दिन मध्य हुँदै थियो । उनीहरू भर्खर क्याम्प २ पुगेका थिए । अचानक ठूलो हावाहुरीसहित हिमपात भयो । ढुंगाहरू बर्सिन थाले । टेन्टभित्र बसेका उनीहरू आत्तिए । ठाने– पक्कै डरलाग्दो हिमपहिरो गयो । सन् २०१५ अप्रिलको घटना हो यो ।
पानीबाट गाडी कुदाउन सम्भव छ ? धेरैलाई असम्भव लागेको यही प्रश्नको उत्तर खोज्न कस्सिए स्टेन्ली मेयर्स । अनि यी अमेरिकीले विकास गरे– ‘वाटर फ्युल सेल’ । यो प्रविधिअन्तर्गत पानीबाट हाइड्रोजन निकालेर त्यसलाई इन्धनका रूपमा प्रयोग गर्न सकिने उनको दाबी थियो । सन् १९९६ को घटना हो यो ।
कुनैपनि जीव र वनस्पतिको वैज्ञानिक नाम संसारभर एउटै हुन्छ । तर आम समुदायले भने भिन्नभिन्न नामले चिन्न सक्छन् । आम रुपमा चिनिने नाम चाही ‘कमन नेम’ हो भने ठाउँ वा समुदाय विशेषले दिएको नाम चाही स्थानीय नाम(लोकल नेम) हो ।
बौद्धिक चोरीमा संलग्न अवकाशप्राप्त एक प्राध्यापक र ५ उपप्राध्यापकलाई त्रिभुवन विश्वविद्यालयले कारबाही गरेको छ । पटक पटक बौद्धिक चोरीमा संलग्न भएका घटना बाहिर आउँदासमेत त्रिविले कुनै कारबाही नगरेको भन्दै आलोचना भइरहेका बेला ६ जना प्राध्यापक एकैपटक कारबाहीमा परेका हुन् ।
सिन्धुलीकी रविना श्रेष्ठलाई संरक्षण अभियान भन्नेबित्तिकै ठूल्ठूला जीवको मात्र हुन्छ भन्ने लाग्थ्यो । स–साना जीवतिर चासै थिएन । यस्तैमा भ्यागुता पनि संरक्षणीय जीव हो भन्दा उनलाई सुरुमा पत्यारै लागेन । तर जब इकोसिस्टममा यो उभयचरको महत्त्वबारे थाहा पाइन्, यसबाट छुट्टिनै नसकिने गरी जोडिइन् । हिजोआज उनी भ्यागुता संरक्षणमा यति दत्तचित्त छिन् कि टोले भाइबहिनीहरूले उनलाई चिन्ने नामै बनेको छ– ‘भ्यागुता दिदी ।’
नेपाली विद्यार्थीले तयार गरेको ‘गरुडा’ नामको रकेट अगामी शनिबार धनुषाको भिमानमा प्रक्षेपण परीक्षण गरिने भएको छ । स्पेसपोर्ट अमेरिका कप–२०२१’ मा पहिलोपटक सहभागिताका लागि रकेट परीक्षण गर्न लागिएको हो । एक्सपेरिमेन्टल साउन्डिङ रकेट एसोसिएसन (ईएसआरए) र स्पेसपोर्ट अमेरिकाको संयुक्त आयोजनामा हुन लागेको प्रतियोगितामा काठमाडौं विश्वविद्यालयका तर्फबाट ओपन रकेट्री एन्ड स्पेस सोसाइटी (ओआरएएसएस नेपाल) ले प्रतिस्पर्धा गर्दै छ ।
दुई साताअघि नेपाल प्रहरीलाई कतैबाट सूचना आयो– ‘बौद्ध क्षेत्रमा बहुमूल्य खनिज पदार्थ युरेनियम (रेडियोधर्मी पदार्थ) बेच्न ग्राहकको खोजी भइरहेको छ ।’ प्रहरीलाई सुरुमा पत्यार लागेन । नेपालमा युरेनियमको खरिदबिक्री सम्भवतः अहिलेसम्म खुला गरिएको छैन । युरेनियमको खपत हुने अस्पताललगायत क्षेत्रले पनि विदेशबाट आयात गर्दा निश्चित सर्त र बन्देज पालना गर्नुपर्छ ।
नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्राज्ञ प्रतिष्ठान (नास्ट) को विज्ञान संकायअन्तर्गत वातावरण प्रयोगशालामा कणहरु (नानो–मेटेरियल्स) को आकार मापन गर्न सकिने एउटा उपकरण छ । कुनै पनि वस्तुको चार्ज पत्ता लगाउनसमेत यो उपयोगी हुन्छ । यसलाई कुनै सरकारी योजना या लगानीमार्फत भित्र्याइएको भने होइन ।
