स्मार्ट सुजको जमाना

उदाउँदो प्रविधिले अबका केही वर्षमा जुत्ता उद्योगलाई पूरै कायापलट गर्ने र थप आरामदायक, उपयोगी र व्यक्तिको चाहनाअनुरुपको बनाउन मद्दत गर्ने देखिन्छ । चोटपटक वा ठेस लाग्नबाट जोगाउनेदेखि स्वस्थ अवस्थाबारे जानकारी दिने स्मार्ट जुत्ता अबका केही वर्षमा उपलब्ध हुने अनुमान गरिएको छ ।

थ्रीडी प्रिन्टिङमार्फत बनेका जुत्ता चित्तबुझ्दा हुनुका साथै तिनले व्यक्तिको पर्फरमेन्स (प्रस्तुति) सुधार्न मद्दत गर्ने यो क्षेत्रमा काम गरिरहेका कम्पनीहरूले दाबी गर्दै आएका छन् । जुत्तामै फिटनेस ट्र्याकर जडान गर्नेदेखि हिँडाइ र दौडबारे सूचना दिने सेन्सर राखेर जुत्ता बनाउन थालिएको छ । चिप्लो ठाउँमा बलियो ग्रिप बनाउने र खस्रो भुँइमा नरम अनुभूति दिने स्मार्ट सोलसहितका जुत्ता बनिरहेका छन् । पसिना सोस्ने, दुर्गन्ध रोक्ने त छँदै छ, अबका स्मार्ट जुत्ताहरूले हिँडडुल, दौड र व्यायामबारे प्रतिक्रिया दिनुका साथै चोटपटक लाग्नुभन्दा अगाडि नै चेतावनीसमेत दिने बताइन्छ ।

जुत्ता खरिद गर्दा पसलमै पुग्नुपर्ने झन्झट पनि हटिसकेको छ । अमेजनजस्ता इकमर्स साइटको भर्चुअल ट्राइ–अन फर सुज सुविधामार्फत् आफूले किन्न चाहेको जुत्ता कस्तो देखिन्छ भनेर ग्राहकले मोबाइल फोनको क्यामेराबाटै आफ्नो खुट्टामा लगाएर हेर्न सक्छन् । अगमेन्टेड रियालिटीको यस्तो प्रयोग आगामी दिनमा अझै बढ्ने पक्का छ । नाकइी, अन्डर आर्मर, डिजिटसोल, साओमी, अल्ट्रा टोरिन आईक्यूजस्ता ब्रान्डले विभिन्न किसिमका स्मार्ट जुत्ताहरू बनाइसकेका छन् । नाइकीको ‘सेल्फ लेसिङ हाइपर एडप्ट’ जुत्ताले कतिबेला खुट्टा छिराउने भनेर सूचना दिन्छ र खुट्टा छिराएपछि आफैं तुना बाँधिदिन्छ ।

स्मर्ट जुत्ता त नयाँ अवधारणा हो, तर विश्वमा जुत्ताचप्पल बजार एक बृहत् र असाध्यै प्रतिश्पर्धी उद्योगका रूपमा स्थापित छ । यहाँ साना, स्वतन्त्र ब्रान्डदेखि ठूला, अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनी तथा डिजाइनरहरू जुत्ताको कारोबारमा संलग्न छन् । विभिन्न रङ, उचाइ, आकार/प्रकार र मूल्यमा एथलेटिक, क्याजुअल र ड्रेस सुजहरू उपलब्ध हुने भएकाले विश्वभरका ग्राहकलाई जुत्ताका विकल्प रोज्ने सुविधा छ । आफ्ना प्रिमियम फुटवेयरहरूमा महँगा धातु र पत्थर जडान गर्नेदेखि चित्रकला र ऐतिहासिक सामग्री मिसाएर त्यसलाई अद्वितीय रूप दिन डिजाइनरहरू सधैं प्रयत्नरत हुने गरेका छन् ।

अधिकांश जुत्ताचप्पल छाला, कपडा, रबर वा सिन्थेटिक पदार्थले बनाउने गरिएको छ । बजार र उपभोक्तासम्बन्धी तथ्यांक प्रस्तुत गर्ने स्टाटिस्टा डटकमका अनुसार सन् २०२२ मा विश्व फुटवेयर बजारको आकार ३८२ बिलियन डलर रहेको अुनमान छ । सन् २०२३ मा जुत्ता, बुट, स्निकरर्स, लक्जरी फुटवेयर, एथलेटिक फुटवेयर, स्पोर्टिङ सुज र अन्य जुत्ताचप्पलहरूको कुल आय ४४५ बिलियन डलर हुने प्रक्षेपण गरिएको छ । फुटवेयर बजार वार्षिक ३.३८ प्रतिशतले वृद्धि हुने गरेको बताइन्छ ।

जुत्ताको इतिहास केलाउने हो भने १५५० बीसीमा इजिप्टमा बनेको बेतको डुंगा आकारको जुत्ता बेलायतको भिक्टोरिया एन्ड अल्बर्ट म्युजियममा सबैभन्दा पुरानो जुत्ताका रूपमा राखिएको पाइन्छ । यस संग्रहालयमा ३ हजार वर्षभन्दा लामो इतिहास भएका विश्वका विभिन्न भेगका करिब २ हजार जोर जुत्ता जोगाएर राखिएको छ । कुन जमानामा कस्ता डिजाइनका जुत्ता प्रचलनमा थिए भन्नेबारे संग्रहालयकै वेबसाइटमा आकर्षक टाइमलाइन बनाएर पनि राखिएको छ । १०० बीसीमा चीनमा भाङ (हेम्प) ले बनाउने प्राचिन सिल्क रोड सुजदेखि २० औं शताब्दीको कन्भर्स अल स्टार्सबारे उक्त टाइमलाइनमा छोटो व्याख्यासमेत राखिएको छ ।

खस्रो भुँइ र चिसो मौसममा खुट्टा जोगाउन हजारौं वर्षअघि जुत्ता बनाउने गरिएको कतिपय अध्ययनमा भनिएको छ । हिन्दु धर्मग्रन्थहरूमा त खराउ (जुत्ताकै स्वरुप) को मनग्गे उल्लेख भएको पाइन्छ । यद्यपि, सन् १७६० मा संयुक्त राज्य अमेरिकाको म्यासाचुसेट्समा पहिलो जुत्ता कारखाना स्थापना भएको ब्रिटानिकाका सम्पादक रोबर्ट लिवाइसले एक लेखमा जनाएका छन् । जुत्ता सिलाउने मेसिनहरू भने १९ औं शताब्दीमा मात्रै विकास भएको र त्यसपश्चात् जुत्ताहरूको उत्पादन बढ्नुका साथै मूल्य घटेको उनको दाबी छ । मेसिनहरू बनेपछि अनेक संस्कृति र व्यक्तिका आवश्यकता र रुचिअनुसार जुत्ताहरू बनाउन थालियो । फेसन ट्रेन्ड, ग्राहकको माग, उत्पादन प्रविधिलगायत अनेक तत्त्वले जुत्ताको बजार हेरफेर गर्ने गरेको छ । जुत्ता बजारमा हाल नाइकी, एडिडास, पुमाजस्ता ब्रान्ड स्थापित छन् । पछिल्ला वर्षहरूमा स्निकर्स, एंकल बुट, फ्ल्याट, स्यान्डलहरू ट्रेन्डमा छन् ।