योलेख अरुणा रानाभाटको कथासँग जोडिन्छ । यहाँ भन्न लागिएको उनको छोटो कथामा पितृसत्ताको परिवारदेखि राज्यसम्मका संस्थागत र तहगत दुवै अभ्यासमा महिलाको ‘सम्मानित’ र ‘पूर्ण मानवीय’ अस्तित्वको कल्पना कसरी अहिले पनि सकसपूर्ण छ भन्ने दृष्टान्त छ ।

मर्यादित महिनावारी मानव अधिकारको सर्त हो भन्ने कुरा यति बेला व्यापक बहसको विषय बनिरहेको छ । यसबारे लेख्ने, बोल्ने, छलफल गर्ने क्रम तीव्र बन्दै छ । महिनावारी केवल महिलाको र सामान्य मात्रै मुद्दा हो भनेर यस विषयका समाचार, अनुभूति र वैचारिक लेखन समेतलाई हेय ठान्ने मनोविज्ञान अल्पमतमा पर्दै छ । यसलाई अभियानकै रूपमा अघि बढाउन पछिल्ला दिनमा केही उल्लेख्य प्रयत्न पनि भएका छन् । 

भारतका एक प्रखर कविको चर्चित कविता छ, ‘अंधेरे में’ । त्यसमा एउटा खरो वाक्य छ, ‘पार्टनर, तुम्हारी पोलिटिक्स क्या हैं ?’

डिपार्टमेन्टल स्टोरको दिनभरको जागिर सकेपछि घर फर्कँदै थिइन् उनी । सधैंझैं मोन्टगोमेरी–नगर बसमा उक्लिइन् । ड्राइभरको सिटसँगै रहेको पैसा तिर्ने मेसिनमा सिक्का खसालेर भाडा तिरिन् र बसको आधाउधी भाग जहाँ ‘कलर्ड’ लेखेको चिह्न राखिएको थियो, त्योभन्दा ठीक पछिल्लो सिटमा बसिन् । 

दृश्यहरू झन्पछि झन् रोचक हुँदै छन् । रमिता हेर्नलाई सर्कस या कमेडी सो हुनुपर्दैन, देशको समकालीन राजनीति नै पर्याप्त छ । राजनीति सबै नीतिको अग्रणी भएकैले पनि राजनीतिक कलेवरमा मञ्चित रमिताहरू प्रायः क्षेत्रमा विस्तार भएका छन् । ‘व्यावहारिक’ र दैनन्दिन राजनीतिको चलखेल नै खास राजनीति हो भन्ने अपभ्रंशको विस्तार हरेक तप्कामा भएको छ ।