यसपालिको तीज कसैको आयु बढाउनभन्दा घटाउन उद्यत देखियो । काठमाडौंको कागेश्वरी मनहरा नगरपालिकामा पचास जनालाई दर खुवाउने महिला कोरोना संक्रमित देखिएपछि दर खाने सबैलाई क्वारेन्टिन गर्नुपर्‍यो ।

म जिन्दगीभर हिँडिरहें तर कहीँ पनि पुगिनछु... । कुनै समय रेडियोबाट बजिरहने यही गीतजस्तै भएको छ हामी नेपालीले थालेको परिवर्तनको यात्रा ! किनकि, हामी अझै पनि जहाँको तहीँ छौं !

विश्वपरिवेशमा नारी अस्तित्व र पहिचानको सन्दर्भ उठान गर्दै नारीवादी चिन्तनको आरम्भ भएको दुई शताब्दी पुग्दै छ । यसै क्रममा हामीकहाँ पनि महिला उपेक्षाको नभएर महत्त्वको विषय बनेको छ । महिला हक–अधिकारका विषयमा यो महत्तम उपलब्धि हो । अहिले तुलनात्मक रूपमा पाश्चात्य जगत्का महिला पितृसत्ताको बन्धनबाट मुक्त भएर स्वतन्त्र जीवनयापन गरिरहेका देखिन्छन्, तर हामीकहाँ पितृसत्ताको दुष्प्रभाव जति छ त्यति नै नारी स्वयंले आफ्नो अस्तित्व र पहिचानबोध गर्न सकेका छैनन् ।

बास्ने काम भालेको हो, पोथीले मात्र कुर्कुराउनुपर्छआक्रोशका घुड्का चुपचाप निल्नुपर्छ...उन्मुक्त हाँसो हाँस्नु हुँदैन, पोथी बास्नु हुँदैन...

जुन देशमा आज कम्युनिस्ट पार्टीको ‘बलियो’ सरकार छ, त्यही देशको राजधानीका सडक पेटीमा पुँजीपतिद्वारा ठगिएर उठिबास लागेका किसानहरू न्याय माग्दै आँसु झारिरहेका छन् । योभन्दा ठूलो विडम्बना अरु के होला र ?

पुरुष सांसदबाट संसदभित्रै हामीमाथि यौनहिंसा भएको छ, तर इज्जतको डरले सहन बाध्य छौं ।’ यस्तो बाध्यात्मक अभिव्यक्ति हो गण्डकी प्रदेशसभाका महिला सांसदको । जनप्रतिनिधिका रूपमा नीतिनिर्माणको तहसम्म पुगेका महिलाहरूको त यस्तो अवस्था छ भने, आम महिलाको हालत कस्तो होला ? लैङ्गिक विभेद तथा दण्डहीनता कारण महिला वर्गले खेप्नुपरेका हिंसा एवं उत्पीडनविरुद्ध आवाज उठाउन जनताले चुनेर पठाएका महिला सांसद स्वयम् उत्पीडित हुनुले यो विषयलाई थप जटिल बनाएको छ ।

तपाईं र मेरो देशको स्वास्थ्य उस्तै छ, प्रधानमन्त्रीज्यू ! तपाईं बाह्र वर्षअघि मृगौला प्रत्यारोपण गरेर जीवनयात्रामा हिँडिरहनुभएको छÙ मेरो देश पनि अरूकै अनुदान, सहयोग र ‘रुचि’ अनुसार चलिरहेको छ । आम नेपाली राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक आदि शिरा–धमनीमा प्रवाहित अनेक विकृति–विसङ्गति, भ्रष्टाचार–दुराचार, कमिसनतन्त्र जस्ता विषाक्तताका कारण कष्टमा छौं र यसको शुद्धीकरणका लागि ‘डायलसिस’ खोजिरहेका छौं ।

यमराजको सभाकक्ष, चित्रगुप्तलगायत सबै पार्सद आ–आफ्नो स्थानमा बसेर उत्सुकताका साथ पर्खिरहेका छन्  । आज एउटा अनौठो समस्या आएको छ जुन यसअघि कहिल्यै आएको थिएन  ।

बहुसांस्कृतिक मुलुकका रूपमा विश्वसामु परिचित हामी हाम्रा सांस्कृतिक पर्वहरूमा रमाउँदै पर्यटकहरू नाचिरहेको तस्बिर देखेर मख्ख पर्छौं । हाम्रो सनातन परम्पराप्रति मोहित हुँदै अरूले प्रशंसा गरेको सुनेर थाक्दैनौँ तर आफू भने त्यसैलाई पुरातन मान्यता र विभेदकारी परम्परा भन्दै खिल्ली उडाउन पछि पर्दैनौँ ! 

विभागीय प्रमुखको रिक्तताका कारण आफ्नो काम अघि बढ्न नसकेको रिसले झोक्किँदै बाहिरिएका विद्यार्थीसँग विभागको ढोकैमा मेरो जम्काभेट भयो । सामान्य औपचारिकतापछि उनले सोधे, ‘अहिलेसम्म पनि विभागीय प्रमुखको नियुक्ति किन नभएको ?’ मेरो जबाफ थियो, ‘यस्तो कुरा मलाई के थाहा ? म त पढाउने मान्छे, पढाइको बारेमा सोधेको भए भन्थें ।’