भन्नलाई त भूमिका लेख्न भनिएको छ तर दर्शनका लेखहरूको सँगालोको भूमिका लेख्ने आँट आएन । त्यसैले अलिअलि पढेको, सुनेको र बुझ्न खोजेको कुरा गर्ने निधो गरेको छु । कामको जिम्मा लिएको झन्डै एक महिनाको उहापोहपछि टिप्पणी लेख्न बसेको छु ।

आजभोलि कालकटनी आफैंमा एउटा चुनौती बन्न पुगेको छ । महाव्याधिको विस्तार मापन गर्ने भौतिक जाँच घट्दो छ । रोगले समाएका व्यक्तिहरूको संख्या बढ्दो छ । मृतकको गणनांक ऊर्ध्वमुखी छ । सरकारी तयारी घट्ने क्रममै नरहे पनि यथावत् छ ।

पात्रोका केही तिथिमिति ऐतिहासिक घटनाको प्रतिचित्र भएर मानसपटलमा जम्छन् । फागुन ७ भनेपछि साल नतोके पनि एउटा सिंगो पुस्तालाई त्यस दिन जहानियाँ राणाशासनको अन्त्य भई प्रजातन्त्रको स्थापना भएको कुरा सम्झाइराख्नुपर्दैन ।

सार्वजनिक वृत्तमा उपलब्ध जानकारीलाई अर्थ्याउने हो भने सत्तासीन दलको आन्तरिक विवाद समाधान गर्न गठित कार्यदलको प्रतिवेदनमा अनपेक्षित कुरा केही पनि छैन । औपचारिकताका लागि शासकीय सुधारका सामान्य कुरा सुझाइएका छन् ।

राजनीतिक वृत्तमा भगवान् राम अहिले चर्चामा छन् । उत्तरप्रदेशको अयोध्यामा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले बडो तामझामका साथ बाबरी मस्जिद भत्काएर सम्याइएको भूखण्डमा प्रस्तावित राम मन्दिरको भूमिपूजन सम्पन्न गरे ।

राष्ट्रपतिले कहलिएका पत्रकारहरूलाई निवासमा बोलाएर समसामयिक परिस्थितिबारे छलफल गर्छिन् । छुट्टिने बेलामा तिनलाई भनिन्छ, समसामयिक विमर्श सार्वजनिकीकरणका लागि नभएर फगत भलाकुसारी मात्रै थियो । सत्ताधारी दलका सर्वेसर्वा एवं प्रमुख प्रतिपक्षका अध्यक्ष लगालग दुई दिनसम्म एक्लाएक्लै वार्तालाप गर्छन् ।

महाव्याधिको प्रकोपले गर्दा आर्थिक गतिविधि बन्द रहेका बेला उपचार सामग्रीको खरिदमा समेत भ्रष्टाचार भएका समाचारहरू उजागर हुन्छन् । सत्तासीन दलभित्र पद बाँडफाँडको किचलो फेरि सुरु हुन्छ । चिनियाँ राजदूतको राजनीतिक सक्रियता बढ्छ ।

अपेक्षा गरेभन्दा धेरै बढी सफलता हात पारेपछि औसत व्यक्तिमा अत्यधिक अभिमान (ह्युब्रिस) उत्पन्न हुन्छ भन्ने मान्यताका उदाहरण नेकपा दोहोरोका सर्वेसर्वा, खस–आर्य समुदायका नृजातीय मुख्तियार एवं देशका प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद शर्मा ओली हुन् ।

सन् २०१५ मा तीव्रपथबाट जारी भएको संविधानको अनुसूची–३ मा रहेको निसान छापमा तत्कालीन समयको प्रचलित नेपालको नक्सा पनि राखिएको थियो । पाँच वर्षपछि त्यस विवादित दस्तावेजको अन्तिम मस्यौदा तयार गर्ने कानुनविद् एवं प्रचण्ड बहुमतले पारित गर्ने राजनीतिकर्मीहरूलाई आफ्नो भूल महसुस भएछ ।

गोर्खाली विजेता पृथ्वीनारायणले ऐतिहासिक नेपाल उपत्यकालाई ‘तखतकिल्ला’ ठहर्‍याएका थिए । धेरथोर त्यस्तो सुरक्षित अवस्था अहिलेसम्म पनि कायम छ । वरिपरिका डाँडा छिचोलेर उपत्यका छिर्न चाहनेलाई नाकामा कडिकडाउ गरेपछि खाडलभित्र जे गरे पनि हुन्छ ।