भोकालाई खाना पस्कँदै नेपाली

‘करी विदआउट वरी’ नामक गैरनाफामूलक संस्थामार्फत खाना बाँड्ने अभियानलाई ‘स्वच्छ खाना भोका आत्माहरूका लागि’ नाम दिइएको छ । यसको अगुवाइ गरेका छन्– श्रवण नेपालीले । उनलाई अन्य चिनेजानेका नेपालीसहित विदेशीले साथ दिएका छन् । परोपकारीको जमात मंगलबार बिहानदेखि सानचेज स्ट्रिटस्थित बेथानी युनाइटेड मेथोडिस्ट चर्चको भान्सामा खाना बनाउँछन् । साँझ ६ बजेदेखि सिमोन बोलिभारको सालिकअघि सिभिस सेन्टरमा बाँड्छन् । खाना खान यो क्षेत्रमा बस्दै आएका घरबारविहीनको लाम लाग्छ । भोकाको भीडलाई खाना वितरण गर्न यो संस्थालाई स्वयंसेवीहरूले सघाउँछन् । खाना बनाउनका लागि चर्चले भान्साघर उपलब्ध गराएको छ ।

खान आउनेले दाल निकै मन पराउँछन् । उमारिएका नौ प्रकारका गेडागुडीको दाल बनाइन्छ । दालसँगै हुन्छ टमाटरको पिरो चट्नी, सुक्खा रोटी र बासमती चामलको भात । काँक्रा, गाँजर लगायतका फलफूल र चिया दिने गरिएको छ । साताको एक साँझ यहाँ आइपुग्नेले पेटभरि खाना सित्तै खान पाउँछन् । जब खाना बाँड्न सुरु हुनु एक घण्टाअघि नै कागजका प्लेट बोकेर मानिसहरू लाम लाग्छन् ।

श्रवण नेपाली नौ वर्षअघिसम्म सान्फ्रान्सिस्कोमा टेस्ट अफ हिमालय नामको रेस्टुरेन्ट चलाउँथे । रेस्टुरेन्ट बाहिर हरेक दिन आएर खानाको आस गर्दै बस्ने घरबारविहीनहरू देखेपछि दया जागेर आयो । ‘नेपालमा आफू भोको बसेर भए पनि पहिला अरूलाई खान दिने चलन छ,’ उनले भने, ‘यस्तो अवस्था यो सहरमा देखेपछि मैले आफूलाई रोक्नै सकिनँ, केही त गर्नैपर्छ भन्ने लागेर आयो ।’ बिखर्ची भएर भोकै सुत्नेहरूलाई एक छाक भए पनि खुवाउने अभियान सुरु गर्दा रेस्टुरेन्टका नियमित ग्राहक भरत गुरुङलगायत अरू नेपालीले साथ दिएको उनले बताए ।

हिजोआज खाना वितरण गर्न २० जनासम्म स्वयंसेवीको जनशक्ति पर्याप्त हुन्छ । तर उनको अभियानका बारेमा सुनेर हरेक साता ४०/४५ जना सघाउन आएका हुन्छन् । ‘पकाउन र खाना बाँड्न धेरैजनाले सघाउन थालेका छन्,’ उनले भने । खाना खुवाउन लाग्ने खर्च जुटाउन ‘गो फन्ड’ नामक वेबसाइटमार्फत सहयोगको अपिल गरिन्छ । एक साँझ २ सय ५० जनालाई खाना खुवाउन करिब ३ सय ५० डलर खर्च हुन्छ । चाहिने सामानका लागि बेलाबेला बिभिन्न संघसंस्थाले आर्थिक सहयोग गर्छन् । योबाहेक चिनजानका अमेरिकी र नेपालीहरूले जन्मदिन र बिहेको वर्षगाँठ लगायतमा एक पटकको खाना खुवाउने जिम्मा लिन्छन् । ‘जय हो’ नामक भारतीय ग्रोसरी स्टोरले चाहिने दाल र मसलालगायत उपलब्ध गराउँछ ।

सिभिस सेन्टरसँगै काठमाडौंको हनुमानढोकास्थित परोपकार अनाथालय र सान्फ्रान्सिस्कोकै नोय भ्याली फामर्स मार्केटमा हरेक शनिबार खाना पस्किने गरेको ‘करी विदआउट वरी’ संस्थाले जनाएको छ । २०७२ को भूकम्पपछि यहाँबाट श्रवणसँगै केही अमेरिकीहरू सहयोग लिएर नेपाल पुगेका थिए ।

काठमाडौंको परोपकार अनाथालयमा हुर्किएका नेपालीको जीवनका आरोह/अवरोह चलचित्रका कथाजस्तै छ । प्यूठान घर भएका उनको बाल्यकाल काठमाडौंको परोपकार अनाथालयमा बितेको हो । उनी सानै छँदा झगडा गरेर आमाबुवा छुट्टिएका थिए । श्रवण मावलामा हजुरआमासँग बसे । डाँडाकाँडा घुम्ने भन्दै प्यूठान आइपुगेका दुई अमेरिकी त्यो घरमा बस्न पुगे । घुम्न आएका जोन पल र डेभ फुल्टनले हजुरआमाको निधनपछि उनलाई काठमाडौं ल्याएर परोपकार संस्थामा राखिदिए । ‘मेरो बजुले बनाएको खाना खान्थे, बजुले म मरेपछि मेरो नातिलाई काठमाडौं लगिदिनु भन्नुभएको रहेछ,’ उनी भन्छन्, ‘उनीहरूले मेरो उद्धार गरे ।’ काठमाडौंमा १२ कक्षासम्मको पढाइ सकेपछि उनलाई तिनै दुई अमेरिकीले स्पोन्सर गरेर अमेरिकामा पढ्न बोलाए ।

३४ वर्षअघि अमेरिका आएका उनले नर्थ क्यारालोनाको वारेन विल्सन कलेजबाट अर्थशास्त्रमा अन्डर ग्य्राजुएट गरेपछि सान्फ्रान्सिस्को लिंकन युनिभर्सिटीबाट एमबीए गरे । कलेजपछि एकाउन्टेन्ट र कन्ट्रोलर भए । त्यसपछि रेस्टुरेन्ट खोले । तीन वर्ष रेस्टुरेन्ट चलाउँदा सधैं बाहिर खानाको आस गरेर बस्ने घरबारविहीन मानिसहरू देखेर मन बहकिन्थ्यो । ‘हरेक दिन बाहिर खाना लगेर दिन्थें, पछि दुई/चार जनालाई यसरी बाँड्नुभन्दा धेरै भोकालाई खाना खुवाउन सकिन्छ जस्तो लाग्यो,’ उनले भने, ‘अनि रेस्टुरेन्ट बन्द गरेर आफ्नै पैसाबाट खाना खुवाउन सुरु गरें । पछि बिस्तारै सहयोगी हातहरू जोडिन आइपुगे ।’ नेपाली अहिले पनि सान्फ्रान्सिस्कोमा जो पलको घरमा बस्छन् । बस्न भाडा तिर्नुपर्दैन । आफ्नो खर्चका लागि उनी विदेशीहरूलाई नेपाली नृत्य, संगीत र खाना बनाउन सिकाउने गर्छन् ।