यो लेख ध्रुव राठीको बारेमा होइन तर उनीबाटै सुरु गर्छु र अन्त्य पनि उनमै हुनेछ । युट्युब हेर्नेलाई ध्रुव को हुन् पक्कै थाहा होला । तर, यो मिडियामा जुन प्रकारका सामग्री बढी हेर्ने बानी हामीलाई पर्दै गएको छ, त्यसले हामीमध्ये धेरैले उनलाई नचिन्न सक्ने सम्भावना प्रचुर छ र यो अस्वाभाविक होइन ।
यो मंगलबार बेलायती पत्रिका 'द गार्डियन'मा रोबोट (आर्टिफिसियल इन्टेलिजन्स) ले लेखेको एउटा विचार (ओप–एड) प्रकाशित भयो । उक्त लेख धेरैले रोचक मानेर आफ्ना सामाजिक सञ्जालमा सेयर गरे । त्यसमा एक रोबोटले आफू पत्रकार हुनु भनेको मानव–पत्रकारलाई खतरा नभई सहयोगी हुने भाव व्यक्त गरेका छन्, निकै सरल र घतलाग्दो शैलीमा ।
केही दिनअघि मैले दाइजोबारे अनुभव लेखेपछि दाइजो माग्ने व्यक्तिले मलाई धम्क्याएजस्तो गरे । दाइजो मागेको नस्विकारे पनि छुच्चो बोली–व्यवहार गरेकोमा र मेरो चित्त दुखाएकोमा उनले पछि गएर माफी मागे । तर, माफी दिन वा नदिनलाई म को थिएँ र ! आफ्नो मुद्दामा आफैं न्यायाधीश बनेर म अरूलाई माफी वा सजाय कसरी दिन सक्थेँ ?
गीत–संगीतमा सान्दर्भिक/असान्दर्भिक भन्ने नै हुँदैन सायद । यहाँ जे पनि, जहिले पनि सान्दर्भिक ! अमेरिकी संगीतज्ञ बब डिलनलाई कोरोना चलिरहेकै बेला आफ्ना पूर्वराष्ट्रपति जोन एफ केनेडीको हत्यासम्बन्धी गीत सार्वजनिक गर्नु सान्दर्भिक लागेछ ।
यो काठमाडौं त्यही ठाउँ हो जहाँ हिजो छाडी अस्तिसम्म लामो कपाल पाल्ने, ट्याटु हान्ने, पियर्सिङ गर्ने, मेटल गीत गाउने वा बजाउनेलाई चुल्ठे/मुन्द्रेको व्यवहार गरिन्थ्यो । मेटल संगीतका फ्यानलाई पक्रिएर तिनको लामो कपाल च्वाट्टै काट्दिनेदेखि, मेटल–म्युजिसियनलाई सताउने, मेटल गीग (कार्यक्रम) आयोजकलाई ध्वनि प्रदूषण गरेको आरोपमा झ्यालखानामा थुन्ने कामसमेत भएको छ यहाँ ।
म सरासर उसको भान्साकोठामा छिरेँ, इन्डक्सन चुलो झिकेँ अनि छेवैको सेरामिक–बोउल (डबको) समेत बोकेर बाहिर आएँ । ऊ ढोकाको चुकुल लाउँदै हुन्छ, त्यही बेला ग्रिटिङ कार्ड फिर्ता मागेँ । थपक्कै दियो । र, खुरुक्क सिरकभित्र पस्यो । म ढोकाछेउ उभिएर अरू सामान फिर्ता माग्न थालेँ, ‘पोहोर बर्थ डेमा देको प्यान्ट निकाल्नू । तपाईंका सामान किन्दा मेरो दुई–तीन हजार खर्च भाथ्यो, त्यो पनि चाहियो ।’
जारी सडक प्रदर्शनको पहिलो दिन बालुवाटारमा प्रहरीले हानेको पानीको फोहोरासँग जुध्दै गरेकी एक युवतीको तस्बिर समाचार र सोसल मिडियामा छाइरहेको थियो । त्यही बेला पुजन गुरुङले उक्त तस्बिर फेसबुकमा सेयर गरे । आफ्नी छोरी सुबानीको साहस र सचेतनाप्रति गर्व लागेको भन्दै भावुक शैलीमा लामो क्याप्सन पनि लेखे ।
नेपाल र भारतमा एकैसाथ लकडाउन सुरु भएको थियो । त्यहाँ अहिले खुकुलो भइसके पनि नेपालमा कडिकडाउ लम्बिँदैछ । सर्वसाधारणलाई तयारीको अलिकति पनि समय नदिई लकडाउन लागू गरिएकाले नेपालमा झैं भारतमा पनि लाखौं मानिस हिँडेरै घरतिर लागे । तीमध्ये कयौं नेपाली थिए जो अहिले पनि सीमा–नाकामा छटपटाइरहेका छन् ।
यो मेरो आफ्नै गन्थन हो । घरको कुरा हो । भित्रको कुरा बाहिर ल्याएकोमा गाली खाऊँला । तर, ठीकै छ । अहिले रुकुम घटनाले धेरैको ‘रगत उमालिरहेका’ बेला मलाई भने यसबारे चुँइक्क बोल्न मन लागेको थिएन । आफ्नै घरमा जातीय छोइछिटो कायम छ, समाजलाई गाली गरेर बोल्नुको के अर्थ भन्ने लागिरहेको थियो । तर, स्वीकारोक्तिका लागि सही मौका हुन सक्छ भन्ने लाग्यो अनि लेख्दैछु ।
कोभिड–१९ फैलिन नदिन लकडाउन नै एक मात्र उपाय भए पनि अर्थतन्त्र जोगाउने चुनौती बढ्दै गएकाले चीन, सिंगापुर, दक्षिण कोरिया, ताइवान, इजरायल लगायतले त्यसलाई खुकुलो बनाउँदै लगेका छन् । यद्यपि ती देशले भौतिक दूरी वा फेस मास्कको नियम हटाएका छैनन् र विशेषत: कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ कडा पारेका छन् ।
