२५.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

कृष्णप्रसाद पौडेल

कृष्णप्रसाद पौडेलका लेखहरु :

जवानी बेचेर रसदपानी ?

केही दशकअघिसम्म खेतीपाती स्वाभिमानी किसानको सामाजिक उद्यम र यसबाट आउने उपज खानयोग्य, विविधतापूर्ण र पोषणयुक्त प्राकृतिक उत्पादन थियो तर अब यस्तो रहेन । यो कृत्रिम रसायन, विषादी र प्रविधिको सहायताले औद्योगिक कारखानामा बनाइने व्यापारको वस्तुमा परिणत भएको छ । मुख्यतः कृत्रिम रसायन र विषादीले हावा, पानी र माटो विषाक्त भएको छ । समग्र खाद्य प्रणाली अहिले संकटको संघारमा छ । यसबाट आउने खानेकुराबाट मानव स्वास्थ्य तहसनहस बन्दै गएको छ ।

खेतीपातीको बास्ना

वर्षायाम सुरु भएसँगै मनमस्तिष्कमा खेतीको बास्ना हरहराउन थाल्छ । यो हाम्रो भूगोलको खानाको बन्दोबस्त गर्ने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण समय हो । यो मौसम सुरु भएसँगै आकाशमा मडारिने कालो मनसुनी बादल, सँगै चम्किने बिजुली र यसको केही बेरपछि कानको जाली नै फुट्लाजस्तो गरी आउने आवाजले दिने खेतीको सन्देश सामाजिक उद्यमी किसानहरूले मात्र बुझ्न सक्छन् ।

विष फैलाउने सरकार

सुन्दा गम्भीर आरोपजस्तो लागे पनि तीतो यथार्थ के हो भने, आम नेपालीको खाना, जीविका र स्वास्थ्यको मुख्य दायित्व लिनुपर्ने सरकार अहिले विष फैलाउन उद्यत छ । खानेकुरामा विषादीको मूल जरो नेपाली कृषिलाई प्रतिस्पर्धात्मक बनाउने नाममा राज्यले अवलम्बन गरेको पश्चिमी शैलीको उच्च लगानीसहितको बजारमुखी कृषि ढाँचामा फैलिएको छ । यो यति धेरै फैलिएको छ कि यही ढाँचा अन्तर्गत रसायन र विषादीको प्रयोग बढाउने योजना र कार्यक्रम राज्यले नै बनाउँछ, बजेट छुट्याउँछ । यसको प्रसारका लागि सिंगो कृषि मन्त्रालय, मातहतका कार्यालय र सेवाकेन्द्र सक्रियतापूर्वक लागिपरेका छन् । यस्तो विषको ओसारपसार गर्न हजारौं निजी कम्पनी, कृषिविज्ञ र प्राविधिक सक्रिय छन् ।

किसानमैत्री कृषि नीति, भविष्यमुखी योजना

आज खाना र यसको बन्दोबस्त मिलाउने सबै व्यवस्था सबैभन्दा संकटग्रस्त छन् । सन्सारभरि नै समाज र पर्यावरण दुवै अस्वस्थ हुने क्रम दिनदिनै बढ्दै गएको छ । यस्तो अस्वस्थताले निम्त्याएको संकटका असरहरूले आम मानिसको दैनिकीसमेत प्रभावित हुँदै गएको छ । त्यसमाथि खानाको जोहो गर्ने स्थानीय बन्दोबस्त उपेक्षित हुँदै गएको छ ।

दलहरूको जन्जिरमा सांसद

विधि भएन भने समाजमा थिति बस्दैन, तर विधि बसाउन कसैलाई मतलब छैन । राजनीतिको शीर्ष नेतृत्व त यसबारेमा चुँसम्म बोल्दैन । थिति बसे बेथितिको धमिलो पानीमा स्वार्थका माछा मार्दै बनाएको शीर्ष विरासत गर्ल्यामगुर्लुम ढल्ने डर तिनलाई छ ।

सामुदायिक वन : जति फाइदा उति बेफाइदा

बहुदलसँगै हुर्के–बढेको सामुदायिक वन अहिले तीस वर्षको लाठे भएको छ । यसलाई जन्माउने प्रक्रियासमेत यसको उमेरजत्तिकै लामो छ । खास गरी, राणाकालमा जागिरबापत वनको जमिन दिने र यस्तो जमिनलाई कृषिक्षेत्र विस्तार गरी कर उठाउन लगाउने गरिन्थ्यो ।

सांसदज्यू, खेतीपाती सपार्न लाग्नुहोस्

माननीय सांसदज्यूहरू, सर्वप्रथम नीति निर्माण गर्ने थलो संसद्को सदस्यमा निर्वाचित हुनुभएकामा खुसी व्यक्त गर्दै कार्यकाल सफलताको शुभकामना दिन चाहन्छु । हुन त, सामाजिक सञ्जाल र सञ्चारमाध्यममा अरूले हार्दिक बधाई दिएको देखे–सुनेको छु ।

हराउँदै खानाको मौलिक परम्परा

हामीकहाँ जुनसुकै भूगोल र मौसमसापेक्ष खानाहरूको उत्पादन, जगेर्ना र उपभोगका फरकफरक समुदायका भिन्नभिन्न मौलिक संस्कृतिहरू छन् । यी संस्कृतिहरू हजारौं वर्षको खोज र परीक्षणबाट निरन्तर परिमार्जनसमेत हुँदै आएका छन् । प्रकृतिमा रहेका सबै जीवको खानेकुरा जोहो गर्ने नियमबाट सिकेर हाम्रा पुर्खाले निर्माण गरेका यी संस्कृति पुस्तौंपुस्ता हस्तान्तरण हुँदै यहाँसम्म आइपुगेका हुन् ।

जैविक समाजको पुनर्निर्माण

आयात–समृद्धिको गाथामा रमाएका नेपालका राजनीतिक नेतृत्वहरू र तिनैको दलालीमा लिप्त तथाकथित बौद्धिक जमातलाई प्रकृतिसम्मत विकास, खेतीपाती र जैविक समाज पुनर्निर्माण गर्ने कुरा अपत्यारिलो मात्र हैन, सनक वा पागलपनजस्तो लाग्छ ।

प्रदीप गिरि : जैविक कृषिका सारथी 

प्रतिनिधिसभा सदस्य, नेता तथा स्वावलम्बन अभियन्ता प्रदीप गिरि अब भौतिकरुपमा हामीसँग हुनुहुन्न तर समाज उन्नत बनाउने उहाँको समाजवादी चिन्तन र दृढ अठोटले हामी सबैलाइ सधै घच्घच्याइरहने छ । नेपालको माटो, खाना र खेतीपाती संकटग्रस्त हुँदै गएकोमा हामीसँगै केही गर्न सकिने कुरामा उहाँ सधैं विश्वस्त हुनुहुन्थ्यो ।