नेपालको गणतन्त्रीय संविधान जारी भएपछि यसलाई नेपाली जनता र नेपालको राष्ट्रियताको पक्षमा ठूलो उपलब्धि भएको घोषणा गरिएको थियो । त्यसबखत ठूला पार्टीका सबै ठालु नेताले नेपालमा राजनीतिक अनिश्चितता हटेको र स्थिरताको नयाँ युगको सुरुवात भएको घोषणा गरेका थिए ।
नेपालीहरूको एउटा महत्त्वपूर्ण चासोको विषय नेपाल–भारत सम्बन्ध हो । यो चासो जायज छ । दुई देशबीचको यो सम्बन्धलाई हाम्रा नीतिनिर्माताहरूले कसरी बुझेका छन्, नेपाल र नेपालीको राष्ट्रिय स्वार्थका पक्षमा उपयोग गरेका छन् या छैनन् भन्ने विषय महत्त्वपूर्ण हुन आउँछ ।
‘अग्रगमन’ ले नेपाललाई संसारको सबैभन्दा गरिब र भ्रष्ट देशको बाटामा लगेको छ । सरकार वैधानिक छ, तर अवैधानिक सरकारी क्रियाकलापले सीमा नाघ्न थालिसकेको छ । अब जनता भ्रष्टाचारमा सत्ताधारीहरूको संलग्नताको प्रमाण देखाउन तयार भएको गर्जन गर्न थालेका छन् तर सत्तामा बस्नेहरू मौन छन् । सत्ताधारीहरू नुन खाएको कुखुरोजस्तो भइसकेका छन्, तैपनि सुशासन शब्दको प्रयोग गर्न छोडेका छैनन् ।
नेपालको राजनीतिमा अचेल सबै ठूला दलका नेताहरू एकअर्कालाई भ्रष्टाचारी साबित गर्न व्यस्त छन् । तर यो भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्नका लागि होइन । यो सब नाटक एकअर्कालाई तर्साउने, धम्काउने र सत्ता टिकाउने कसरी र सत्ता ढाल्ने कसरी भन्ने खेल र षड्यन्त्रको अंग भएको छ ।
आज म पाठकहरूलाई नेपालमा उत्पादन हुने गोलभेंडाको सानो कथा सुनाउन लाग्दै छु । केही वर्ष अगाडि मेरा एक नातेदारले गोलभेंडा खेती सुरु गरे । मैले सोधें, ‘यसमा राम्रो नाफा छ र ? व्यावसायिक गोलभेंडा खेतीको बजार र मूल्यको स्थिति के छ ?’ उनले भने, ‘प्रकाश दा, समस्या केही छैन । मैले गोलभेंडा खेती गर्न इजरायलको प्रविधिमा पोख्त मान्छेलाई सल्लाहकार राखेको छु । अहिले नै थोपा सिँचाइ गर्दा गोलभेंडा उत्पादन बढाउने भिटामिन पनि दिने व्यवस्था गरिसक्यौं । गोलभेंडाका लागि चाहिने टनेल पनि इजरायली डिजाइनको बनाइसक्यौं । अहिले नै हामी गोलभेंडामा इजरायलको उत्पादकत्वको आधा पुगिसक्यौं । यसैले प्रतिकेजी गोलभेंडा उत्पादनमा हाम्रो खर्च कम छ । त्यसैले नाफा पनि राम्रो छ ।’
दस जोड दुई पास गरेका केही युवाको अन्तर्वार्ता केही दिनअघि टीभीमा हेर्ने मौका मिल्यो । प्रश्न थियो, ‘अब तपाईंहरू के गर्नुहुन्छ ? कहाँ पढ्नुहुन्छ ?’ हाँसेर सबैजसोले दिएको उत्तर थियो, ‘अब विदेश गएर पढ्ने, उतै काम गर्ने ।’ आफ्ना सन्तानहरूले यो भनिरहँदा नजिकै उभिएका अभिभावकहरूका अनुहारमा खुसी पनि थियो र गर्व पनि ।
‘बजेट’ शब्द सुन्नेबित्तिकै कतिपय मानिस ‘यस्तो कुरो म बुझ्दिनँ’ भनेर तर्सिएको मैले पाएको छु । वास्तवमा देशको बजेटबारेको छलफल अत्यन्त सामान्य हो । जसरी हरेक परिवारको महिनाको बजेट बन्छ, देशमा लागू हुने सिद्धान्त पनि सालाखाला त्यही हो ।
हाम्रो राष्ट्रिय सुरक्षा र देशको अस्तित्वसमेत कमजोर हुँदै छ, देश विदेशीहरूको क्रीडास्थलमा परिणत हुँदै छ भन्ने चिन्ता बारम्बार सुनिन थालेको छ । यथार्थमा के हो ? यदि हो भने यो कमजोरीका विभिन्न पक्ष के हुन् ? यी कमजोरीलाई हामीले किन नियन्त्रण गर्न सकेका छैनौं ? यस्ता प्रशनहरूबारे विचार गरौं ।
वैचारिक दृष्टिले राप्रपा निरन्तरतासहितको गतिशीलता (संवर्द्धनवाद) को अवधारणा बोकेको दल हो । सामान्यतया निरन्तरता र गतिशीलता परस्पर विरोधी शब्दका रूपमा देखा पर्छन् ।
केही दिनअगाडिको कुरा हो । नेपाल सरकारका उच्चपदस्थ केही व्यक्तिसहित एउटा सानो जमघटमा हामी छलफल गर्दै थियौं । विषय थियो- देशमा शिक्षाको गुणस्तर किन सुध्रिन सकेन ? अचानक एक महानुभावले भन्नुभयो, ‘हेर्नुस्, आफ्ना त दुई छोरा छन् । एउटालाई काठमाडौंको राम्रो स्कुलमा महिनाको ३० हजार तिरेर पढाइ दश जोड दुई पास गरेपछि अस्ट्रेलिया पठाइदिएँ ।
