराधको निकै बलियो जालो बनाएको पुष्टि गर्छन् । अपराधको यस दुश्चक्रमा राजनीति जकडिएका उदाहरणहरू छ्यापछ्याप्ती छन् । पछिल्लो पटक नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका पठाउने ठगी प्रकरणले राज्य र राजनीतिमा अपराधको यो दुश्चक्र अरू उजागर भएको छ ।
राजनीति लगजाममा छ, शासन नेतृत्वविहीन र गतिशून्य छ । सरकार ठूलाबडा र नेताका आसेपासेको सुविधाको घेरामा छ । आम मानिसका लागि यसको कुनै अर्थ छैन । विकास भनेको ठेक्कापट्टाको धन्दामा सीमित छ । राज्यका अङ्गहरू बेकामे छन्, भएका पनि लडखडाउने र लडबडाउने खालका छन् ।
राजतन्त्रको खारेजी र गणतन्त्रको प्रादुर्भावपछि कांग्रेस नेता रामचन्द्र पौडेल तेस्रो राष्ट्रपति निर्वाचित भएका छन् । पछिल्लो विकसित राजनीतिक समीकरणमा उनको यो विजय अपेक्षित नै थियो । अहिलेको राजनीति र दलहरूको भण्डारमा उपलब्ध हुनेमध्ये उनी सबैभन्दा उपयुक्त व्यक्ति पनि हुन् ।
अन्ततः प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाललाई नेपाली कांग्रेसले संसद्मा विश्वासको मत दिँदा एमाले अध्यक्ष केपी ओलीको मनमा पसेको चिसो यथार्थ साबित भयो । त्यतिखेर उनले आशंका गरेजस्तै अहिले कांग्रेसको ‘ढोक्सामा माछा’ परेको छ, उनको बल्छीबाट दाहाल उम्केका छन् ।
