विद्यालय तहमा यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक समुदायबारे पढाउन थालिएको छ, जुन विशेषतः समाजमा पहिचानविहीन जीवन बाँचिरहेकाहरूका निम्ति सुखद पक्ष हो । यस समुदायका विद्यार्थीले पाठ्यवस्तुमा आफूलाई देख्न पाउने भएका छन् भने, सबैखाले विद्यार्थीले आफू वरपरको संसारबारे प्रामाणिक र यथार्थ बुझाइ हासिल गर्न ज्ञानको औपचारिक स्रोत पाएका छन् ।
जब मिडियामा ‘यौनिक तथा लैंगिक अल्पसंख्यक’ समुदाय/व्यक्ति सम्बन्धी सामग्रीहरू प्रकाशन तथा प्रसारण गरिन्छन् तब ‘बाइनरी’ (द्विसांख्यिक) समुदायको एक तप्काले सामाजिक सञ्जाल या अन्य माध्यमबाट उनीहरूको यौनिकतामा प्रहार गर्छ ।
एक : गाउँबाट आएका आफन्त (पुरुष) लिन सडकमा कुरिरहँदा समेत प्रहरीले समात्छ र थुनेर दुःख दिन्छ । हामी हर समय यौनकर्मी हुँदैनौं; आमा, गृहिणी पनि हुन्छौं वा परिवारप्रतिको जिम्मेवारी निभाइरहेका विविध भूमिकाका पात्र पनि त हुन्छौं ।
प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेश थपलियाले यसअघि सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनलाई ‘राष्ट्रिय उत्सव’ का रूपमा ग्रहण गर्न र निर्धक्क भएर मताधिकार प्रयोग गर्न अपिल गरेका थिए । तर सबै मतदाताका लागि ‘राष्ट्रिय उत्सव’ बन्न सकेन उक्त निर्वाचन । नेपालगन्जको राँझा मतदान केन्द्रमा प्रहरीले गेटबाट छिराउन नदिँदा ह्वीलचेयर प्रयोग गर्नुपर्ने मतदाता फागुराम चौधरी घिस्रिएरै लाइन बस्न बाध्य भए ।
यो मौसम तीज पर्वको हो अनि रेडियो–टीभीबाट बज्ने र सामाजिक सञ्जालहरूमा राखिने नयाँ–पुराना गीतहरूले यसलाई झनै तीजमय बनाइरहेका छन् । हिन्दु नारीहरूको ‘महान्’ पर्व मानिएको तीजका गीतहरूमा जुनसुकै समुदायका नारीहरू नाचगान गरिरहेका, रमाइरहेका देखिन्छन् ।
घटना १ : एक वर्षमै व्यापारमा करोडको घाटा बेहोर्नुपरेपछि तनावमा परेका चन्द्रागिरि नगरपालिका–४ का ३५ वर्षीय विनय लामिछाने श्रीमती र दुई नाबालक छोरासहित २०७६ माघको पहिलो साता त्रिशूली नदीमा हेलिए । उनीबाहेक सबैको मृत्यु भयो ।
मेरा फेसबुके मित्रले एक चर्चित लेखकलाई ‘इनबक्स’ मा सोधेछन्– ‘राम्रो लेखक बन्न के गर्नुपर्छ ?’ लेखकको जवाफ आएछ– ‘नेपाली शब्दकोश पढ्नुहोस् !’ सुझाव काइदाको लाग्यो । शब्दसँग खेल्ने लेखकहरूको कला मनमोहक हुन्छ । त्यसका पछाडि शब्दकोशले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थाहा पाउँदा रमाइलो लाग्यो । भाषा सिक्ने समाजबाट कि शब्दकोशबाट ? शब्दकोशकै स्रोत समाज हो कि अरू नै केही ? यी प्रश्न एकछेउ राखेर पहिले शब्दकोशभित्रै छिर्ने रहर गरेँ । नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले छापेको ‘नेपाली बृहत् शब्दकोश’ को एप (दसौं संस्करण) ‘इन्स्टल’ गर्न ‘प्लेस्टोर’ मा पसेँ ।
