मेरा एक मित्रलाई उनको छोराले नेपालीको पाठ नबुझेर साह्रै हैरान पारेछ । अरू सबै विषय बुझ्ने छोराले नेपाली भने पढ्नै मान्दो रहेनछ । परीक्षा नजिकिँदै गर्दा मित्रले फकाएर छोरालाई आफैंले पढाउन थालेछन् । त्यसपछि त छोराले नबुझेर पढ्नै नमानेका पाठ पनि ‘ए, यो त यस्तो राम्रो पाठ पो रहेछ’ भन्न थालेछ । त्यो सुनेर चकित भएका मित्रले छोरालाई सोधेछन्, ‘तिम्रा शिक्षकले राम्ररी पढाउँदैनन् र ? उनी त नाम चलेका शिक्षक मानिन्छन् ।’
दसैंलगत्तै भेटिएकी एक परिचित दिदीलाई मैले सोधेकी थिएँ, ‘दसैं कस्तो भयो नि ?’ उनले उमंगरहित स्वरमा भनिन्, ‘कस्तो हुनु र बहिनी ! आइमाईको दसैं चुलो र जुठेल्नु त हो नि ! मलाई त यो दसैं कहिल्यै नआए पनि हुन्थ्योजस्तो लाग्छ ।’ यस्तै केही गुनासा अनि निराशाहरू पोखेर उनी बाटो लागिन् । पढे–लेखेकी अनि कामकाजी उनी दसैं मनाउन पुर्ख्यौली घर गएर आएकी थिइन् ।
वर्षौं भयो यो देशको डबलीमा अनेकथरि राजनीतिक नाटक मञ्चन भइरहेको । यस्ता नाटक सदावहार नभएर मौसमी हुने गर्छन् । हो, अहिले पनि त्यस्तै नाटक मञ्चनको मौसम छ । हाम्रो राजनीतिका असंख्य कुशल अभिनेताहरू जनताको घरदैलो र चोकगल्लीमा आकर्षक नाटक मञ्चन गरिरहेका छन् ।
विश्वविद्यालयको कक्षा सकेर फर्कंदै गर्दा हालै एउटी छात्रा हस्याङफस्याङ गर्दै मेरो सामु आएर भनिन्, ‘म्याम, मलाई छात्रावास मिलाइदिनुस् न ! टाढाबाट आउनुपर्छ कहिलेकाहीँ बाटो जाम भएर कक्षा नै छुट्छ । आउँदाजाँदा समय पनि सकिन्छ । कति बेला पढ्ने ?’
स्थानीय तहको निर्वाचनमा काठमाडौं महानगरपालिकाको परिणामले देशको ध्यान खिच्यो । काठमाडौंको मेयरमा दलीय राजनीतिका दुई चर्चित उम्मेदवारलाई एक स्वतन्त्र उम्मेदवारले भारी मतले उछिने । स्थानीय मतदाताबाहेक अन्यलाई यस प्रकारको परिणाम सायद अपेक्षित थिएन ।
स्थानीय निर्वाचन जतिजति नजिकिँदै छ, राजनीति त्यति नै तातिरहेको छ । दल तथा नेताहरूप्रति असन्तुष्टि पनि चुलिँदै छ । एकातिर सत्तारूढ दलहरू गठबन्धनको गाँठो कस्न भरमग्दुर प्रयास गरिरहेका छन्, अर्कातिर कार्यकर्ता यसको विरोध गरिरहेका छन् । दलीय आस्था वा सिद्धान्तविपरीत एवम् आमकार्यकर्ताको चाहनालाई बेवास्ता गर्दै केवल सत्ताका लागि गरिएको चुनावी तालमेलले असन्तुष्टि जन्माएको हो ।
नारीवादी चिन्तनले तीन शताब्दी पार गरिसक्दा अनि विश्वका विकसित मुलुकका महिलाहरू स्वतन्त्र भएर प्रगतिपथमा निकै अघि बढिसक्दा पनि हामीकहाँ भने महिलाको जीवनस्तरमा उल्लेख्य परिवर्तन देखिन सकेको छैन ।
विद्यालयनजिकैको झाडीमा केही किशोर बसिरहेका थिए । उनीहरूको व्यग्रताले बताइरहेको थियो, कसैको पर्खाइमा छन् । केही बेरमा विद्यालयतिरबाट सोही उमेरको किशोर आएर हतारहतार त्यस समूहमा मिसियो । आपसमा कानेखुसी गर्दै उनीहरूले केही साटासाट गरे ।
एक्काइसौं शताब्दीमा पनि व्यावहारिक बन्न नसकेको हाम्रो शिक्षा पद्धतिका कारण बालबालिका एकातिर किताब–कापीको गह्रौं भारीले थिचिएका छन् भने, अर्कातिर गृहकार्यको बोझले किचिएका छन् । विशेष गरी निजी विद्यालयमा पढ्ने बालबालिका पढाइको अत्यधिक चापमा छन् ।
देश र जनताको उन्नति, प्रगति एवम् सुनिश्चित भविष्यका लागि आवश्यक नीति अवलम्बन गरी तदनुरूप कार्य गर्ने पद्धति राजनीति हो । तर हामीकहाँ राजनीतिले यसो गर्न सकेको देखिँदैन । यहाँको राजनीति नीतिमुखी नभएर नेतृत्वमुखी बन्दै गइरहेको देखिन्छ । हरेक राजनीतिक दलको अभीष्ट जसरी हुन्छ सत्तामा जानु तथा तिनका नेता–कार्यकर्ताको अभीष्ट नेतृत्व प्राप्त गर्नु नै रहेको देखिएको छ । विगतमा भएको नेकपा एमालेभित्रको विवाद तथा त्यसबाट सृजित दल विभाजन र अहिलेको नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशनका परिदृश्यले यही तथ्यलाई उजागर गरिरहेका छन् ।
