ध्रुवचन्द्र गौतम

हालै म वीरगन्ज गएको थिएँ । कुमालटोल पुगें भने म त्यो अखडा जरुर हेर्न चाहन्छु । त्यही मेरो प्रथम पाठशाला थियो । केशवप्रसाद आचार्य मेरा प्रथम शिक्षक ! हामी उनलाई ‘गुरु’ भन्थ्यौं । उनी झ्यालखानबाट पढाउन आउँथे । उनका गोडामा पहिले–पहिले पातलो नेल लगाइएको हुन्थ्यो, पछि त्यो काटियो । 

२००७ कात्तिक २६ को बिहान, सबैले देखे— झ्यालखानको ताला तोडिएको छ । पहरेदार कोही थिएन । जेलमा सौदा दिने रामलाल गायब थियो । ताल्चा तोडिए पनि जेलमा सन्नाटा छ । न कोही बाहिर निक्लिरहेको थियो, न कोही भित्र पसिरहेको थियो । 

‘आग’, ‘बरसात’, ‘आवारा’, ‘बुट पालिश’ फिल्मबाट भारतमा मात्रै होइन रुस, चीन र मध्यपूर्वमा पनि प्रसिद्ध थिए– राज कपूर । रुसमा उनी यति लोकप्रिय थिए कि कम्युनिस्ट नेताहरू मञ्चमा ‘आवारा हुँ’ गाउँथे । राष्ट्रपति बोरिस येल्तसिनले लेखेका छन्, ‘म राज कपूरसँग विछट्टै प्रेममा थिएँ ।’ आज पनि ‘आवारा हुँ’ को रुसी–भर्सन बेलाबेला गाइन्छ । यता चीनमा माओ पनि गुनगुनाउँथे– ‘आवारा हुँ’ । राज कपूर स्मृति दिवस (जून–२) को सन्दर्भमा उनको सम्झना :

प्रिय पाठक,म आज तपाईंहरूलाई एक शिशुको कथा सुनाउन चाहन्छु, जो अहिले जन्मेको छैन ।

कथाहरू समयका जीवित दस्तावेज हुन् । कथा–लेखन मेरो सासफेराइ हो भने कथा त्यही सास फेराइभित्रको सृजनात्मक प्रकरण ।

गोवामा एउटा मन्दिर थियो— मंगेश मन्दिर । मंग+ईश . मंगेश । मंगेश मन्दिरको वा देवताको नाउँमा त्यहाँ एउटा गाउँ बस्यो— मंगेशी । सम्भावना यो पनि छ कि, गाउँ मंगेशी पहिल्यैदेखि थियो । मंगेशी ग्राम–वासीहरूले कुनै कालमा त्यो मन्दिर बनाएको अथवा महादेवको मूर्ति प्रकट भएकाले, गाउँलेहरूले मन्दिर बनाए र पूजा गर्न थाले । कहिलेदेखि, यो ज्ञात छैन । मंगेशी गाउँका निवासी भन्थे, अति प्राचीनकालमा । त्यसका पुजारी हुन्थे, एक पुजारीको सेखपछि उसको सन्तान पुजारी बन्थ्यो । त्यसरी कुनै बखत एक पुजारीको एक पुत्र जन्म्यो— दीनानाथ ।

सन् ५० को दशकमा एसियाका सिनेमाप्रेमीहरू तीन भागमा बाँडिएका थिए— दिलीप कुमार, राज कपूर र देवानन्द ! अरू पनि थिए, तर मूलतः यी तीन नायक थिए, जसले सम्पूर्ण उक्त जनसंख्यालाई थामेका थिए ।