जुम्लाको तातोपानी–४ गिडीखोलाका मुकुन्द नेपालीले गैरदलित थरकी युवतीसँग प्रेम विवाह गरेकै कारण केटी पक्षबाट उनको घरै जलाइयो । दाङमा दलित भनेर थाहा पाएपछि देउता रिसाएर बिरामी परेको भन्दै कोठाबाट दलित युवाहरूलाई अपमानित ढंगबाट निकालियो । गैरदलित किशोरीसँग विवाह गरेकै कारण सप्तरीका मनोजकुमार राम कारागारमा पुर्याइए ।
धरान उपमहानगरका प्रमुख हर्कराज साम्पाङ राईले केहीअघि फेसबुकमा ‘चमारे बुद्धि’ लेखे । जनप्रतिनिधि भएर अपमानजनक शब्दावली प्रयोग गरेकामा उनको व्यापक आलोचना भयो । जातीय सद्भाव बिथोल्ने अभिव्यक्ति दिएको भन्दै कारबाहीको मागसमेत गरियो ।
नेपालको विभिन्न राजनीतिक आन्दोलनमा दलित समुदाय लामबद्ध थिए । सदियौंदेखि भोग्दै आएको विभेद अन्त्य हुने, राज्यसत्ताको सबै तह-तप्कामा समावेश हुने र आफ्नो सामाजिक-आर्थिक-शैक्षिक हैसियत उकासिने विश्वासका साथ ।
पछाडि पारिएको समुदायलाई मूलधारमा ल्याउन राज्यले लिएको आरक्षण नीतिमाथि विभिन्न कोणबाट बहसहरू हुने गरेका छन् । दलित, जनजाति, मधेसीलगायत पिछडिएका समुदायको प्रतिनिधित्व राज्यका विभिन्न संरचनामा गराउनका लागि आरक्षण लागू गरिएको हो, जसको प्रभावस्वरूप राज्यका निकायहरूमा समाजको विविधता प्रतिविम्बित भइरहेकै पनि छ ।
समानता र समावेशिताको बिगुल फुकेर विभेदमुक्त समाज बनाउन प्रतिबद्ध छौं भन्ने राजनीतिक दलहरू नै दलितका मुद्दामा बेखबर भएझैं गर्छन् । दलित समुदायमाथि हुने शृंखलाबद्ध हिंसाविरुद्ध विज्ञप्ति निकाल्नधरि दलहरू आवश्यक ठान्दैनन् । चुनावताका चुनावी घोषणापत्रमा मीठामीठा शब्दमा दलित समुदायको पक्षमा उभिने वाचा गर्ने दलहरू दलितहरूमाथि हुने गरेका शृंखलाबद्ध हिंसामा रमिते बनिरहेका छन् ।
समाजमा चलेका कुरीति र अन्धविश्वासविरुद्ध आवाज उठाउने शक्ति शिक्षाबाट पाइन्छ । तर समाजका गलत अभ्यासहरू समाज रूपान्तरणको बाधक बनिरहेकोप्रति अहिलेको शिक्षाले ध्यान दिन सकेको छैन ।
दलित र गैरदलितबीचको प्रेम सम्बन्धलाई सामाजिक प्रतिष्ठासँग जोडेर हाम्रो समाजमा यस्ता जोडीहरूप्रति अमानवीय व्यवहार हुँदै आएको छ । अन्तरजातीय प्रेम विवाह गरी समाजलाई जितेर बसेका युवायुवती विरलै भेटिन्छन् । यस्ता जोडीहरू हिन्दु धर्म, संस्कार र सामाजिक मूल्य–मान्यताविरोधी कहलिन्छन् ।
१८.१२°C काठमाडौं
