हिजो,दुई तल्ले माटे घरट्याङ्कामा केही हजार रकमकेही मुरी धान फल्ने खेत र पाखोबारीगाउँमा त्यत्ति भएको मानिसलाई सामन्त भन्नेहरु को थिए ?सामन्त भन्दै तिनको टाउको गिँड्नेहरु को थिए ?
मेरी हजुरआमा बित्नुभएको थियो, जब हो कि होइन भन्ने स्तरको रमरम सम्झना जम्मा गर्न सक्ने उमेरमा थिएँ म । त्यस्तै झल्कोजस्तो लाग्ने सम्झना छ— हजुरआमाको, हाम्रो भेगका एक जना चर्चित ‘गाइने’ लालबहादुरले घरको आँगनमा बसेर हजुरबाको कर्खा गाएको र हजुरआमा फलैंचामा बसेर हत्केलामाथि चिउँडो राखेर सुकसुकाइरहनुभएको ।
आजको मानव जाति आफैंसँग श्रेष्ठताको होडमा छ । एउटा ग्रहबाट अर्को ग्रहमा यात्रा । नयाँनयाँ खोज आविष्कार । सुविधाहरूको स्तरोन्नति । एउटा देशसँग अर्को देशको प्रतिस्पर्धा । एउटा आविष्कारसँग अर्को आविष्कारको प्रतिस्पर्धा ।
उपोद्घात- आजका आधुनिक मानिसका पुर्खाहरूले बितेको ७० हजार वर्षमा अनेकन महामारी खेप्दै, त्यससँग जुध्दै, बाँचेका केही संख्याले जनसंख्या बढाउँदै र अघि बढ्दै गए । र, हामी आजको समयमा आइपुगेका छौं ।
वैदिक हिन्दु समाजमा स्मृति व्याख्यानको आवरणमा अनेकन् मुनिहरूको पटाक्षेप हुँदै गएपछि हिन्दु समाज वर्णव्यवस्था र उँचनीच (जातपात) को विभेदकारी संरचनामा विघटित भयो । प्रारम्भमा कर्मको, योग्यताका आधारमा तय हुने वर्णव्यवस्था कालान्तरमा जन्मका आधारमा स्वतः निर्धारण हुने परम्परा बन्यो ।
अस्थिरता : काठमाडौंका राजा जगज्जय मल्ल युवराज छँदै जन्मिएका थिए, जयप्रकाश मल्ल । जगज्जय राजा भएपछि जन्मिए जयप्रकाशका भाइ राज्यप्रकाश काठमाडौं दरबारमा । अधिकतर भारदारहरू जगज्जय राजा भैसकेपछि दरबारमा जन्मेका राज्यप्रकाशलाई राजा बनाउन चाहन्थे । जगज्जयले भने आफ्नो उत्तराधिकारी जयप्रकाशलाई नै तोके ।
