एक्काइसौं शताब्दीमा पनि व्यावहारिक बन्न नसकेको हाम्रो शिक्षा पद्धतिका कारण बालबालिका एकातिर किताब–कापीको गह्रौं भारीले थिचिएका छन् भने, अर्कातिर गृहकार्यको बोझले किचिएका छन् । विशेष गरी निजी विद्यालयमा पढ्ने बालबालिका पढाइको अत्यधिक चापमा छन् ।
देश र जनताको उन्नति, प्रगति एवम् सुनिश्चित भविष्यका लागि आवश्यक नीति अवलम्बन गरी तदनुरूप कार्य गर्ने पद्धति राजनीति हो । तर हामीकहाँ राजनीतिले यसो गर्न सकेको देखिँदैन । यहाँको राजनीति नीतिमुखी नभएर नेतृत्वमुखी बन्दै गइरहेको देखिन्छ । हरेक राजनीतिक दलको अभीष्ट जसरी हुन्छ सत्तामा जानु तथा तिनका नेता–कार्यकर्ताको अभीष्ट नेतृत्व प्राप्त गर्नु नै रहेको देखिएको छ । विगतमा भएको नेकपा एमालेभित्रको विवाद तथा त्यसबाट सृजित दल विभाजन र अहिलेको नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशनका परिदृश्यले यही तथ्यलाई उजागर गरिरहेका छन् ।
महानगरको फुटपाथमा हिँड्दै गर्दा सधैं प्रश्न उठ्ने गर्छ, फुटपाथ कसका लागि ? रूखका लागि या पैदल यात्रुका लागि ? त्यसै त दोहोरो आवागमनमा कठिनाइ हुने साँघुरो फुटपाथ, त्यसमा पनि कपूर, धुपीजस्ता ठूला जातका रूख हुर्कंदै गरेका । पछि तिनका फेदले नै पूरै फुटपाथ ढाकिनेछ ।
केही समयअघि भेट भएका एक परिचितलाई उनका छोराको पढाइबारे प्रश्न गर्दा उनको जवाफ थियो, ‘जाँचै नदिई एसईई पास गरेको, त्यो पनि ए प्लस ल्याएर, चानचुने कलेजमा पढ्दिनँ भन्यो । ए प्लस ल्याएकोलाई साइन्स नपढाई पनि त भएन । अहिले भने घाँडो पो भएको छ । जाँचै नदिई पास भएजस्तो सजिलो पढ्न त कहाँ हुन्थ्यो र ? बहिनीचाहिँ पनि जाँच दिन पर्दैन क्यारे भनेर अहिलेदेखि नै फुरुङ्ग छ । पढाइ भने जिरो... !’
उनका श्रीमान् सरकारी सेवाको उच्च तहमा पुगेर निवृत्त भएका, उनी स्वयम् सामाजिक जीवनमा परिचित, तीनवटै सन्तान विदेश गएर उतै आ–आफ्नो राम्रो व्यवस्था गरेर बसेका । धनसम्पत्ति, इज्जत–प्रतिष्ठा केहीको कमी थिएन ।
कारोना महामारीका कारण लामो समय बन्द भएका शिक्षण संस्थाहरू खुलेपछि विद्यार्थी तथा अभिभावकमा छाएको खुसियाली फेरि सेलाउन थालेको छ । कोरोनाको दोस्रो लहरका कारण दैनिक जीवनका विविध पक्षसँगै शैक्षिक क्षेत्र अझ बढी प्रभावित हुने देखिन्छ ।
विद्यावारिधि अनुसन्धानको अन्तिम चरणमा पुगेकी एक मित्रले भनेकी थिइन्, ‘यो काम सम्पन्न भएको दिन त म ढोका थुनेर नजानी–नजानी पनि मज्जाले नाच्छु ।’ अनुसन्धान कार्यका विभिन्न चरणका प्रक्रियामा विज्ञहरूका जुँगाको लडाइँका कारण आफूले खेप्नुपरेको सास्तीका कारण उनले त्यसरी दुखेसो पोखेकी थिइन् ।
मुलुकको राजनीति अहिले अस्थिर मात्र नभएर दिशाविहीन र सिद्धान्तविहीन पनि बनिरहेको छ । त्यसैले त पूर्णतः भौतिकवादमा विश्वास गर्ने; मार्क्स, लेनिन, माओ आदिका अनुयायी नेपाली वाम नेताहरू धर्मका नाममा राजनीति गर्न लागिपरेका छन् ।
निरन्तर बढ्दो जाडोले वातावरण जति कठ्यांग्रिँदै छ, राजनीतिक परिस्थितिबारे बहस पनि त्यति नै तात्दै छ । चोक, बजार, चौतारो या चियापसल सबैतिर सुनिने बहसको पक्ष–विपक्ष भने एकै प्रकारको छ– ‘प्रधानमन्त्रीले यस्तो असंवैधानिक निर्णय गर्न हुँदैनथ्यो,’ ‘किन हुँदैनथ्यो ?’
