डा‍‌‍‌. शेरबहादुर पुन

हाल नेपालको पूर्वी क्षेत्र धरानलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर डेंगी महामारीले ज्यामितीय फैलावटलाई तिव्रता दिइरहेको छ ।सो क्षेत्रबाट संक्रमित र मृतकको संख्या थपिएको समाचार आउँदै गर्दा लामखुट्टेको लार्भा नष्ट गर्ने अभियानलाई भने खासै चासो दिएको समाचार वा जानकारी देखिँदैन ।

लक्षण र सर्ने तरिका मिल्दो जुल्दो तर दुई फरक भाइरस हाल नेपालमा सक्रिय र फैलँदो छ । पछिल्ला केही दिन यता कोरोनाको ओमिक्रोन (सब–भेरिएन्टहरु) बढ्दै गइरहेको छ भने फ्लू भाइरस पनि केही साता यता सक्रिय रहेको छ ।

एक डेंगी संक्रमित बिरामी ‘मलाई 'डा. साब ! मलाई सिटामोल अलि बढी लेखिदिनुस् है, मेरो घरमा सबै जना बिरामी छन् । अस्ति लगेको सिटामोल पनि सक्किइसक्यो' भन्दै थिए । अस्पतालबाट दिने सीमित सिटामोलको संख्याले घरमा रहेका अरु बिरामीलाई नपुग्ने गुनासो गर्दै थिए उनी ।

'डेंगु क्लिनिक' मा भर्खर बसेर बिरामीहरु हेर्न मात्र के लागेको थियो अचानक अस्पताल प्राङ्गणमा एक जना बिरामी बालिका अचेत हुँदा सँगै आएका बुवाले उपचारका लागि आकस्मिक कक्षतिर लग्दै थिए । यो घटना देखेर घर फर्कंदै गर्दा  झल्झली सम्झना आयो र मेरो आँखा नै रसायो ।

यो लेखको मुख्य उदेश्य भनेको हाल 'डेंगु महामारी' मा चिकित्सक र बिरामीले डेंगु महामारीको सामना कसरी गर्दैछन् भन्ने 'ग्राउन्ड जिरो' मा देखिएका अनुभवहरूलाई प्रस्तुत गर्नु हो।

शुक्रराज ट्रोपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा एकदिन २० वर्षीय युवक शरीरमा अत्यधिक दुखाइ रहेकाे र याे कहिलेसम्म निकाे हुन्छ भन्दै जँचाउन आए । केही हप्तायता अस्पतालमा शारीरिक दुखाइ अत्यधिक लिएर आउने बिरामी बढेका छन् ।

टाउको र शरीरका मांशपेशीका दुख्ने, वाकवाक लाग्ने/बान्ता हुने, आँखाको गेडी दुख्ने समस्या देखिएसँगै एक बिरामीले मसँग परामर्श गरेर परीक्षण गर्दा डेंगु पुष्टि भयो । लक्षण तथा मौसमको आधारमा डेंगु पुष्टि हुनसक्ने अनुमानित नै थियो तर पुष्टि हुन परीक्षण अनिवार्य हुन्छ ।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले असार २ गते विज्ञप्ति प्रकाशित गर्दै काठमाडौंमा दुई बिरामीमा हैजा पुष्टि भएको जानकारी दियो । काठमाडौंस्थित बागबजार निवासी एकै परिवारका दुई सदस्यलाई एकैपटक अचानक कडा हैजा देखिएको थियो । उनीहरूले प्रयोग गरेका पानीको नमुनामा कोलिफर्म (इकोलाई संक्रमण) देखिएको पनि सार्वजनिक भइसकेको छ अर्थात् खानेपानीमा दिसा मिसिएको रहेछ भन्ने हो ।

नेपालमा कोभिडको महामारी कम भएको छ । हाल औसतमा दैनिक ५-१० जना संक्रमितहरु देखिने गरेको राष्ट्रिय तथ्यांकले देखाउँदछ । मृत्यु भने शून्यमा झरेको धेरै दिन भइसक्यो । यो हाम्रो लागि राहत हो ।

कोरोनाभाइरसको नयाँ भेरिएन्ट ओमिक्रोन फेला परे पनि आतंकित भाइहाल्नुपर्ने अवस्था छैन भन्ने मेरो मान्यता थियो । शिर्षकमा "उग्र की नरम" भन्नाले अघिल्लो भेरिएन्टभन्दा तुलनात्मक रुपमा कडा की कमजोर भन्न खोजिएको हो । अझ किटेरै भन्नु पर्दा ओमिक्रोन भेरिएन्ट डेल्टाभन्दा "उग्र की नरम" भन्न खोजिएको हो ।