कतिपय मानिसको बुझाइ छ– ‘मदरसामा अरबी भाषामा मुस्लिम बालबालिकालाई धार्मिक ग्रन्थ कुरान मात्रै पढाइन्छ । मदरसामा हाफिज मौलानाले मात्रै पढाउन पाउँछन् । अन्य समुदायका शिक्षकले अध्ययन–अध्यापन गर्न/गराउन पाउँदैनन् ।’ यी बुझाइमा आंशिक सत्यता छ । तर, यो पूर्ण बुझाइ होइन ।
इतिहासका विभिन्न कालखण्डमा विभिन्न स्वरूपमा महिलामाथिका विभेद, दमन र हिंसा निरन्तर छन् । आजका दिनसम्म आइपुग्दा महिलाले आफ्नो पहिचान, सम्मान र स्वतन्त्रताका खातिर संसारभरि नै थुप्रै आन्दोलन गरेका छन् । नेपालको सन्दर्भमा भोजपुरकी सामाजिक अभियन्ता योगमायाले राणाकालको अँध्यारो समयमा महिलामुक्तिको आन्दोलन चलाएकी थिइन् । नेपाली समाजमा महिला–पुरुषबीचको विभेदकारी खाडल यति गहिरो छ कि यसलाई पुर्न योगमायाजस्ता हजारौंको खाँचो अझै छ ।
नेपालगन्जका निर्मला कुर्मी र नन्कुन्नी धोबीका लागि न्यायको लडाइँमा होमिएको लामो समय भयो, न्याय अझै नजिक छैन । निर्मलाको परिवारका सदस्यको शंकास्पद मृत्यु भयो, अनेक षड्यन्त्र गरी उनलाई पनि बेपत्ता पारियो । घटनामा संलग्नहरूविरुद्ध जति नै आवाज उठाए पनि सुनुवाइ भएको छैन । निरीह महिलाहरूमाथि यति ठूलो अन्याय भइरहँदा पनि राज्यका संरचनाहरू मौन छन् । महिलाको बाँच्न पाउने अधिकारको हनन मात्र होइन, यो मानव अधिकारकै उल्लंघन हो भन्ने जान्दा पनि स्थानीय सरकारदेखि सम्बन्धित सबै निकाय न्यायका लागि प्रतिबद्ध छैनन् । हामी आफ्नै बलबुतामा लड्नुपरिरहेको छ, आन्दोलन गर्नुपरिरहेको छ ।
