१३ जुन २००८ को अंक (पूर्णांक ३२०) मा विश्वकै अग्रणी वैज्ञानिक जर्नल ‘साइन्स’ ले नेपालसम्बन्धी एउटा खबर छाप्यो । जर्नलको ‘न्युज अफ द विक’ स्तम्भमा छापिएको आधा पृष्ठको उक्त समाचारमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ को तस्बिर पनि थियो ।
सन् १८७८ ताका अमेरिकी अन्वेषक, वैज्ञानिक र उद्यमी थोमस एल्वा एडिसन एउटा नयाँ वस्तुको आविष्कार गर्ने क्रममा थिए । संसारमा विद्युत्को आविष्कार भइसके पनि करेन्टलाई प्रकाशमा बदल्ने वस्तु चिम (लाइट बल्व) बनिसकेको थिएन । त्यसैले भरपर्दो चिमको निर्माणमा त्यतिबेला एडिसनलगायतका २२ जना अध्येता विश्वभर अनुसन्धानरत थिए । चिमको विकासपछि आममानिसको दैनिक क्रियाकलापमा आमूल फेरबदल भयो; चिम बन्नुभन्दा पहिले कृत्रिम उज्यालोमा खाना खानु ‘लक्जरी’ थियो ।
१३ फेब्रुअरी २००८ । क्यानबेरास्थित अस्ट्रेलियाली संसद्भवन । प्रधानमन्त्री केभिड रडले क्षमायाचना गर्दै भने, ‘विगतदेखि वर्तमानसम्मका सरकारहरूद्वारा निर्मित नीतिनियम र कानुनहरूका कारण अगाध दुःख, कष्ट र क्षति बेहोरेका तपाईं आदिवासी अस्ट्रेलियनहरूसमक्ष म सरकारका तर्फबाट माफी माग्दछु ।’ उनले थपे, ‘यतिखेर इतिहासमा तपाईंहरूमाथि हामीबाट भएका अत्याचार र दुर्व्यवहार सम्झन्छौं । इतिहासको एउटा कालखण्डको त्यो दागलाई सम्झेर ती गल्तीहरूलाई सच्याउँदै अगाडि बढ्न चाहन्छौं । विगतमा हामीबाट भएका अन्यायहरूको स्वीकारोक्तिसँगैको यो क्षमायाचना अस्ट्रेलियाको भविष्यतर्फको पहिलो पाइला हो । त्यस्तो भविष्य जहाँ अस्ट्रेलियाका आदिवासी र गैरआदिवासीबीच विद्यमान आयु, शैक्षिक स्थिति र आर्थिक अवसरहरूको असमान खाडल पुरिनेछ । त्यस्तो भविष्य जहाँ हामी पारस्परिक सम्मान, साझा संकल्प र समान जिम्मेवारी लिएर बाँच्नेछौं ।’
२०७८ जेठ १५ मा अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले आर्थिक वर्ष २०७८–७९ को बजेट प्रस्तुत गरे । बजेटको बुँदा नं. १९९ — ‘वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकनको आधारमा खानीजन्य ढुंगा, गिट्टी, बालुवा निकासी गरी व्यापार घाटा न्यूनीकरण गरिनेछ । निकासी गरिने खानीजन्य निर्माण सामग्रीको परिवहनका लागि उद्योगदेखि निकासी विन्दुसम्म रोपवे निर्माण गर्न र आयातमा लाग्ने भन्सार महसुलमा छुट दिने व्यवस्था मिलाएको छु’ — यतिखेर चर्चाको शिखरमा छ ।
सन् १९३३ मा अमेरिका इतिहासकै ठूलो आर्थिक मन्दीबाट गुज्रिरहेको थियो । त्यसै वर्ष लामो खडेरी, डढेलो, जमिनको बढ्दो लघुकरणले समस्यामाथि समस्या थपियो, जसका कारण लगभग २५ प्रतिशत अमेरिकी बेरोजगार बने । रोजगारी नगुमाएका आधाभन्दा बढी कम तलबमा काम गर्न बाध्य भए ।
१९१८ को मार्च । अमेरिकाको क्यान्सस राज्यको ह्यास्कल काउन्टीस्थित एउटा सैनिक क्याम्पमा नयाँ रोग देखा पर्यो । उक्त रोग केही महिनाभित्रै अन्य अमेरिकी सहर हुँदै युरोप, एसियालगायत संसारका छवटै महादेशमा डढेलोझैं फैलियो । स्पेनिस फ्लु भनिने उक्त महामारीले दुई वर्षभित्रमा लगभग ५ करोड मान्छेको ज्यान लियो ।
सन् १९३८ अर्थात् दोस्रो विश्वयुद्घको शंखघोष हुनुभन्दा एक वर्षपहिले, लगभग एक दशक लामो आर्थिक मन्दीबाट तंग्रिने क्रममा थियो अमेरिका । त्यहाँको हार्वर्ड विश्वविद्यालयका वैज्ञानिकहरूले एउटा महत्त्वाकांक्षी अनुसन्धान योजनाको उद्घोष गरे, जसको उद्देश्य थियो— मानिसको खुसीको रहस्य पत्ता लगाउनु । उक्त अनुसन्धानका लागि सुरुमा हार्वर्डमै स्नातक तह दोस्रो वर्षमा अध्ययनरत २६८ विद्यार्थी छानिए । एक वर्षपछि बोस्टनको सबैभन्दा गरिब क्षेत्रका थप ४५६ व्यक्ति पनि अध्ययनमा समेटिए ।
सन् १७९२, फिलाडेल्फिया, अमेरिकाका नागरिकहरूले त्यहाँका मेयरसमक्ष ज्ञापनपत्र मार्फत एउटा माग राखे । त्यो माग धारा, बिजुली, सडक, ढल निकासजस्ता सहरी पूर्वाधारहरूको निर्माणका लागि थिएन । त्यसमा सहरका पाँचवटा सार्वजनिक चोकहरूलाई बेवास्ता गरिएकोमा चिन्ता जाहेर गर्दै मेयरको ध्यानाकर्षण गराइएको थियो ।
सेप्टेम्बर २०१३, अमेरिकन जर्नल अफ मोडर्न फिजिक्स (वर्ष २, अंक ५, पृष्ठ २५५–२६३) मा टेक्निकल स्कुल सेन्टर, स्लोभेनियाका एल मरेक क्रेन्जेकको एउटा ‘वैज्ञानिक लेख’ छापियो । ‘मोडिफिकेसन अफ ई इक्वल एमसी स्क्वायर’ शीर्षक उक्त लेखमा वैज्ञानिक अल्बर्ट आइन्स्टाइनको प्रख्यात पिण्ड र ऊर्जासम्बन्धी सूत्र ‘ई=एमसी स्क्वायर’ गलत रहेको भन्दै त्यसलाई सच्याएर ‘ई=१/२२ एमसी’ बनाइएको थियो ।
