पूर्वपरराष्ट्र सचिव भट्टराईको ‘चार कूटनीतिज्ञ’ सार्वजनिक
काठमाडौँ — पूर्वपरराष्ट्र सचिव मदनकुमार भट्टराईको ‘चार कूटनीतिज्ञ’ नामक पुस्तक शुक्रबार सार्वजनिक भएको छ । भट्टराईले परराष्ट्रका चार पूर्वपरराष्ट्रहरुविद रामप्रसाद मानन्धर, शोभागजंग थापा, पद्मबहादुर खत्री र झरेन्द्रनारायण सिंहको जीवनीको दस्तावेजिकरण गरेका छन् ।
परराष्ट्र मामिला अध्ययन प्रतिष्ठानले प्रकाशनमा ल्याएको पुस्तकको परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउद, परराष्ट्र सचिव भरतराज पौड्याल, पूर्वप्रधानन्यायाधीश कल्याण श्रेष्ठ, पूर्व मुख्यसचिव लिलामणि पौड्याल, प्राध्यापक मिना वैद्य मल्ल र लेखक स्वयंले संयुक्त रुपमा विमोचन गरे ।
परराष्ट्रमन्त्री साउदले लेखक भट्टराईले उक्त पुस्तक कूटनीतिक क्षेत्रको आधिकारिक दस्तावेजको रुपमा प्रस्तुत गरेको बताए ।
‘उहाँ हाम्रो परराष्ट्रको इनसाइक्लोपेडिया हुनुहुन्छ । यो किताब पनि सबै कूटनीतिक क्षेत्रको जागिर खाने तथा अन्यका लागि पनि पठनीय हुन्छ,’ मन्त्री साउदले भने । उनले कूटनीति दलीयकरण नभएर मुलुकको हितको लागि हुनुपर्ने बताए ।
पूर्वमुख्यसचिव पौड्यालले पुस्तकले पात्रहरुको बारेमा मात्र नभएर त्यस बेलाको घटनाहरुको बारेमा पनि जानकारी दिएको बताए । ‘ती घटनाक्रमहरुलाई हेर्दा नेपाल सार्वभौम राज्य रहने हो वा होइन भन्ने देखिन्छ । यसले विशेषगरी सन् १९५० को भारतसँगको शान्ति तथा मैत्री सन्धि र त्यसपछिका घटनाक्रमहरुलाई देखाएको छ,’ उनले भने ।
पूर्वप्रधानन्यायाधीश श्रेष्ठले पुस्तकले नेपालको इतिहास, विदेश सम्बन्ध र त्यस बेलाको भूराजनीतिक विषयमा जानकारी दिएको बताए । ‘नेपाल संयुक्त राष्ट्रसंघको सदस्य बनेको समय र त्यसबेला राष्ट्रिय स्वाधिनता राख्ने तथा आन्तरिक सम्बन्ध बनाउने पात्रहरुको बारेमा पुस्तकमा उल्लेख गरिएको छ,’ उनले भने ।
प्राध्यापक मल्लले पुस्तकले कूटनीतिक र कूटनीतिज्ञहरुको उजागर नगरिएका विषयलाई उजागर गरिएको बताइन् । ‘नेपालको कूटनीति र कूटनीतिज्ञको इतिहासमा धेरै कम नै पुस्तक आएका छन् । एक जना कूटनीतिज्ञले चार जना कूटनीतिज्ञलाई अगाडि ल्याउनुभएको छ,’ उनले भनिन् ।
परराष्ट्र सचिव पौड्यालले व्यक्तिहरुका बारेमा लेख्ने र सार्वजनिक रुपमा ल्याउने काम अत्यन्तै गाह्रो रहेको उल्लेख गर्दै लेखक भट्टराईले अनुसन्धान र प्रतिअनुसन्धान गरेर पुस्तक बाहिर ल्याएको बताए । ‘हामी उहाँ (लेखक भट्टराई) लाई जिउँदो हिँड्ने इनसाइक्लोपेडिया भन्ने गरेका छौं । यो हाम्रो लागि धेरै फाइदाको कुरा पनि हो,’ उनले भने ।
लेखक भट्टराईले आफूलाई पुस्तकको लेखकभन्दा पनि संयोजकनकर्ता भएको बताए । प्रतिष्ठानका निमित्त कार्यकारी निर्देशक राजेन्द्र पाण्डेले नेपालको यूएनमा सहभागितादेखि अन्य महत्वपूर्ण विदेश सम्बन्धको बारेमा मिहिन ढंगबाट पुस्तकमा पाएको पाउँदा खुसी लागेको बताए ।
प्रकाशित : असार १५, २०८० १९:४५
