नयाँ वर्षको दिनमा अष्ट्रेलियाको राजधानी क्यानवेरामा वायुको गुणस्तर विश्व स्वास्थ्य संगठनले तोकेको मापदन्डभन्दा बीस गुणा ज्यादा हानिकारक थियो । त्यस अघि प्रदूषणकै कारण मेलवर्नमा भएको क्रिकेट प्रतियोगितामा दर्शकहरूले बलसमेत देखेनन् । हरेक वर्ष बसोबासका लागि उपयुक्त सहरको विश्वसूचीमा उपल्लो स्थान ओगट्ने अष्ट्रेलियाका यी सहरहरूको वायु प्रदूषणको अवस्था यतिखेर संसारकै प्रदूषित सहरहरूको भन्दा नाजुक छ । त्यसको कारण— गत सेप्टेम्बरयता निरन्तर लागिरहेको आगलागी हो ।
१७९९ जून ५ मा ३२ वर्षीय जर्मन अन्वेषक, भूगोलवेत्ता, वातावरणविद् अलेक्जन्डर फोन हम्बल्ट ल्याटिन अमेरिकाको यात्रामा निस्किए । भेनेजुयला अनि क्युबा हुँदै १८०२ जनवरी ६ मा उनी झन्डै भूमध्यरेखामा अवस्थित इक्वेडरको राजधानी कितो पुगे, जहाँबाट उनको एन्डिज पर्वत शृंखलामा पर्ने चिमबोराजो पर्वतको आरोहण सुरु भयो ।
फागुन २३, २०७५ मा खोलिएको ट्वीटर खाता ‘निम्सदाइ’ लाई कात्तिक १४, २०७६ सम्म आइपुग्दा २१ हजारभन्दा बढीले पछ्याइसकेका थिए । गत महिना मात्रै ४ हजारभन्दा बढीले पछ्याएको निम्सदाइ अर्थात् निर्मल पुर्जा यसअघि त्यति सुनिएको नाम होइन । न कुनै नेता, न खेलाडी, न लेखक, न त सेलेब्रिटी नै ।
सन् १८४० को बोस्टन सहरलाई अमेरिकाको एथेन्स भनिन्थ्यो । दास प्रथाविरुद्ध र प्रगतिशील सुधारका पक्षमा उभिएको बोस्टनमा सहरीकरण तीव्र थियो । निर्माण हुँदै गरेका रेलमार्ग र उद्योगहरूमा रोजगारी पाइने आशमा युरोप र क्यानाडाबाट ठूलो संख्याका आप्रवासीलाई बोस्टनले तानेको थियो, चुम्बकले फलाम तानेजसरी ।
आइतबार २० जुलाई १९६९, अमेरिकाको टेक्सासमा अवस्थित अमेरिकी अन्तरिक्ष संस्था नासाको मिसन कन्ट्रोल कक्षमा एउटा आवाज गुञ्जियो । ‘ह्युस्टन, ट्रयाङक्युलिटी वेस हियर, द इगल ह्याज ल्यान्डेड ।’ मानवजातिको साझा घर पृथ्वीदेखि करिब ३ लाख ४८ हजार किलोमिटर टाढाबाट प्राप्त उक्त आठ शब्दको सांकेतिक सन्देशमा एउटा अभूतपूर्व सफलताको सूचना लुकेको थियो ।
कुरा २०५९ सालको हो । देशमा संकटकाल लागेको थियो । सशस्त्र प्रहरी महानिरीक्षक कृष्णमोहन श्रेष्ठ माओवादीबाट भर्खरै मारिएका थिए । माघ–फागुनको चिसोमा हामी शिवपुरी जंगलमा प्रत्येक शनिबार पुग्थ्यौं ।
२०१६ को जुलाईमा मैले जैविक विविधता र वातावरणीय सेवा सम्बन्धी अन्तरदेशीय विज्ञान–नीति संयन्त्र (आईपीबीईएस) को एउटा इमेल पाएँ, जसमा लेखिएको थियो— ‘विश्वभरिका २२६ आवेदकबाट छानिएका १६ जना युवा फेलोमा तिमी पनि छनोट भयौ ।
सन् १८७८ मार्च २३ का दिन अमेरिकी अखबार न्युयोर्क टाइम्समा नवप्रवर्तनबारे सम्पादकीय छापियो । ‘द एरोफोन’ शीर्षकको सम्पादकीयमा लेखिएको थियो— एडिसनलाई केही त गर्नैपर्छ, जुटको डोरीले पाता कस्नु सबैभन्दा उपयुक्त हुन्छ । एडिसनले धेरै आविष्कारहरू गरे, अपवाद बाहेक ती सबै घातक प्रकृतिका छन् । हालै उनले नयाँ मेसिन बनाएर थप कुख्याती बटुलेका छन् ।
गत एक महिनाभित्र भएका दुई ठूला जलवायु सम्मेलनले प्रशस्त चर्चा पाए । मध्य मंसिरमा पोल्यान्डको काटोविसमा भएको जलवायु परिवर्तन सम्बन्धी संयुक्त राष्ट्रसंघीय खाका संरचना महासन्धि (युयनएफसीसीसी) पक्ष राष्ट्रको सम्मेलन (कोप २४) ले विश्वभर चर्चा बटुल्यो ।
गोरखाका राजा भए पनि पृथ्वीनारायण शाहसँग मोबाइल फोन थिएन । उनले बिजुली बालेनन्, पत्रपत्रिका पढेनन्, काठमाडौंसम्म जानलाई गाडी चढेनन्, छोराछोरीलाई खोप लगाएनन् र स्कुल पनि पठाएनन् ।
