७ जनवरी २००७, अमेरिकाको सान फ्रान्सिस्कोस्थित मस्कोनी सम्मेलन केन्द्रमा आयोजित ‘म्याकवर्ल्ड’ सभाको स्टेजमा एप्पल कम्पनीका संस्थापक तथा सीईओ स्टिभ जब्स आफूले सार्वजनिक कार्यक्रममा सधैं लगाउने चिरपरिचित नीलो जिन्स र कालो भेस्टमा उपस्थित भए । एप्पलले आफ्नो नयाँ उत्पादन सार्वजनिक गर्न आयोजना गरेको उक्त कार्यक्रममा सम्बोधन गर्दै जब्सले भने, ‘एप्पल कम्पनी निकै भाग्यशाली कम्पनी हो । यसले सन् १९८४ मा म्याकिन्टोस कम्प्युटर बजारमा ल्यायो, जसले सिंगो कम्प्युटरको दुनियाँलाई बदलिदियो । सन् २००१ मा एप्पलले आइपड बजारमा ल्याएपछि संगीतको पूरै बजार फेरियो र आज हामी एकैसाथ तीनवटा त्यस्तै क्रान्तिकारी उत्पादनहरू सार्वजनिक गर्दै छौं ।’
केही वर्षपहिले युनिभर्सिटी अफ जिनेभा, स्विटजरल्यान्डका स्नायु वैज्ञानिक क्रिस्टियन लुसरको अनुसन्धान समूहले एउटा अध्ययनको नतिजा प्रकाशित गर्यो । मुसामाथि गरिएको उक्त अनुसन्धानका क्रममा उनीहरूले सुरुमा मुसाको मस्तिष्कको एक भागमा सूक्ष्म अप्टिकल फाइबरयुक्त सेन्सर जडान गरे । त्यसपछि उक्त मुसालाई उत्तोलक (लिभर) भएको एउटा सानो बन्द कोठामा राखियो । र, अध्येताहरूले मुसालाई बन्दकोठामा रहेको उक्त लिभर थिच्न सिकाए ।
साउन ८ गते आइतबार भक्तपुरको दूधपाटीमा एउटा सडक दुर्घटना भयो । अन्य सडक दुर्घटनाभन्दा पृथक् उक्त दुर्घटनाको कारक सडकछेउको रूख थियो । सल्लाको रूख ढलेर सडकमा गुडिरहेका स्कुटर र बसमाथि बज्रँदा घटनास्थलमै तीन जनाको मृत्यु भयो, सँगै १५ जना सामान्य र एक जना गम्भीर घाइते भए ।
सन् १९६९ मा स्ट्यान्फोर्ड विश्वविद्यालय, अमेरिकाका मनोविज्ञान अध्येता फिलिप जिम्बाराडो र साथीहरूले अनुसन्धानको सिलसिलामा एउटा परीक्षण गर्ने निधो गरे- नम्बर प्लेटविहीन कारको हुड खुला राखेर बाटामै मिल्काएको जस्तो गरी अमेरिकाका दुई सहरमा छाड्ने र त्यसपछिको नतिजा हेर्ने ।
काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाह जन्मनुभन्दा बीस वर्षअघि अर्थात् सन् १९७१ मै जर्मन सहयोग नियोग जीटीजेड (हालको जीआईजेड) ले काठमाडौं उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापनमा पहिलोपल्ट चासो देखाएको थियो । यद्यपि त्यतिखेर काठमाडौं उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापन अहिलेको जस्तो विकराल भइसकेको थिएन । फोहोरमैला व्यवस्थापन गर्ने छुट्टै निकाय पनि थिएन । फोहोर उत्सर्जन कमै मात्रामा हुन्थ्यो र सहरको फोहोर वाग्मती लगायतका नदी–खोलामा फालिन्थ्यो ।
२९ सेप्टेम्बर १९६६, वासिङ्टन डीसीस्थित एउटा अमेरिकी अनुसन्धानमूलक गैरसरकारी संस्थाको ५० औं वार्षिकोत्सव समारोह । उक्त समारोहलाई सम्बोधन गर्दै तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति लिन्डन जोन्सनले भने, ‘यस संस्थाले प्रकाशन गर्ने अनुसन्धान प्रतिवेदनहरूले विश्वभर हलचल मच्चाउँछन् ।
सन् १८६३ तिर स्विडिस रसायनशास्त्री अल्फ्रेड नोबेल नाइट्रो ग्लिसिरिन नामक विस्फोटक पदार्थलाई सुरक्षित रूपमा प्रयोग गर्ने उपायको खोजीमा थिए । स्विडेनबाट रसिया बसाइँ सरेका उनका बुबाको रसियामा विस्फोटक पदार्थ उत्पादन गर्ने कारखाना थियो । रसियामा कारखाना नचलेपछि उनको परिवारले स्विडेन नै फर्किई विस्फोटक पदार्थ उद्योग चलाउन थाल्यो । अनुसन्धानका क्रममा उनले नाइट्रो ग्लिसिरिनलाई नियन्त्रण गर्न सकिने ‘डिटोनेटर’ र ‘ब्लास्टिङ क्याप’ बनाए । तर त्यसको परीक्षण गर्ने क्रममा कारखानामा विस्फोट भयो, जसमा परेर उनका भाइसहित पाँच जनाले ज्यान गुमाए ।
२०७४ जेठ १७ अर्थात् विद्यासुन्दर शाक्यले काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरको शपथ लिएर पदभार सम्हालेको दिन, काठमाडौंको वायुको गुणस्तर वायु प्रदूषण मापनको सूचक एक्यूआई भनिने एयर क्वालिटी इन्डेक्समा १२७ थियो । एक्यूआई वायुमा विद्यमान प्रदूषकहरूको परिमाणमा आधारित सूचक हो, जसले ० देखि ५०० स्केलसम्ममा हावाको शुद्घता मापन गर्छ, नम्बर बढी हुँदा हावा प्रदूषित र कम हुँदा स्वच्छ भएको मानिन्छ ।
केन्द्रीय तथ्यांक विभागद्वारा हालै सार्वजनिक जनगणना २०७८ को प्रारम्भिक तथ्यांकअनुसार मुलुकको कुल जनसंख्याको ६६.०८ प्रतिशत सहरी क्षेत्रमा बस्छन् । विभागले ७ सय ५३ स्थानीय तहमध्ये २ सय ९३ नगरपालिकालाई सहर र त्यसमा बस्नेलाई सहरी जनसंख्या मानेको छ ।
वैज्ञानिक जगत्मा चार्ल्स डार्विन जत्तिको उचाइ सम्भवतः अरू कमैको होला । जीव विज्ञानका अग्ला सगरमाथा डार्विनको जन्म २११ वर्षअघि आजकै दिन अर्थात् फेब्रुवरी १२, १८०९ मा भएको थियो । पछिल्ला समयमा जति नयाँ तथ्य उपलब्ध छन् तिनले डार्विनको प्रकृति छनोटको सिद्घान्तलाई सत्य साबित गर्दैगर्दा जन्मेको दुई शताब्दीपछि डार्विन झन् ैसान्दर्भिक बन्न पुगेका छन् । यो लेख चार्ल्स डार्विनको जीवनका विविध पाटाहरूको टिपोट हो ।
