नेपालगन्ज — सामान्यतया विवाह गर्दा चिना हेर्ने चलन छ तर थारू समुदायमा भने रगत जाँच गर्नुपर्ने बाध्यता छ । सन्तानलाई सिकलसेलबाट बचाउनका लागि विवाहपूर्व नै रगत जाँच गरी बाहकहरु पत्ता लगाएर वाहक–वाहकबीच र वाहक र रोगीबीच विवाह गर्नु हुँदैन भन्ने कुरा समुदायलाई सिकाएर समुदायले स्विकार्न जरुरी रहेको भेरी अस्पतालका फिजिसियन डा. राजन पाण्डेले बताए  । 

‘अहिले रोग नदेखिए पनि उनीहरूबाट जन्मिएको बच्चामा रोग सर्न सक्नेलाई ‘वाहक’ भनिएको हो । उनले भने, ‘थालेसेमिया रोक्नका लागि विवाह गर्दा नै ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ । थालेसेमिया भएका महिला र पुरुषबीच विवाह नगर्दा यो रोग बच्चामा सर्दैन । एक जनामा थालेसेमिया छ भने उसले थालेसेमिया नभएका व्यक्तिसँग विवाह गर्नुपर्छ । बच्चामा थालेसेमिया सरिसकेको छ भने उसको विवाह थालेसेमिया नभएकासँग विवाह गरिदिनुपर्छ ।’

डा.पाण्डेका अनुसार थालेसेमियाको उपचारभन्दा पनि यो संक्रमण हुन नदिन विवाहमै ध्यान दिनुपर्ने डा. पाण्डेको सुझाव छ । यतिबेला बाँकेका थारू गाउँहरूमा ‘कस्ताले कस्तासँग विवाह गर्ने’ भन्ने पम्प्लेट नै छ्याप्छ्याप्ती बाँड्न थालिएको छ । सिकलसेलका बिरामी–बिरामीका बीचमा विवाह गर्नै नमिल्ने सिकलसेल, थालेसेमिया रोगका स्रोत व्यक्ति डा. पाण्डेले बताए ।

५० प्रतिशत बिरामी र ५० प्रतिशत वाहकले पनि विवाह गर्न नमिल्ने बताइएको छ । २५ प्रतिशत सामान्य, २५ प्रतिशत बिरामी र ५० प्रतिशत वाहकका बीचमा विवाह गर्दा पनि विचार गर्नुपर्ने डा. पाण्डेले बताए ।

नेपालगन्ज भेरी अस्पतालमा कार्यरत फिजिसियन डा. पाण्डेका अनुसार प्रत्येक महिना १५ जना थालेसेमियाका विरामी बच्चाहरु अस्पताल आउने गरेका छन् ।

‘हिजोआज भेरीमा ठूला बिरामीभन्दा पनि बच्चाहरू आउने गरेका छन् । हामीसँग भएको डाटाअनुसार अहिले प्रत्येक महिना १५ जना थालेसेमियाका बिरामी बच्चाहरू अस्पताल आउने गरेका छन्,’ उनले भने, ‘अहिले हामीले हप्तामा २ देखि ३ जना बच्चाको नियमित नयाँ डाइग्नोसिस गरिरहेका छौं ।’

थालेसेमियाका बिरामीमा ८० प्रतिशत थारु समुदाय र २० प्रतिशत अन्य समुदायका रहेका छन् ।

स्वास्थ्य कार्यालय, बाँकेकी प्रमुख सुनिता पौडेलले बिरामी र वाहक पत्ता लगाएर समुदायमा सचेतनाका जगाउने काम भइरहेको बताइन् । उनका अनुसार बाँकेको थारू बाहूल्य गाउँमा यतिबेला बिरामी र वाहक पत्ता लगाउने काम भइरहेको र जाँच पनि भइरहेको छ । यो रोगको उपचारमा धेरै खर्च लाग्ने हुँदा यसका बिरामी तथा आफन्तहरूको भने सरकारले बिरामीलाई बाचुन्जेल निःशुल्क औषधिको व्यवस्था गर्नुपर्ने माग छ । सरकारले सिकलसेललाई जनस्वास्थ्य समस्याको रुपमा परिभाषा गर्दै एक लाखसम्मको औषधि निःशुल्क दिने गरेको छ ।

बाँके, बर्दिया, कैलाली, कञ्चनपुर, दाङ, कपिलवस्तुलगायत जिल्लाका थारू समुदायमा यो रोगको समस्या देखिएको छ । यतिबेला बाँकेको राप्ती सोनारी गाउँपालिका र कोहलपुर नगरपालिकाले यस रोगबाट ग्रसित बिरामीहरूको बिमा गर्ने अभियान सुरु गरिसकेका छन् । सरकारले अत्यावश्यक औषधिको सूचीमा सिकलसेल र थालेसेमिया रोगीको औषधि पनि राखेको छ ।

वंशाणुगत रोगको रुपमा रहेको थालासेमिया थारू समुदायमा बढी देखिन्छ । थालेसेमिया सिकलसेल एनिमियाजस्तै रोग हो ।