एक जना महिलाको काँधमा थियो टोकरी, टोकरीमा थिए दुई जना बच्चा । उनको टाउकोमा थियो– मारिएको जनावरको भारी । अर्की स्त्रीचाहिँ सिङ समात्दै मृगलाई तान्दै थिई भने अर्की नारी माछा मार्दै । टोकरी समात्ने सबैजसो महिला गर्भवती थिए । ती सबै महिला सिकारमा सहभागी थिए । सामूहिक सिकार–दृश्य गुफामा चित्रण गरिएको भित्तेचित्र थियो । भित्तेचित्र पनि आजको होइन, करिब सात हजार वर्षअघिको ।
जसले ‘राम’ को नाममा, हिन्दु धर्म र सम्प्रदायको पक्षमा मोहनदास करमचन्द गान्धीलाई गोली हानेर मारे, उनको सपना थियो— ‘अखण्ड भारतको निर्माण’ । अखण्ड भारतको नाममा हिन्दु साम्राज्य विस्तार गर्ने मिसनमा लागेका मराठी ब्राह्मण नाथुराम गोड्सेले त्यो सपना पूरा भएपछि मात्रै आफ्नो अस्तु सिन्धु नदीमा बगाइयोस् भन्ने अन्तिम इच्छा जाहेर गरेका थिए । सन् १९४८ मा गोली हानी गान्धीको हत्या गरेका गोड्से आबद्ध रहेको राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघ (आरएसएस) र त्यसको राजनीतिक एकाइ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) को मूल लक्ष्य हो— सन् २०२५ सम्म अखण्ड भारतको निर्माण गर्नु ।
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल, प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, प्रतिनिधिसभाका सभामुख देवराज घिमिरे र नेपाली सेनाका प्रधान सेनापति प्रभुराम शर्माबीच मूल रूपमा के–के समानता देखिन्छ ?
२०४६ सालको जनआन्दोलन उत्कर्षमा रहेका बेला म नख्खु जेलमा थिएँÙ मनमोहन, तुल्सीलाल, रोहित र पद्मरत्नहरूसँगै । जेलमा ल्याइएका विद्यार्थी नेतालाई जन्डिस लागेका कारण एक दिन अस्पताल लगियो । उनी त प्रहरीलाई पनि चक्मा दिएर अस्पतालबाटै भागेको सनसनीपूर्ण खबर फैलियो ।
तनहुँको उपचुनावमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का उम्मेदवार स्वर्णिम वाग्ले अत्यधिक मतले विजयी भएपछि निकै आनन्दित भएका केही नेपालीलाई लाग्यो- अब समृद्धिको स्वर्णयुग आयो ! चितवनको उपनिर्वाचनमा रास्वपाकै सभापति रवि लामिछाने करिब ७० प्रतिशत मतका साथ पुनः निर्वाचित भएपछि अति उत्साहित केही मतदातालाई अनुभूति भयो- अब नेपालमा आर्थिक विकास र सुशासनको सूर्योदय भयो !
मृत्यु बाँच्दा रहेछन्जिउँदाहरुको मानसमा सम्झना भएरअन्यायमा परेर मरेका मृत्युहरुडरलाग्दा आक्रोश भएर जुरमुराउँदा रहेछन्- पारिजात/मृत्यु२०८० सालसँगै अस्सीको दशकको पहिलो दिन सुरु भएकै बिहान एउटा जीवनको अन्त्य भयो । खेती–किसानीमा रमाउने एक जना मिहिनेती ज्यापूको ज्यान गयो । येँ (काठमाडौंं) सहरका घर सजाएर जीविका चलाउने एक जना कुशल सिकर्मीको सास रोकियो
म दक्षिणी अमेरिकामा आदिवासी हुँ; मध्यअमेरिकामा काला जातिको सदस्य हुँ; उत्तरी अमेरिकामा कालासँगै ल्याटिनो, हिस्प्यानिक हुँ; युरोपमा एसियाली र अफ्रिकी हुँ ।’
अहिले बानेश्वरमा दलीय राजनीतिको नौटंकी चलिरहेको छ भने बत्तीसपुतलीमा सामाजिक राजनीतिको नाटक जारी छ, समानान्तर रूपमा । दुई जना महापुरुषलाई राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति पदमा विराजमान गर्ने गरी भएको छदलीय राजनीतिको नौटंकी ।
पुर्खाले रोपेको तिमी फुल्दो हाँगातिमी आफ्नै घरमा आफैं बास नमाग- भूपाल राई‘पहिचान र अधिकार खोलानालाले मागेको थिएन; आदिम कालदेखि बसोबास गर्ने, खोलानालालाई संरक्षण गर्नेहरूले पहिचान मागेका थिए; संघीयता मागेका थिए; समानता मागेका थिए; समान हैसियत मागेका थिए ।’
राजधानीको पनि बीच सहरमै भिडन्त, आगजनी र लुटपाट हुन्छ; देशको राजधानीको एक भागमा युद्धग्रस्त क्षेत्रजस्तो भयावह अवस्था सृजना हुन्छ, तर जनयुद्ध दिवसको बिदामा आराम फर्माएका शासकहरूलाई कुनै त्रासको अनुभूति हुँदैन ।
११.१२°C काठमाडौं
