गोविन्द केसी

नेपालमा अहिलेसम्म धेरै खाले विश्वविद्यालय छन् तर चिकित्सा शिक्षाका विषय मात्रै पढाउने मेडिकल विश्वविद्यालय छैन । त्रिभुवन र काठमाडौं विश्वविद्यालयले आंगिक र सम्बन्धन पाएका गरी दुई दर्जन हाराहारी मेडिकल र डेन्टल कलेज सञ्चालन गरिरहेका छन् भने हाल धरान, पाटन र जुम्लामा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानहरू सञ्चालनमा छन् । काठमाडौंको अर्को प्रतिष्ठान–चिकित्सा विज्ञान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान (न्याम्स) ले पनि चिकित्साशास्त्रमा स्नातकोत्तर तहका कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ । 

अहिले धेरै मानिसको एउटा साझा चिन्ता छ— युवाहरू देशमा बसेनन् । चिन्ता स्वाभाविक हो । युवाले चाहेर उज्ज्वल भविष्यका लागि देश छाड्नु एउटा कुरा, तर यहाँ त एक थरी युवाहरू बाँच्न र बस्न–टिक्नै कठिन भएपछि बाध्यताले देश छाडिरहेका छन् । त्यो पनि जस्तासुकै गन्तव्यमा जति पनि जोखिम मोलेर ।

तीन दिन भयो म जाजरकोट पुगेको । उद्देश्य थियो— भूकम्पमा घाइते भएकाहरूको उपचार गर्नु, हड्डी जोड्नु र घाउ सिलाउनु । तर यहाँ मानिसहरूका मनका घाउ देखेर म स्तब्ध छु । धेरै नेपालीहरूलाई, खास गरी नेताहरूलाई, भूकम्प गएर समाचार बनेपछि बल्ल जाजरकोटको याद आयो । यसअगाडि स्वाइनफ्लु र झाडापखालाको प्रकोपका बेला उनीहरूले जाजरकोट सम्झेका थिए । तर यहाँका मानिसहरू युगौंदेखि निरन्तर घाउ बोकेर बाँचिरहेका छन् । भूकम्पले त्यो घाउमा अर्को प्रहार गरेको छ र नुनचुक छर्केको छ । 

चुनाव संघारमै छ । पार्टीहरू भोट माग्न व्यस्त छन् । सञ्चारमाध्यमहरू चुनावमय बनेका छन् । हाम्रो लोकतन्त्रमा नागरिकहरूलाई नेतृत्व छनोटका लागि पाँच वर्षमा एकपल्ट मात्र यस्तो अवसर आउँछ । त्यसैले यो अवसरमा चुक्यौं भने हामी आउँदा पाँच वर्षसम्म पछुताएर बस्नुको विकल्प रहनेछैन ।

म अहिले एकसाथ निराश, दुःखी र क्षुब्ध छु । म काठमाडौंमै छु तर मेरो मन उडेर देशका कुनाकन्दरामा कहराइरहेका नागरिकहरूको पीडामा पुगेको छ । हालै प्यूठानबाट दैलेख हुँदै हुम्लासम्म पुगेर गाउँहरूमा स्वयंसेवा गर्दा मैल जे देखें, त्यसले मलाई अशान्त तुल्याएको छ । यस पटक र यसअगाडि मैले देशभरका अरू धेरै जिल्लामा यात्रा गर्दा भेटेका दर्जनौं पीडाका कथाहरूमध्ये एउटाबाट कुरा सुरु गरौं । 

एउटा चर्चित उखान छ— सुतुरमुर्गले झैं बालुवामा टाउको लुकाउनु । अर्थात्, कुनै विपत्ति आइलाग्दा त्योसित जुध्नुको सट्टा देखेको नदेख्यै गरेर टार्न खोज्नु । यथार्थमा कुनै पनि चराले त्यसरी सिकारी देखेपछि बालुवामा टाउको लुकाएर बस्दैन । तर चरालाई त्यसरी खिसीटिउरी गर्ने मानिस जाति अहिले आफैं बालुवामा टाउको लुकाएर बसिराखेको छ । त्यसो गर्दा आसन्न जलवायु संकट त टर्नेछैन नै, वायु प्रदूषणजस्ता तत्कालका समस्याका कारण ठूलो संख्यामा मानिसहरू निसासिएर मरिहाल्ने अवस्था छ, जसरी बालुवामा टाउको धस्ने काल्पनिक चरा निसासिने गर्छ ।