महामारीको आगो सल्कियो । सरकार र समाजले पनि कुवा खन्न सुरु गरे । लोकआहानमा त कुवा खनेपछि पानी पनि निस्किन्छ, तर महामारीको डढेलो लागेपछि खनेको कुवाबाट पानी निस्किएन । त्यसैले निकट अतीतमा भोगेको आशंकित र आतंकित कालखण्डबाट हामीले पाठ सिकेनौं । यतिखेर हामी दुई लकडाउनको माझ उभिएका छौं ।
हामीले अभ्यास गरिरहेको प्रदेश र संघीय सरकार नेपालको संविधान–२०७२ को मौलिक विशेषता हो । यी दुई सरकारले आफ्नो शक्ति संविधानले निर्दिष्ट गरेको बाटोबाट पाएका छन् । तर, अहिले संघीय सरकारले आफूखुसी डोजर चलाएर प्रदेश सरकारको अवधारणामाथि बलमिच्याइँ गरिरहेको छ । प्रदेश प्रमुखहरूले तीन वर्ष पूरा गरिसकेका छन् ।
महान् वामपन्थी एकता’ गर्न हिँडेका पार्टीहरू सर्वोच्च अदालतको एक फैसलाबाट साबिककै अवस्थामा पुगेका छन् । यी पार्टीहरूले यसरी छुट्टिएर पनि गृहकलह निभाउन सकिरहेका छैनन् । एमालेमा सल्केको भुसको आगोले डढेलोको रूप लिएको छ ।
परिस्थिति कल्पनातीत रूपले भताभुंग छ । समस्याहरू पत्रपत्रमा जेलिएका छन् । अन्योल जति लम्बियो, उति नै अनिश्चितता थपिनुबाहेक केही हासिल हुनेवाला छैन । कुराको उठान कताबाट गर्ने ? फुनगीबाट कि भुइयाँबाट ?
प्रतिनिधिसभा पुन:स्थापित हुँदा जस्तो आशा पलाएको थियो, त्यो सेलायो । संसद् संविधानको किलाकाँटामा अड्कियो । निर्विकल्पताले सत्ताको अग्रगामी चाहना र भविष्यका सम्भावनाहरूलाई निषेध गर्ने भएकाले मात्रै लोकतन्त्रमा विकल्प–खोजीका झ्यालढोकाहरू बन्द गरिँदैनन् । संसद् ब्युँतेपछि प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद शर्मा ओलीसँग अब कुनै तुरूप छैन भन्ने कोणबाट बलियो विश्लेषण गरिएको थियो तर उनी ज्युँकात्युँ छन् । बरू राष्ट्रपतिद्वारा अझै प्रधानमन्त्रीको बाटो सफा गर्ने चेष्टा हुँदै छ ।
भूमिगत रूपमा हिंसात्मक गतिविधि गर्दै आएको नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ नेतृत्वको नेकपा यही फागुन २१ देखि शान्तिपूर्ण राजनीतिमा फर्कियो । त्यस दिन खड्गप्रसाद शर्मा ओली नेतृत्वको सरकार र विप्लव नेतृत्वको ‘विद्रोही’ नेकपाबीच तीनबुँदे सहमतिमा हस्ताक्षर भयो ।
उसको मृत्यु हुँदै थियो । दुनियाँलाई बुझिसकेको उसमा बाँच्ने इच्छा शेष थिएन । उसको श्वास–प्रश्वासको गति सुस्त हुँदै गइरहेको थियो । नशालु, मधुर र आत्मीय मूर्च्छाले सुस्तरी–सुस्तरी उसलाई आफूभित्र तान्दै लगेको थियो । उसका आँखा बन्द थिए । अनुहारमा शान्ति र आनन्दको आभा फैलिँदै गएको थियो ।
संसद् विघटन बदर भएलगत्तै हरेक नेपालीमा उल्लास र सुन्दर भविष्यको आशा जागेको छ । संकट परेपछि चेत्न खोज्ने प्रवृत्तिले संस्थाहरूलाई सुधार्छ । अहिले नेपाल र नेपालीको भविष्यबारे आमजनले चिन्तन–मनन गर्न थालेका छन् ।
कुरा सुरु गरौं राजनीतिक चिन्तक सीके प्रसाईको एउटा सन्दर्भबाट । उहाँ लेख्नुहुन्छ— एक कर्मठ महापञ्चलाई एकपटक मैले सोधेको थिएँ, ‘तपाईंहरू मन्त्री बन्न किन यति अधिक उत्सुक देखिनुहुन्छ ?’ उहाँले भन्नुभएको थियो, ‘के गर्नु, मन्त्री नबनी कुरै बिक्दो रहेनछ ! माननीयको कुरो मन्त्रालयमा कसैले सुन्दैन । अनि जिल्लाका जनताको सेवा गर्ने कसरी ?’
अवधी भाषाका कवि तुलसीदासले रामचरितमानसमा लेखेका छन्— ‘अवध तहाँ जहँ राम निवासू, तहँइँ दिवसु जहँ भानु प्रकासू ।’ अर्थात्, जहाँ रामको निवास छ त्यहीँ अयोध्या हो, जहाँ सूर्यको प्रकाश छ त्यही दिन हो ।
