खोटाङ, ओखलढुंगा, पाँचथर, सोलुखुम्बु — पूर्वी हिमाली तथा पहाडी जिल्लामा जाडोले विद्यालयहरू बन्द गरिएका छन् । अत्यधिक चिसोमा बालबालिकालाई आउजाउ गर्न गाह्रो भएकाले हिमाली जिल्ला सोलखुम्बुका खुम्बुपासाङल्हामु गाउँपालिका र सोलुदूधकुण्ड नगरपालिकाका ७० बढी सामुदायिक विद्यालयले पढाइ बन्द गरेका हुन् ।

सर्वोच्च शिखर सगरमाथास्थित हिमाली पालिका खुम्बुपासाङल्हामुले पुस दोस्रो साताबाटै लागू हुने गरी ४० दिनसम्मका लागि विद्यालय बन्द गरेको छ । ठण्डीले जनजीवन प्रभावित बनेको र विद्यालयसम्म जान सक्ने अवस्था नरहेकाले बन्द गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष मिङ्मा छिरी शेर्पाले बताए । उनका अनुसार कुल १७ विद्यालय रहेको पालिकामा वडा १ का ३ वटा बाहेक १४ वटा विद्यालय बन्द छन् ।

त्यस्तै हिमाली तथा उच्च पहाडी भूगोलमा रहेको सोलुदूधकुण्ड नगरपालिकाका ५८ वटा विद्यालय पनि बन्द छन् । कुल ६२ सामुदायिक विद्यालय रहेको जिल्लाको एक मात्र नगरपालिकामा वडा–११ तिंलाका ४ बाहेक अन्य विद्यालय ४५ दिनका लागि बन्द गरिएको शिक्षा शाखा प्रमुख सन्तोषकुमार राउतले बताए । उनका अनुसार अब माघको २५ पछि मात्रै नगरपालिकाका विद्यालय खुल्नेछन् । चिसोले ओखलढुंगाका अधिकांश विद्यालय बन्द छन् । मोलुङ गापा, खिजिदेम्बा गापा र सिद्धिचरण नगरपालिकाको लेकाली क्षेत्रका सबै विद्यालय केही दिनयता बन्द भएका हुन् ।

‘जाडो अत्यधिक बढेको त होइन तर विद्यार्थीहरूमा रुखाखोकीको समस्या धेरै देखियो,’ मोलुङ गाउँपालिका–८ स्थित पात्ले माविका प्रधानाध्यापक लाक्पा शेर्पाले भने, ‘हामीले दस दिनका लागि विद्यालय बन्द गरेका छौं, दिन तातियो भने विद्यालय खुल्छ ।’ चिसो बढ्ने तरिका पहिलेभन्दा बदलिएको सिद्धिचरण–६ का ठाडेका होटल व्यवसायी पारस मगरले बताए । ‘पहिले यति बेला एकनासको जाडो हुन्थ्यो, हिउँ पर्थ्यो,’ उनले भने, ‘यसपालि बिहान–बेलुकी थामिनसक्नु जाडो छ तर दिउँसो तापक्रम धेरै छ ।’

हिउँ पर्‍यो भने ठाडे, टोड्के, जन्तरधाप क्षेत्रमा होटल व्यवसाय बढ्छ । तर यसपटक हिउँ परेको छैन । स्थानीय खेतीका लागि हिमपात अनिवार्य हो । यदि हिउँदमा हिउँ नपरे वर्षाको सुरुवातमा असिना पर्ने र आलुलगायतको अन्नबालीमा क्षति पुग्ने स्थानीय बताउँछन् । खोटाङको उत्तरी क्षेत्रका विद्यालयहरू पनि जाडोका कारण बन्द गरिएका छन् । ऐंसेलुखर्क गाउँपालिकाले ८ माविसहित २४ वटै विद्यालय बन्द गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष गिरेन्द्रबहादुर राईले बताए । केपिलासगढी गाउँपालिकाले पनि विद्यालयहरू बन्द गरेको छ । ८ माविसहित ३७ विद्यालयमा दस दिनका लागि बिदा दिइएको गाउँपालिका उपाध्यक्ष गुरुराज राईले बताए । राईले भने, ‘अब केही दिनपछि स्कुल लाग्छ ।’

दिक्तेल रूपाकोट मझुवागढी नगरपालिकामा हिउँदे बिदा गरिएको छ । परीक्षा सकेर २१ माविसहित ९३ विद्यालय १५ दिनका लागि बिदा गरिएको उपप्रमुख विसन राईले बताए । ‘परीक्षा सकेर पुस १५ देखि १५ दिनका लागि बन्द गरिएको हो ।’ राईले भने, ‘मौसम ठिकठाक रहेमा मंगलबारदेखि नै लाग्छ ।’ हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका र दिप्रुङ चुइचुम्मा गाउँपालिकामा पुस १७ देखि १५ दिनको बिदा गरिएको छ । उक्त पालिकाको १४ माविसहित ४८ विद्यालय बन्द गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष लोकेन्द्र राईले बताए । खोटाङमा एक स्नातकोत्तर तहको पढाइ हुने दिक्तेल बहुमुखी क्याम्पसलगायत प्रायः सबै शैक्षिक संस्थाहरू बन्द छन् । यहाँ ४ सय ८६ वटा सामुदायिक, २८ संस्थागत विद्यालय र चार क्याम्पस छन् ।

पाँचथरमा जाडोले चार क्याम्पससहित सबै सामुदायिक र निजी विद्यालय बन्द छन् । विगतका वर्षमा हिउँदे छुट्टी नदिएका फिदिमका निजी विद्यालयले यो वर्ष पुस २९ देखि माघ ५ सम्म बिदा दिएका हुन् । ‘अचाक्ली चिसो बढेकाले प्याब्सनको बैठकले एक साता बिदा दिने निर्णय गरेको हो,’ फिदिमस्थित नयाँ नमुना माविका प्रिन्सिपल लक्ष्मीप्रसाद मिश्रले भने । विगतमा पुस २९ मा तेस्रो त्रैमासिक परीक्षा सकेर माघ १ देखि मात्रै बिदा दिने गरिएकोमा यस वर्ष चिसोकै कारण थप ५ दिन बिदा दिइएको उनको भनाइ छ । स्नातकोत्तर तहसम्म पढाइ हुने पाँचथर बहुमुखी क्याम्पससहित स्नातक तहसम्म पढाइ हुने थर्पु, यासोक र रवि क्याम्पस पनि बन्द भएका छन् ।

यस्तै पाँचथरको उच्च पहाडी क्षेत्रमा पर्ने याङवरक र फालेलुङ गाउँपालिकाका सबै विद्यालय माघ १५ सम्मका लागि बिदा गरिएका छन् । ती पालिकाहरूले जाडो बढ्ने सिजनलाई मध्यनजर गरेर शैक्षिक क्यालेन्डरमा नै पुस १५ देखि १ महिनाको बिदा मिलाउने गरेका छन् । यहाँ सामुदायिक र निजीसहित उच्च शिक्षासम्म अध्ययन अध्यापन हुने विद्यालयको संख्या ४ सयभन्दा धेरै छ ।