पैदलयात्रा गर्दैगर्दा वा बसका झ्यालबाट बाहिर नियाल्दा सानो ज्यान तर ठूला झोला बोकेर साइकलमा खाना डेलिभरी गर्न निस्केका युवा प्रशस्तै देखिन्छन् । एक मनले सोच्छ, विभिन्न सपना बुन्दै काठमाडौं आएका युवालाई आंशिक रोजगारी मिलेको छ । अर्को मनले यो पनि सोच्छ कि सहरमा भान्सामा खाना तयार गर्ने जमात कम हुँदै छन् ?
सार्वजनिक बसमा दिनदिनै यात्रा गर्दा बस पनि थरीथरी, यात्रा गरिरहने मानिस पनि थरीथरीका हुने भइहाले । महानगरमा चल्ने धेरैजसो यात्रुबसमा आरक्षणका सुविधा हुने गर्छन् । नियमित सार्वजनिक यातायात प्रयोग गर्ने भएपछि बसभित्रका नियम हिजोआज दिमागमै गढ्न थालेका छन् ।
सार्वजनिक बसमा नियमितजसो यात्रा गर्दा अनेक मानिसका जीवन पढ्न सकिन्छ । कैयौं रनाहा बोकेर यात्रा गरिरहेका महिला, पुरुष, रोगी, बिरामी इत्यादि । यात्रा गर्दै कहिले झ्यालबाहिर चियाइन्छ त कहिले आँखा चिम्म गर्दै निदाउने कोसिस गरिन्छ । कहिले ती कलिला मुनाहरूका बारेमा सोच्न पुगिन्छ, जो यो संसारमा आफ्ना अबोधपनासँगै खेल्दै रमाउँदै हुर्किरहेका हुन्छन् । उनीहरूको भविष्य कस्तो होला, परिवारले सजिलै हुर्काउन सके त ठीकै छ होइन भने परिवारले खाएका हन्डरले उनीहरूलाई पनि कति चोटपटक लाग्ने हो ।
मार्च महिना महिलाका विषयमा बहस, छलफल, वकालत, सेलिब्रेट गरेर मनाइने महिना हो भनिन्छ । महिलासँग सम्बन्धित घरेलु समस्यादेखि लिएर कैयौं मुद्दा उजागर पनि भई नै रहेका छन् । हुन त एकथरी मानिस रिसाउन सक्छन्, नेपालमा लेख्ने र दुखेसो पोख्ने अरू कुनै अस्त्र छैन भनेर । त्यस्तै परे डलरे, पश्चिमा पनि भन्दिन सक्छन् । तर धर्मविरोधी पनि नभईकन र सबै कुरा पश्चिमले भनेअनुसार गर्नुपर्छ नभनीकन हामीले भन्नुपर्ने धेरै कुरा रहेछन् । विशेष गरेर महिलाका सन्दर्भमा ।
विश्वमै महिलाका सवालबारे जति पनि बोल्न सक्ने भएका छौं, यो परिवर्तन सजिलै आएको होइन । महिला पृथ्वीका मानिस वर्गमै पर्ने भए पनि समयक्रमसँगै घरेलु र कमसल रूपमा हेरिने व्यवहार समाजले गर्दै आएको हो । अझै पनि महिलाका कैयौं मुद्दा ठाउँठाउँमा बल्झिरहेकै छन् । महिला मुक्तिका लागि आन्दोलन पनि भइरहेकै छन् ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको तथ्यांकअनुसार संसारमा तीन जनामा एक जना महिला शारीरिक हिंसा, कुटपिट तथा बलात्कारमा पर्ने गरेका छन् । हिंसाको सधैं प्रतिरोध नै गरिन्छ, जबसम्म यसबारे सोचिन्न या यसको विरुद्ध कदम चालिन्न । महिला, ट्रान्सजेन्डर, सिसजेन्डरलगायतमाथि हुने हिंसा र दमनको विरोधस्वरूप नयाँ ढंगको आन्दोलन चलिरहेको छ ।
यात्राले व्यक्तिपिच्छेका फरकफरक जीवनशैलीबारे जानकार हुन मद्दत पुर्याउँछ । घरबाट बाहिर निस्कने भन्नेबित्तिकै व्यक्तिले पहिरन बदल्छ । महिलाहरू अलि समय लगाएरै सजधज गर्छन् । यद्यपि सजधजको मामिलामा पंक्तिकारको चाहिँ कहिल्यै ढंग पुग्न सकेको छैन ।
विश्वमै महिलाहरूको स्थिति दोस्रो दर्जाको छ । महिलालाई कम श्रेणीको मान्ने सामाजिक संरचना छ । हिंसामा कोही पनि पर्न हुँदैन, चाहे महिला होस् या पुरुष । तर, हामी यस्तो सामाजिक संरचनामा छौं कि पुरुष हिंसामा पर्यो भने आश्चर्यचकित हुने अनि महिलाको कुरा आउँदा ‘त्यही त्यस्ती’ या ‘आइमाईले अलिअलि त भोग्नैपर्छ नि’ भन्ने गरिन्छ ।
२६.१२°C काठमाडौं
