त्रिपालमै थलिए डोटीका भूकम्पपीडित- समाचार - कान्तिपुर समाचार
कान्तिपुर वेबसाईट
AdvertisementAdvertisement

त्रिपालमै थलिए डोटीका भूकम्पपीडित

करिब ३ महिनाअघिको भूकम्पमा ५ सय घर पूर्ण क्षतिग्रस्त र साढे ४ हजार घर चर्केका थिए
मोहन शाही

डोटी — लहरे खोकीले ७० वर्षीय मन्जिते साउदलाई सास फेर्न गाह्रो भइरहन्छ । त्रिपालमाथिबाट चुहिने शीतले ओढ्ने/ओछ्याउने कपडा भिजेका हुन्छन् । बिहानको सिरेटोमा खोकीले उनलाई सहिनसक्नुहुन्छ ।

कात्तिक २३ गते डोटीमा आएको भूकम्पले घरमा क्षति गरेपछि उनको परिवार त्रिपालमुनि बस्दै आएको छ । हिउँ जम्ने लेकमा त्रिपालभित्र सुत्नु पर्दा २० वर्ष पुरानो दमरोग बल्झिएको छ । ‘केइ दिन माठा (ढिलो) बाचन्या छ्या हजुर, ठन्न (चिसो) ले छाटाइ (छिटो) जान्या भया,’ छेउमा बसिरहेका नातिनातिनीको मुहार हेर्दै डोटीको पूर्वीचौकी–५ उत्तरकाँडाका साउदले भने, ‘घरभित्र पस्त डर लाउदो, त्रिपालमी ठन्नकी मरु हुनी, क्या अरू हजुर ऐइ वर्ष ठन्नका झाल (चिसोको दुःख भया) ।’ संयुक्त रूपमा बसे केही न्यानो हुने आसले यहाँका आठ परिवारका ३४ जना एकै त्रिपालमुनि सुत्ने गरेका छन् ।

गर्भवती रम्भा साउदलाई गर्भको शिशुलाई चिसोबाट जोगाउने चिन्ता छ । त्रिपालमुनि सुत्दा रुघाखोकीले च्यापेपछि उनी आफैं उपचारका लागि चार पटक चौखुट्टेको मेडिकल धाइसकिन् । ‘त्रिपालमुनि चिसोले साँघुरिएर बस्नुपर्दा जेलजीवनसरह भएको छ,’ गर्भवती रम्भाले दुखेसो पोखिन्, ‘पेट ओसिलो हुने, ढाड दुख्ने, टाउको दुख्ने तथा खानपानमा स्वाद नआउने भएकाले मरुँ कि बाँचुसरह भएको छ ।’ पेटमा शिशुलाई असर परिरहेकामा उनी पिरोलिएकी छन् ।

भूकम्पका सानाठूला परकम्प आइरहेकाले चर्किएको घरभित्र पूर्वीचौकी–५ उत्तरकाँडाका अधिकांश परिवार पसेका छैनन् । त्रिपालमुनि आगो बाल्न नमिल्ने भएकाले जमिनबाट आउने चिसो र त्रिपालबाट चुहिने शीतले गर्भवती, बालबालिका, ज्येष्ठ नागरिक र दीर्घरोगीलाई सताएको छ । बालबालिकाहरूका ओठ, हातगोडा चिसोले फुटेका छन् ।

पूर्वीचौकी–५ सिमबाटाकी २४ वर्षीया देउमती साउद र २५ वर्षीया झुमा साउदलाई दुधेबालक चिसोबाट जोगाउन सास्ती छ । खप्तड मध्यवर्ती क्षेत्रभित्र पर्ने सिमबाटा गाउँमा ज्येष्ठ नागरिक र बालबालिकाहरू चिसोले थला परेपछि कतिपय जोखिम मोलेर क्षतिग्रस्त घरभित्रै सुत्न थालेका छन् । ‘घरका हुने (श्रीमान्) देश गया, बूढा सासूससुरा र हामी मात्तै छौं,’ चार सन्तानकी आमा २४ वर्षीया देउमती साउदले भनिन्, ‘ठन्नका उपचारमी १३ हजार खर्च भइग्या, ठन्नले मद्दु भन्ना च्यापीवर मरुँला भनिवर घर पस्यौं ।’ सिमबाटा गाउँमा भने चिसो सहन नसकेर एक सातायताबाट क्षतिग्रस्त घरमै सुत्न सुरु गरिसकेका छन् ।

भूकम्पले घरभित्रै पुरिएर ६ जनाको ज्यान गएको पूर्वीचौकी गाउँपालिका–३ गैरागाउँमा पनि खुला आकाशमुनि नै बसेका छन् । दिनभर चिसो हावा चल्ने, राति शीत चुहिने भएकाले भूकम्प प्रभावितहरूको जनजीवन कष्टकर बनेको छ । त्रिपालबाट शीत चुहिँदा ओढ्ने लुगा नै भिजेर हैरान हुने गरेको रूपाकुमारी साउदले सुनाइन् । भूकम्पका कारण पूर्वीचौकी, सायल, दिपायल सिलगढी र शिखर नगरपालिकामा क्षति पुर्‍याएको थियो । उक्त भूकम्पमा परी करिब ५ सय घर पूर्ण क्षतिग्रस्त र चार हजार ५ सय घर चर्केको अनुमान छ ।

भूकम्पपीडितहरूमा चिसो सहन नसकेर शारीरिक तथा मानसिक समस्या देखा पर्न थालेका छन् । पूर्वीचौकी गाउँपालिका स्वास्थ्य इकाइ प्रमुख रामप्रसाद पाठकले अढाई महिनायता रुघाखोकी र दमका ९७६ बिरामी उपचारका लागि आएको बताए । पाठकका अनुसार भूकम्प प्रभावित रहेको पूर्वीचौकी क्षेत्रमा मात्रै २ सय ५५ गर्भवती महिला छन् भने ३ सय हाराहारीमा दमका रोगी छन् । पीडितहरूका समस्याबारे भने सरकारले तदारुकता देखाउन सकेको छैन । पीडितहरूको विस्तृत क्षति विवरणको तथ्यांक संकलनमा समेत ढिलाइ गरिरहेको सरकारले उनीहरूको स्वास्थ्य उपचार र पुनःस्थापनाका लागि पनि बेवास्ता भएको छ ।

त्रिपाल, न्यानो लुगा, कम्बलहरू पालिका तथा विभिन्न दातृसंस्थाहरूले वितरण गरे पनि चिसोबाट भने बचाउन नसकिएको उत्तरकाडाका खन्टे साउदले आरोप लगाए । उनले सरकारबाट अस्थायी घर र पुनःस्थापनाका काम चाँडो हुनुपर्ने माग राखेका छन् ।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी कल्पना श्रेष्ठले पीडितहरूलाई चिसोबाट जोगाउन रेडक्रस सोसाइटी, सामुदायिक विकास केन्द्र सीडीसी र उपेक्षित समुदाय सशक्तीकरण तथा विकास मञ्चद्वारा अस्थायी घर निर्माण भइरहेको बताइन् । तर ती दातृसंस्थाहरूले अस्थायी घर निर्माणको काम भने अझै सुरु गरेका छैनन् ।

रेडक्रसले २ सय तथा सीडीसी र उपेक्षित समुदाय सशक्तीकरण तथा विकास मञ्चले डेढ सय अस्थायी घर निर्माण गर्ने बताउँदै आएका छन् । रेडक्रस डोटीका सभापति लक्षीराम कुँवरले पीडितहरूको छनोट गर्न र केही प्रक्रियागत विषयमा अलमल भएकाले अस्थायी घर निर्माणमा ढिलाइ भएको बताए ।

प्रकाशित : माघ १०, २०७९ ०७:२९
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्

डोटीका भूकम्पपीडितलाई बेवास्ता

चिसोले गाउँमा सुत्केरी, ज्येष्ठ नागरिक र बालबालिकालाई समस्या
मोहन शाही

डोटी — ६ जनाको ज्यान जाने गरी भूकम्प आएको अढाई महिना बितिसक्दा पनि सरकारले पीडित परिवारको पुनःस्थापनाको काममा तदारुकता देखाउन सकेको छैन ।

सयौं घरहरू क्षतीग्रस्त हुँदा भूकम्पपीडित परिवार खुला आकाशमुनि बस्न बाध्य भएका छन् । सरकारले अहिलेसम्म क्षतिपूर्तिबारे विस्तृत तथ्यांकसमेत संकलन गर्न सकेको छैन । कठ्यांग्रिँदो चिसोमा त्रिपालमुनि ओत लगाएर बस्न बाध्य रहेको डोटीको पूर्वीचौकी गाउँपालिका– ३ काडामाडौका पदम बोहराले दुखेसो सुनाए ।

‘राहत ल्याउनेहरू लुगाफाटो र त्रिपाल बोकेर मात्र आउँछन्, टाउको निहुराउने घर पुनर्निर्माण गरिदिए सहयोग हुने थियो’, पूर्वीचौकी ३ गैरागाउँकी लक्ष्मी बोहराले दुखेसो गरिन्, ‘चिसोले गाउँमा सुत्केरी, ज्येष्ठ नागरिक तथा बालबालिकालाई समस्या भइसकेको छ ।’

स्थानीय तहहरूले पठाएको प्रारम्भिक विवरणका आधारमा राहतका सामग्री वितरण भएपनि ती तथ्यांकहरूमा पूर्ण विश्वस्त रहन सक्ने आधार नरहेको सरोकारवाला बताउँछन् । ‘स्थानीयको दबाबमा जनप्रतिनिधिहरूले न्यून क्षति भएकालाई पनि पूर्ण क्षतिग्रस्तको सूचीमा राखेर पठाउँदा वास्तविक पीडित पहिचान गर्न कठिनाइ भएको छ’, एक गैरसरकारी संस्थाका पदाधिकारीले आरोप लगाए ।

पूर्वीचौकी गाउँपालिका, सायल गाउँपालिका, दिपायल सिलगढी नगरपालिका र शिखर नगरपालिकामा कात्तिक २२ गतेको भूकम्पले बढी क्षति गरेको थियो ।

डोटीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी कल्पना श्रेष्ठले क्षतिपूर्तिको विस्तृत सर्भेका लागि पुनर्निर्माण प्राधिकरणको प्राविधिक टोली घटनास्थल खटिएको बताइन् । निर्वाचनका कारण समयमै माथिबाट टोली आउन नसक्दा क्षतिपूर्तिको तथ्यांक संकलनमा ढिलाइ भएको श्रेष्ठको भनाइ छ । प्राधिकरणको टोलीले क्षतिग्रस्त ठाउँहरूको विस्तृत सर्भे गरेपछि मात्र वास्तविक पीडितको पहिचान हुन सक्ने बताइन् ।

केही दातृ संस्थाहरूले भने ढिलो गरी डोटीमा भूकम्पपीडितहरूका लागि अस्थायी घर निर्माण थालनी गरेका छन् । नेपाल रेडक्रस सोसाइटीले आउँदो महिनासम्म सम्पन्न हुने गरी २ सय अस्थायी घर बनाउने तयारी थालेको छ । रेडक्रस सोसाइटीका आवास अधिकृत विजय ढकालले पालिका र जिल्ला प्रशासनको अनुमति लिएर पीडितहरूको तथ्यांक संकलन गरी पूर्वीचौकी गाउँपालिका— ३ गैरामा अस्थायी घर बनाउन सुरु भएको बताए । १ कोठा, १ भान्सा र १ बरन्डा भएको अस्थायी घर बनाउन रेडक्रसले ९८ हजार रुपैयाँ पीडित परिवारलाई सहयोग गर्ने भएको छ ।

त्यस्तै, लुथरन दातृसंस्थाको सहयोगमा सामुदायिक विकास केन्द्र (सीडीसी) र उपेक्षित समुदाय सशक्तीकरण तथा विकास मञ्चले पनि अस्थायी घर बनाउने भएका छन् । सामुदायिक विकास केन्द्रका अध्यक्ष हेमराज जोशीले पीडितहरूको नामावली छनोट कार्य भइरहेको बताए । तर भूकम्पपीडितहरू ढिलो गरी बन्न लागेका अस्थायी घरहरूप्रति सन्तुष्ट छैनन् ।

‘आकाशबाट हिउँ खस्न थालिसकेको छ, चिसोले जीउनु न मर्नु बनाइसक्यो’, पूर्वीचौकी गाउँपालिका—५ का शंकर बोगटीले गुनासो गरे, ‘अहिलेसम्म अस्थायी घर बनाएर हामीलाई चिसोबाट बचाएको भए राहत हुन्थ्यो, चिसो छलिसकेपछि बनेका घरको के काम ?’ पीडितहरू अहिलेसम्म काम सुरु नभएको अस्थायी घर बनाउन फागुन महिना कट्ने तर्क गर्छन् । त्यो बेलासम्म चिसो हटिसक्ने भएकाले अस्थायी घरहरू प्रभावकारी नहुने माग राख्दै आएका छन् । पीडितहरूले स्थायी संरचना बन्ने गरी घर निर्माण गरिदिन सरकारलाई माग राख्दै आएका छन् । कतिपय परिवारले अस्थायी संरचना नचाहिने भन्दै अस्वीकारसमेत गरिसकेका छन् ।

प्रकाशित : माघ ५, २०७९ १०:४०
पूरा पढ्नुहोस्
प्रतिक्रिया
पठाउनुहोस्
×