काठमाडौँ — बाजुराको मौला आसपास क्षेत्रलाई कन्द्रबिन्दु बनाएर मंगलबार दिउँसो २ बजेर ४३ मिनेटमा ५.९ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको छ । घरहरु भत्काएका र केही हताहती भएको खबर आएको छ । तर समग्रमा जानकारी आउन भने समय लाग्ने छ । भारतको दिल्लीसम्म भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको छ ।

२०७२ वैशाखमा गोर्खा केन्द्रविन्दु बनाएर ठूलो भूकम्प गएको थियो । त्यसले ठूलो जनधनको क्षति गरेको हामीले सम्झिन्छौं । पूर्वजस्तै गोर्खाभन्दा पश्चिमतर्फको क्षेत्रमा निरन्तररुपमा भूकम्प आउँछ । तर विगत ५ सय वर्षयता गोर्खाभन्दा पश्चिमतर्फ देहरादुनसम्म पूर्वमा जस्तो महाभूकम्प भने भएको छैन ।

पूर्वमा भूकम्प जाने पश्चिममा नजाने भन्ने होइन । ८ म्याग्निच्युट वा त्यो भन्दा ठूलो भूकम्पलाई महाभूकम्प भन्ने गरेका छौं । पश्चिम क्षेत्रमा ठूलो भूकम्प गराउने शक्ति हाम्रो जमिनमुनि सञ्चित भएर बसेको छ । पूर्व होस् कि पश्चिम हामी भूकम्पीय क्षेत्रमा छौं त्यसले यस क्षेत्रमा पटक-पटक सुक्ष्म, साना, मध्यम, ठूलो र महाभूकम्प बेलाबेलामा आउने जोखिम सधैंभरि भइनै रहन्छ । पूर्व-पश्चिममध्ये चारैतिर प्रत्यक वर्ष गइरहेको हुन्छ ।

गत कात्तिकमा डोटीमा केन्द्रविन्दु बनाएर ६.६ म्याग्निच्युड केन्द्रविन्दु बनाएर भूकम्प गएको थियो । आज बाजुराको मौला क्षेत्र नजिकै केन्द्रविन्दु बनाएर भूकम्प भयो । दुवै ठाउँ नजिकै हो । एक अर्कोसँग सम्बन्धित पनि छ । पछिल्लो समयमा त्यस क्षेत्रमा भूकम्प हुने संख्या भने बढेको देखिन्छ । शक्ति सञ्चय भएपछि त्यस क्षेत्रमा भूकम्प गइराखेका हुन्छन् ।

२०३७ सालमा पनि बझाङमा ठूलो भूकम्प गएको थियो । २०५८ मा पनि बझाङ, बैतडी र दार्चुलातिर ठूलो भूकम्प गएको छ । महाभुकम्पहरु सयौं वर्षको अन्तरालमा जान्छन् । साना-साना भूकम्प भने जान्छ । नेपालमा दैनिकरुपमा ८-१० वटा भूकम्प गइरहेका हुन्छन् । ४ म्याग्निच्युट कमका भूकम्पहरु हामी महसुस नै गर्दैनौं । निरन्तररुपमा भूकम्प गइरहने ठाउँ भनेको जोखिमको ठाउँ हो । शक्ति सञ्चय भएर बसेको र ठूलो भूकम्प जानसक्छ भन्ने हो ।

८ वा सो भन्दा ठूलोलाई महाभूकम्प, ७ देखि ८ लाई ठूलो र ६-७ लाई मध्यस्तर र त्यसभन्दा तललाई साना भूकम्प भन्ने गरेका छौं । सुक्ष्म र अति सुक्ष्म भूकम्प हुन्छन् । हामीले बुझ्न र सचेत हुनुपर्ने विषय भनेको नेपाल पूरै भूकम्पीय क्षेत्रमा छ । जुनसुकै समयमा पनि भूकम्प हुनसक्छ । त्यसैअनुसारको तयारी गर्न आवश्यक छ ।