एकलौटी शासनसत्ता सञ्चालन गर्ने मनसायले प्रतिनिधिसभा भंग गर्न लगाएर कामचलाउ बनेका प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद शर्मा ओलीको आत्मविश्वास डगमगाउन लागेजस्तो छ । सर्वोच्च अदालतमा विचाराधीन मुद्दा दिनानुदिन पेचिलो बन्दै गइरहेको छ ।
सन् १९९० पछि जन्मिएकाहरूलाई सुन्दा पनि एकादेशको कथाजस्तो लाग्ला, तर सन् १९७० को दशकसम्म सामान्य नेपालीका लागि राहदानी पाउन ठूलै कसरत गर्नुपर्थ्यो । मधेसीलाई त नागरिकता पाउनसम्म गाह्रो हुने जमानामा राहदानीको कुरै गर्नुपरेन ।
केही वर्षअगाडिसम्म पाकिस्तानमा बलात् सत्तापलट आकस्मिक नियमितताजस्तै बन्न पुगेको थियो । प्रयोगको क्रमभंगताले गर्दा विस्मृतिमा पुगिसकेको राजनीतिशास्त्रको ‘आवश्यकताको सिद्धान्त’ अवधारणाले सन् १९५४ तिर दक्षिण एसियामा पहिलोपटक पाकिस्तानमै आधिकारिकता पाएको हो ।
इस्वी संवत्को डिसेम्बर महिनाको प्रतीकात्मक फूल हल्का पहेंलो रंगको नार्सिसस हो । चलनचल्तीको भाषामा नार्सिससलाई ‘ड्याफोडिल’ भन्दा रहेछन् । ‘नार्सिसस’ शब्दको व्युत्पत्तिसँग दुई थरी मिथक जोडिएका छन् ।
महाव्याधिबाट मुक्त हुन सकेको भए काठमाडौंका वृत्तिक ‘बुद्धिकर्मीहरू’ विभिन्न साहित्यिक महोत्सवमा सहभागी हुने तयारी गरिरहेका हुन्थे । अहिले तीमध्ये धेरैजसो अन्तर्जालका जुम, टिम वा गुगल मिटजस्ता आभासी मञ्च (भर्चुअल प्लेटफर्म) मार्फत एकअर्कासँग जोडिएर धीत मार्न विवश छन् ।
आत्मपरक वर्णन लेख्नु कठिन काम हो । विषय आफैं हुने भएपछि भावुकताले तटस्थ हुन दिँदैन । तथ्यभन्दा तर्कले महत्त्व पाउने जोखिम बढ्छ । व्याकरणमा ‘म’ शब्दलाई ‘उत्तम पुरुषको एकवचनलाई बुझाउने सर्वनाम’ भनेर त्यसै व्याख्या गरिएको होइन । उत्तम पुरुषको एकवचन सर्वनाममा मूल संस्कृतको पर्यायवाची शब्दले जनाउने ‘अहम्’ भाव सन्निहित छ ।
कोभिड महाव्याधिको व्यापकता एवं राष्ट्रपतीय निर्वाचनको झमेलामा अल्झिएको संयुक्त राज्य अमेरिका आफ्नो गह्रौं अर्थ–राजनीतिक वजनका बावजुद एसियाली कूटनीतिका तात्कालिक गतिविधिहरूमा अग्रसरता लिन सक्ने अवस्थामा छैन । स्वाभाविक हो, अमेरिकी अलमलको रणनीतिक लाभ दोस्रो विश्वशक्ति चीनको पोल्टामा पुगेको छ ।
सामान्यतया गुप्तचरहरू हिँड्दा आफ्नो पादचाप आफैंले पनि चाल नपाउने गरी अत्यन्त सतर्कताका साथ पाइला चाल्छन् । भारतीय खुफिया एजेन्सी ‘रअ’ का प्रमुख सामन्तकुमार गोयलले त्यस्तो कुनै लेठो गरेनन् । उनलाई प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले निम्त्याएका थिए वा उनी स्वयं टुप्लुक्क काठमाडौं आइपुगे भन्ने कुरा गौण हो ।
व्यक्तिपरकता जुनसुकै अभिव्यक्तिको अन्तर्निहित चरित्र हो । वस्तुपरकताको जति नै दाबी गरिए पनि कुनै पनि दृष्टिकोण सामाजिक वा सांस्कृतिक शून्यताबाट उब्जिने होइन । गणितका अंकहरू त पृष्ठिकाको व्याख्याबेगर अर्थहीन हुन्छन् भने सुविचारित अभिव्यक्ति कसरी तटस्थ हुन सक्ला र !
चिकित्सा शिक्षा एवं स्वास्थ्य सेवा सुधारका लागि संघर्षरत डाक्टर गोविन्द केसीले पुनः आरम्भ गरेको उन्नाइसौं अनशन चौथो हप्तामा प्रवेश गरिसकेको छ । यसबीच सरकारका प्रवक्ता एवं परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले उनलाई सत्याग्रह तोड्न आग्रह गर्नेबाहेक राज्यसत्ताले उनको माग सम्बोधन गर्न केही पनि गरेको छैन ।
