लैंगिक हिंसाविरुद्ध १६ दिने अभियान चलिरहेको छ देशभर, विश्वभर । यहीबीच पनि हिंसाका मथिङ्गल खलबल्याइदिने घटना सुनिइरहेकै छन् । गएको हप्ता ‘दहेज’ का नाममा मारिएकी सन्जुदेवी र प्रताडित रमिता रायका आङै सिरिङ्ग पार्ने कथादेखि छाउगोठमा निसासिएर मर्ने पार्वती बुढा रावतको मुटु हल्लाउने व्यथासम्म पढेर बित्यो । यद्यपि यी घटना नयाँ होइनन् । विगतदेखि आजसम्म पीडितका नाम र उमेर मात्र फरक छन् । अधिकांशतः हिंसाका रूप उस्तै, उही छन् ।
सोह्रौं शताब्दी । धर्मका नाममा अन्धता र शोषणको शासन भोगिरहेको रोम । त्यही रोम सहरमा जन्मिएका थिए— दार्शनिक, गणितज्ञ, खगोलशास्त्री, कवि जिओर्दानो ब्रुनो ।
लगभग चौध वर्षअघि म एउटा निजी विद्यालयमा मास्टर थिएँ । भाषा–साहित्य पढाउने र कविता लेख्नेसमेत हुँदा विद्यार्थी मसँग खुबै रत्तिन्थे । त्यति बेला औपचारिक पढाइमा मध्यम तर अतिरिक्त क्रियाकलापमा कुशाग्र एक विद्यार्थी थिए । जिल्ला र देशव्यापी हरेकजसो प्रतियोगितामा भाग लिइरहने र पुरस्कृत भैरहने । कालान्तरमा तिनले कविता संग्रह निकाले । उपन्यास लेखे । कला प्रदर्शनी गरे । यही बीचमा इन्जिनियरिङ सके ।
एक जना साहित्यिक संगठक मित्रको घरमा पाहुना बन्न पुगियो । साँझ गफ गर्न वरपरका मान्छे भेला भए । भलाकुसारीका क्रममा साथीका बाले तीस हाराहारी उमेरका छोराबारे जिज्ञासा राखे, ‘नेता बन्छु भनेर हिँड्यो ! कुद्या कुद्यै गर्छ । के छ, यसको छेकछन्द ? अलि ठूलै नेता बन्छ कि भारेभुरे मात्रै ?’
गत शनिबार चितवनमा सत्ताधारीका बाहुबलीद्वारा ज्ञानेन्द्र शाही निर्घात कुटिएको खबर आयो । प्रतिदिन शक्तिले मदोन्मत्त भएर दम्भको चुली उक्लिरहेका सत्ताधारीसँग विचारले लड्ने ह्याउ सकिँदै गएको भन्ने बुझ्न यो एउटै घटनामात्र पर्याप्त छ । विरोधी स्वरलाई नियन्त्रण गर्ने यो काइदा आफैंमा निकृष्ट र अनुचित हो भन्नेमा दुईमत नै छैन ।
निर्वासित बंगलादेशी लेखक तसलिमा नसरिनको एउटा पुस्तक छ— ‘नो कन्ट्री फर उमन’ । झन्डै दस वर्षअघि काठमाडौंको फुटपाथमा भेटेको यस पुस्तकको नेपाली अनुवादले छोडेको तरङ्ग मभित्र अझै जीवन्त छ ।
जलेका टायरहरूको पिरो गन्ध अझै छ, सडकमा । त्यसै पनि तीन सातायता राम्ररी पानी पर्न सकेको छैन, तापमान उखरमाउलो गतिमा उक्लिँदो छ । त्यसमाथि आक्रोश, भावुकता र उद्वेगको ज्वरोले रन्किएको चितवनका दस दिन ! कुनै युग परिवर्तनकारी विद्रोहको तातो रापमा उम्लिरहे जस्तो !
‘ऊ बेला आफूविरुद्ध सामाजिक बहिष्कारको अभियान चलाउने आलोचकको पहुँचमा म थिइनँ । तर आज म फेसबुक र ट्वीटरमा त्यस्ता सबै आलोचकको पहुँचमा छु । सामाजिक सञ्जालमा मलाई घेर्न, निम्नस्तरको गाली गर्न तिनलाई आज धेरै सजिलो भएको छ । म र आलोचकबीच मात्र एक क्लिकको दूरी छ !’
