नेपाल–भारत पीईसी बैठक : युनिटको ७.२१ भारुमा बिजुली आयात–निर्यात सहमति- अर्थ / वाणिज्य - कान्तिपुर समाचार
कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement

नेपाल–भारत पीईसी बैठक : युनिटको ७.२१ भारुमा बिजुली आयात–निर्यात सहमति

'सन् २०२३ भरि यही मूल्य कायम हुन्छ, नयाँ निर्णयले नेपाललाई ५० करोड फाइदा हुन्छ' – कुलमान घिसिङ कार्यकारी निर्देशक, नेपाल विद्युत् प्राधिकरण
कान्तिपुर संवाददाता

काठमाडौँ — भारतको राजधानी नयाँदिल्लीमा सम्पन्न नेपाल–भारत विद्युत् आदानप्रदान समिति (पावर एक्सचेञ्ज कमिटी– पीईसी) को १४ औं बैठकले आयातनिर्यात हुने बिजुलीको प्रतियुनिट दर ७.२१ भारु (११ रुपैयाँ ५४ पैसा) तय गरेको छ । बैठकले आर्थिक वर्ष सन् २०२२/२३ का लागि १३२ केभी प्रसारण लाइनमार्फत हुने बिजुली आदानप्रदानको भाउ तोकेको हो ।

बैठकले बिहारको ग्रिड हुँदै भारतको केन्द्रीय प्रसारण ग्रिडमार्फत अन्य राज्यमा नेपालले गर्ने विद्युत् निर्यातको मोडालिटी एक महिनाभित्र तय गर्ने निर्णय पनि गरेको छ । प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ र भारतको केन्द्रीय विद्युत् प्राधिकरणका विद्युत् प्रणाली सदस्य अशोककुमार राजपुतको सहअध्यक्षतामा बैठक बसेको हो ।

विद्युत् आदानप्रदान सम्झौताबमोजिम नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले आवश्यक परेका बेला भारतको बिहार, उत्तर प्रदेश र उत्तराखण्डबाट बिजुली आयात गर्दै आएको छ । अन्य दुई राज्यको तुलनामा प्राधिकरणले बिहारबाट बढी बिजुली आयात गर्दै आएको छ । यी राज्यसँग नेपालका १३२ केभी प्रसारण लाइन मात्र जोडिएका छन् ।

‘नेपालले बिहारसँग प्रसारण लाइन जोडिएका बिन्दुबाट भारतको केन्द्रीय ग्रिडसँग जोडिएर विद्युत् निर्यात गर्नेछ । यसका लागि एक महिनाभित्र दुवै पक्षले मोडालिटी टुंगो लगाउनेछन्,’ घिसिङले भने, ‘यसबाट वर्षायाममा देशभित्र खपत गरी बढी भएको बिजुली बिक्रीका लागि थप बजार सुनिश्चित भएको छ ।’

बिहारसँग कटैया (बिहार)–कुशवा (नेपाल) र रक्सौल–परवानीपुर १३२ केभी प्रसारण लाइन जोडिएका छन् । गत फागुन पहिलो साता सम्पन्न नेपाल–भारत ऊर्जा सचिवस्तरीय संयुक्त निर्देशक समितिको दसौं बैठकले कटैया–कुशवा र रक्सौल–परवानीपुर १३२ केभी प्रसारण लाइनको दोस्रो सर्किट क्रमशः मार्च २०२३ भित्र र अप्रिल/मे २०२३ मा निर्माण सम्पन्न गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

नेपालले चाहेका बेलामा बिजुली लिने गरी नयाँ दर तोकिएको र यो भारततर्फ निर्यात गर्दा पनि लागू हुने घिसिङले बताए । ‘आर्थिक वर्ष २०१९/२० का लागि तोकिएको दर त्यसपछिका वर्षमा पुनरावलोकन हुन सकेको थिएन । भारतबाट आयात गर्दा वार्षिक साढे पाँच प्रतिशतको मूल्यवृद्धि जोडेर प्राधिकरणले बिजुली आयात गर्ने गरेको थियो, विगतमा गरिएको बिलिङलाई पनि समायोजन गर्दै जाने सहमति भएको छ,’ उनले भने, ‘यसबाट प्राधिकरणलाई करिब ३१ करोड भारु (४९ करोड ६० लाख रुपैयाँ) फाइदा भएको छ ।’

भारतले कोइलाको अन्तर्राष्ट्रिय भाउ बढेको देखाएर चार वर्षदेखि हरेक वर्ष ५.५ प्रतिशतले मूल्यवृद्धि गरेर बिलिङ पठाउने गरेको थियो । नेपालले त्यसलाई मानेको थिएन । मूल्यवृद्धिअनुसार भुक्तानी नगर्ने हो भने भारतले आदानप्रदानअन्तर्गत नेपाललाई बिजुली दिन नसकिने बताउँदै आएको थियो । गत मंसिरदेखि बिहारबाट बिजुली निर्यातसमेत बन्द गरेको थियो ।

नयाँ तोकिएको दर टेक अर पेका आधारमा नभएको र नेपाललाई चाहिएका बेला किन्ने भाउ रहेको घिसिङको भनाइ छ । चाहिएका बेला मात्र बिजुली आयात गरिने भएकाले यो मूल्य अहिलेको भारतीय बजारबाट लिइरहेको भन्दा सस्तो रहेको उनले बताए । यो दर नेपालले बिजुली निर्यात गर्दा पनि पाउने उनले जनाए ।

गत डिसेम्बरमा बिजुली बिक्रीका लागि भारतीय कम्पनीहरूसँग बिडिङमार्फत माग गर्दा फेब्रुअरी, मार्च, अप्रिल तथा मेका लागि प्रतियुनिट क्रमशः ७.५० र ८.७० रुपैयाँ प्रस्ताव पेस गरिएको घिसिङको भनाइ छ । ‘प्रतिस्पर्धामा छानिएका कम्पनीले आयातित कोइलाबाट उत्पादित विद्युत् मात्र नेपाललाई बिक्री गर्न पाउने हुँदा कोइलाको मूल्यमा उतारचढाव आइरहेकाले कम्पनीहरू प्रस्तावित दरमा पनि प्राधिकरणसँग सम्झौता गर्न तयार भएनन्,’ घिसिङले भने, ‘बिहार राज्यलाई आयातित कोइलाको व्यवस्था लागू नहुने भएकाले दर सस्तो भएको हो । प्रतिस्पर्धी बजारमा पनि दैनिक रूपमा प्रतियुनिट विद्युत्को औसत दर १२ भारुसम्म पर्ने गरेको छ, यसमा प्रसारण शुल्कलगायत थप डेढ रुपैयाँ थप हुन्छ । त्यसैले अहिले तय गरिएको दर सस्तो हो ।’

प्राधिकरणले भारतबाट व्यापारिक रूपमा इन्डियन इनर्जी एक्सचेञ्ज लिमिटेड (आईएक्स) को डे–अहेड बजारमा प्रतिस्पर्धामार्फत विद्युत् आदानप्रदान सम्झौता (पावर एक्सेन्ज) र महाकाली सन्धिअन्तर्गतको बिजुली आयात गर्छ । व्यापारिक रूपमा ढल्केबर–मुजफ्फरपुर क्रसबोर्डर ४ सय केभी डबल सर्किट प्रसारण लाइनमार्फत र अन्य स्थानबाट पावर एक्सेन्जअन्तर्गत भारतबाट बिजुली ल्याइरहेको छ ।यसअघि ११औं पीईसी बैठकले निर्धारण गरेको शुल्कअनुसार बैठकले १३२, ३३ र ११ केभी प्रसारण लाइनबाट आयात गर्ने (प्रसारण लाइनको भाडा) बिजुलीको प्रतियुनिट भारु क्रमशः ५.५५, ६ र ६.४५ तय गरेको थियो । १२ औं र १३ औं बैठकले सोही मूल्यलाई यथावत् राख्ने निर्णय गरेको थियो ।

प्रकाशित : चैत्र ५, २०७९ ०७:२०
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्

वात्स्यायन र वैरागी काइँलालाई नागरिक अभिनन्दन

दीपक परियार, प्रदीप मेन्याङ्बो

पोखरा‚ सुनसरी — पोखरामा कार्टुनिस्ट दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ र धरानमा कवि वैरागी काइँला (तिलविक्रम नेम्वाङ) लाई शनिबार रथारोहणका साथ नागरिक अभिनन्दन गरिएको छ । बराललाई ८० वर्ष पूरा भएको अवसरमा पोखरेली युवा सांस्कृतिक परिवारको नेतृत्वमा तीन दर्जन वाङ्मयिक तथा सामाजिक संघसंस्थाले अभिनन्दन गरेका हुन् ।

पोखरामा शनिबार नागरिक अभिनन्दनका क्रममा वरिष्ठ कार्टुनिस्ट दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ र उनकी श्रीमती पार्वती (बायाँ) र धरानमा शनिबार वैरागी काइँलालाई अभिनन्दन गर्दै कोशी प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङ । तस्बिर : कान्तिपुर

पोखरामा शनिबार नागरिक अभिनन्दनका क्रममा वरिष्ठ कार्टुनिस्ट दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ र उनकी श्रीमती पार्वती (बायाँ) र धरानमा शनिबार वैरागी काइँलालाई अभिनन्दन गर्दै कोशी प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङ । तस्बिर : कान्तिपुर

काइँलालाई कविता–काव्य एवं याक्थुङ मुन्धुमको खोज–अन्वेषण तथा लेखन, सम्पादन, अनुवाद क्षेत्रमा पुर्‍याएको योगदानबापत नागरिक अभिनन्दन गरिएको हो ।

पोखरामा नदीपुरस्थित वात्स्यायनको घरबाट सुरु भएको रथयात्रा बगर, बागबजार हुँदै विन्ध्यवासिनी मन्दिरमा पुगेर अभिनन्दन समारोहमा परिणत भएको थियो । बाजागाजासहितको रथयात्रालाई स्थानीयले घरघर अघि फूल र घडाले स्वागत गरेका थिए । समारोहमा पोखरा महानगरसहित विभिन्न संघसंस्थाले सम्मानपत्रले सम्मान गरे । अभिनन्दन समारोहमा संस्कृतिकर्मी तीर्थ श्रेष्ठले वात्स्यायनलाई व्यंग्यचित्रका वादशाहको उपमा दिए । ‘समाजका विकृति र विसंगति, राजनीतिका विकृति र विसंगतिको विरुद्धमा कार्टुनको माध्यमबाट कसैले युद्ध छेडेका छन् भने त्यो वात्स्यायनले छेडेका छन्,’ उनले भने, ‘प्रजातन्त्र प्राप्तिको इतिहासमा कार्टुनको माध्यमबाट उनले जति योगदान अरूले पुर्‍याएका छैनन् ।’ पोखरालाई पानी रंगको पाठशालाका रूपमा स्थापित गर्न वात्स्यायनको योगदानको उनले चर्चा गरे ।

साहित्यकार सरुभक्तले वात्स्यायन कलाक्षेत्रमा निरन्तर साधनाले ऋषित्व प्राप्त गरको व्यक्ति भएको बताए । ‘उनी चित्रकला जगत्का मूर्धन्य कलाकार हुन्,’ उनले भने, ‘अहिले अन्य कलाकारका व्यंग्य चित्रमा पनि वात्स्यायनको प्रभाव देखिन्छ ।’ वात्स्यायनलाई उनले पोखरामा जन्मिएका विश्वस्तरीय कलाकारको संज्ञा दिए । समारोहमा वात्स्यायनले चित्रकलाका सुरुआती दिनदेखिका आफ्ना संघर्ष गाथा सुनाए । उनले काठमाडौंबाट पोखरा फर्किएर इगल आई आर्ट स्टुडियो खोल्नु सम्पूर्ण कलायात्राको ‘टर्निङ प्वाइन्ट’ भएको उल्लेख गरे । अभिनन्दनले आफूलाई थप जिम्मेवारीबोध गराएको बताउँदै सक्ने अवस्थासम्म कला सिर्जनालाई निरन्तरता दिने उल्लेख गरे । उनले भने, ‘पोखराले गर्दा सबैथोक पाएँ । यहाँ हुँदा आफ्नै आमाको काखमा भएको महसुस हुन्छ ।’

कला क्षेत्रमा पुर्‍याएको योगदानका लागि वात्स्यायन शिरोमणि पुरस्कार, नारायणबहादुर सिंह स्मृति पुरस्कार, प्रबल गोरखा दक्षिण बाहु चौथो, हाँस्ने पुरस्कार, राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार, बासुदेव लुइँटेल पुरस्कार, बीपी पत्रकारिता पुरस्कार, जगदम्बाश्री, अरनिको राष्ट्रिय ललितकला प्रज्ञा सम्मानलगायतबाट पुरस्कृत भइसकेका छन् । उनले चारवटा एकल चित्रकला प्रदर्शनी गरिसकेका छन् । उनको पुस्तक ‘वात्स्यायन एन्ड हिज बार्ब्स’ प्रकाशित छ । कान्तिपुर दैनिकको शनिबारीय परिशिष्टांक कोसेलीमा उनको कार्टुन स्तम्भ ‘बसिबियाँलो’ चर्चित छ । २० वर्षको उमेरमा काठमाडौंको नयाँ सन्देश साप्ताहिकबाट कार्टुन बनाउन सुरु गरेका उनले राष्ट्रपुकार, प्रांगण, मातृभूमि, सुरुचि, देशान्तर, गोरखापत्रमा काम गरिसकेका छन् । भारत, जापान, बंगलादेश, इटाली, स्विट्जरल्यान्डलगायत देशमा उनका कला प्रदर्शनी भइसकेका छन् ।

यस्तै, नेपाली कविताका शिखर–साधक वैरागी काइँलालाई धरानको सैनिक भवनमा अभिनन्दन गर्नुअघि रथारोहणका साथ नगरपरिक्रमा गरिएको थियो । याक्थुङ लिम्बू समुदायका मुन्धुमविद्समेत रहेका काइँलाको अभिनन्दनमा मौलिक याक्थुङ समुदायको येवा–फेदाङ्मा–साम्बा, महिला समूहको नौमती बाजा, किरात याक्थुङ चुम्लुङको च्याब्रुङ, किरात राई यायोक्खाको साकेला, तामाङ घेदुङको सेलो र डम्फु, नेवारी समुदायको धिमे बाजागाजासहित सांस्कृतिक झाँकी प्रदर्शन गरिएको थियो ।

काइँलालाई कोशी प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङले ताम्रपत्र, दोसल्ला ओढाएर अभिनन्दन गरेका थिए । आयोजक नेपाली प्रतिभा प्रतिष्ठान बेलायत प्रतिष्ठानका महासचिव देवेन्द्र खेरेसले भने, ‘वैरागी काइँलाले नेपाली काव्य साहित्यमा आयामेली कविका रूपमा प्रसिद्ध र दार्जिलिङमा रहँदा इन्द्रबहादुर राई र ईश्वर वल्लभसँग मिलेर नेपाली साहित्यमा तेस्रो आयाम नामक आयामेली आन्दोलनमार्फत साहित्यजगत्मा नयाँ युगको सुरुआत गर्नुका साथै विशिष्ट रचनाशैलीका कारण नेपाली कविता–काव्यका फाँटमा पृथक् परिचय निर्माण गर्नुभएकाले अभिनन्दन गरेका हौं ।’

समारोहमा लेखक, समालोचक गोविन्दराज भट्टराईले नवीनताको आविस्कार गर्ने क्रममा वैरागीले कतिपय लिम्बू शब्दले बोक्ने बिम्ब प्रयोग गरेको उल्लेख गरे । ‘उहाँले लिम्बू मिथक र मुन्धुम कथा प्रयोग गर्नुभएको छ,’ उनले भने, ‘एकार्थी साहित्य सिद्धान्त चेतनाले ढाकेको नेपालमा साहित्यकारमा उहाँ बहुलवादका प्रथम प्रणेता र प्रयोगधर्मी हुनुहुन्छ ।’ समालोचक भट्टराईले काइँलालाई नेपाली समाजले एक प्रतिरोधी स्वतन्त्रताका पक्षधर योद्धाका रूपमा चिनेको र जातीय र भाषिक विभेदविरुद्ध उठेर राष्ट्रिय अभियन्ताको पहिचान बनाइसकेका स्रष्टा भएको बताए । उनले भने, ‘नवचिन्तनका आधार र एथ्निक संस्कृतिको रक्षार्थ उनले अतुलनीय योगदान दिएका छन् । अर्को कुरा, उनले नै प्रयोगशीलताको आरम्भ गरे । आज आयामेली साहित्य थाम्ने काइँला मात्र छन् ।’

प्रकाशित : चैत्र ५, २०७९ ०७:१५
पूरा पढ्नुहोस्
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
×