२५.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६०

सफल घिमिरे

सफल घिमिरेका लेखहरु :

सैन्य कूटनीति : बन्दुकमा सिउरिएको फूल

हतियारले मात्रै सर्वजित फौज बनिन्छ भन्ने अब भ्रम मात्रै रह्यो । यथार्थ के रह्यो भने बलियाभन्दा बलिया सेनालाई पनि दौडमा अघि पर्न नरमभन्दा नरम कला खाँचो पर्ने रहेछ । सेनाको सामर्थ्य सधैं बन्दुक र युद्धकलाले मात्रै नापिँदैन । उसले आफ्ना सम्बन्ध र मैत्रीकलालाई कसरी राष्ट्रिय हित (नेसनल इन्ट्रेस्ट) को लक्ष्यप्राप्तिमा लगाउँछ भन्नेले पनि जाँचिन्छ । 

नेतालाई सुरक्षा खतरा केबाट ?

विशिष्ट व्यक्तिका लागि नियमविपरीत खटाइएका सुरक्षाकर्मी फिर्ता ल्याउन गृह मन्त्रालयले परिपत्र जारी गरेको छ । सिंहगर्जनसहित घोषणा गरिने तर कार्यान्वयनका बेला पुच्छर लुकाउने गरिएका यस्ता निर्णय हुनु गृह मन्त्रालयको इतिहासमा नौलो होइन ।

सैनिक बर्दीले छेकिएको घाउ

बम, बारुद, लडाइँ र रक्तपातका विभीषिका प्रत्यक्ष बेहोरेका सैनिकहरूमा पछि ती स्मृतिले मानसिक आघात देखिने समस्या अहिले धेरै मुलुकमा छ । राजनीतिक इतिहासका कतिपय विन्दुमा युद्ध सैन्य जीवनको अनिवार्य पाटो बन्छ, जस्तै— हाम्रो दसवर्षे माओवादी युद्ध । हामी बाँचेको भूगोलका कतिपय कुनामा लडाइँ नित्य सत्य हो, जस्तै— कश्मीरको सीमाद्वन्द्व । नेपाली युवा भरभराउँदो उमेरमा यस्तै जटिल युद्धभूमिमा लड्न पठाइएका छन् । सीमायुद्धमा खटाइएका छन् । गृहयुद्धमै परिचालित भएका छन् ।

पखेटा बाँधिएको प्रदेश प्रहरी

हरेक राजनीतिक परिवर्तनपछि शक्ति साझेदारीको विन्दु आउँछ । भर्खरै शक्ति पाएकाहरू हकदाबी गर्न थाल्छन् । तर शताब्दिऔंदेखि शक्ति मुठ्ठीमा कसेर बसेकाहरूले छाती फुकाएर मुठ्ठी खोल्नै सक्दैनन् । राजनीतिशास्त्रमा शक्ति संक्रमणको सिद्धान्त भनिने यस्तो रस्साकसी संघीय शक्ति बाँडफाँटमा जहाँतहीँ देखिन्छ । संघीयताको शैशवकालमा मात्रै हैन, परिपक्व लोकतन्त्रमा पनि । 

एसपीपीले विनिर्माण गरेका पात्रहरू

अठार हजार त प्रहरी निकाय मात्रै भएको अमेरिकी सुरक्षा संरचना आफैंमा जटिल छ । त्यहाँको नेसनल गार्ड ब्युरो ५४ वटा प्रादेशिक तथा क्षेत्रीय जगेडा फौज मिलेर बनेको छ । उसैसँग जोडिएको भनिएको नेपालको सम्बन्धले अहिले हाम्रो राजनीतिक वायुमण्डल तताएको छ ।

हाम्रो राष्ट्रिय सुरक्षा खतरा के हो ?

जनतालाई तात्कालिक खतरा ससाना मूर्त कुराबाट छन् । सुरक्षा नीति–निर्माता भने जहिल्यै अमूर्त खतराको पछि लागिरहेका छन् । जनताको जीवन र राज्यको अस्तित्वमाथि खतरा केबाट छ भन्ने विश्लेषण लोकप्रियतावादी राजनीति र अनुमानका आधारमा गर्न छोड्नुपर्छ ।

युद्धको भुङ्ग्रोमा १० खर्ब डलर

तालिबान आततायीहरूलाई हराउन भनी अमेरिकी नेतृत्वको सेना अफगानिस्तान छिरेको २० वर्ष पुग्यो । युद्धरत पक्षबीच गत वर्ष शान्ति सम्झौता पनि भयो । अब केही हप्ताभित्रै अमेरिकाले आफ्ना अधिकांश सेना फिर्ता लगिसक्ने बताएको छ । तर अफगानिस्तानमा हिंसाको राप घटेको छैन । विद्रोही समूहको शक्ति बढ्दै छ ।

जर्साबले छातीमा सिउरिएको गुलाफ

जाज्वल्यमान सैनिक नेतृत्व भन्नेबित्तिकै चौधौं शताब्दीका चेक जर्नेल यान जिज्काको सम्झना आउँछ । युद्धकला र हौसला दिनमा पारङ्गत जिज्काले एउटा लडाइँमा एउटा आँखा र अर्कोमा दोस्रो पनि गुमाएका थिए । भन्थे, मृत्युपछि मेरो छालाबाट युद्धमा बजाउने डम्फु बनाउनू, ताकि मरेपछि पनि यिनै सैनिकलाई झकझकाउँदै अघि हिँड्न सकूँ ।