आमा बन्नुको मझधारमा

‘हस्,’ नर्सिङ स्टेसनअघि खाली बेडमा टुक्रुक्क बसेँ । रातभरको फल्स लेबर पेनले मलाई गाह्रो भइरहेको थियो । कतिबेला कता टुसुक्क बसिहालौंजस्तो भएको थियो ! घरी नर्सिङ स्टेसनतिर हेर्थें, घरी एड्मिसन रुमतिर । फेरि, कतिबेला बाहिर निस्किने ढोका देखिने ठाउँसम्म पुग्थेँ । निरीह आँखासहित बाहिर बसेका

श्रीमान्‌लाई भित्रैबाट हेर्थें । उनलाई भित्र आउने अनुमति थिएन । कुनै पनि पुरुष भित्र आउन पाउँदैनथे, सिवाय त्यहाँका डाक्टर ।

धेरै बेर यताउता गरिराखेँ । जीवनको मीठो छटपटाइमा थिएँ म । दार्शनिकले भनेका थिए नि– प्लेजर इन पेन ! हो त्यस्तै । कतिखेरबाट पेन इन प्लेजर पनि हुनेवाला थियो । बस् पर्खंदै थिएँ !

छटपटी बढ्दो थियो । ढोकाबाट चियाएरै हल्का चिच्याएँ, ‘मलाई एकै छिन बाहिर बस्न भन्नुभएको थियो, तर अहिलेसम्म पनि बोलाउनुभएन, कति समय लाग्छ होला अझै ?’

अग्लो कद, सलक्क शरीर र गोरी डाक्टरले छिटोछिटो ओठ चलाइन्, ‘तपाईंलाई कसले बाहिर जान भन्यो ? भर्ना हुन आएको मान्छे यत्तिकै भर्ना हुन्छ ? हामीले यहाँ चेक गर्नुपरेन... !’ अरे कस्तो धारिलो वाणी । झिजो लागेको थियो मलाई । जवाफ त फर्काउनैपर्‍यो ।

‘एकछिन बाहिर बस्नुस् बोलाउँछौं भनेर अघि भन्या होइन ?’

‘बस्नुस् भन्दैमा बसेको बस्यै गर्ने हो ?,’ ए म त बसेको बसेइ भएँछु । खित्रिक्क हाँसे आफैंभित्र ।

धारिली डाक्टर त्यहीँ थिइन् । रुखो बाण फ्याँकिन् । बोली छुराजस्तै तिखो थियो, संसारमा सबैभन्दा कुन कुरा नमीठो र तीतो हुन्छ, हो त्यस्तै ।

‘बिरामीसँग कसरी कुरा गर्नुपर्छ भन्ने सामान्य हस्पिटालिटी सिकाउँदैन ? यही हो बोल्ने तरिका ?,’ मलाई असह्य भयो । म पनि के कम !

उनी झन् जोस्सिएर एकाएक पड्किन थालिन्, ‘दिनभरि हामीले कस्ताकस्ता मान्छेलाई झेल्नुपर्छ, हामी मान्छे होइन ? हामीलाई रिस उठ्दैन ? तपाईं पनि मलाई रिस नउठाउनुस् । त्यो बेडमा गएर देब्रेपट्टि लुगा माथि सार्नुस् ।’ यसो सोचेँ । सरकारी अस्पताल यस्तै त हो ।

थोरै शीतल भएँ । धारिली डाक्टर फतफताइरहिन् । मलाई यताउता पल्टिन भनिन् । उनले भनेजस्तै पल्टिएँ । पाठेघरको मुख खुलेको छ कि छैन, जाँचिन् । र भनिन्, ‘एउटा घर खुलेको छ । तपाईं अर्को बेडमा गएर पल्टिनुस् ।’

उनीसँग सवालजवाफ गर्न ममा शक्ति थिएन । तर्क त तातो हाँडीमा मुरली मकैझैं मनमनै पटपटाइरहेका थिए । रातभरिको भमिट अनि त्यो फल्स लेबर पेन ! ओहो ! म गलेकी थिएँ । शक्तिको नाममा सास फेर्ने शक्ति मात्रै थियो होला । उनले भनेबमोजिम अर्को बेडमा गएर पल्टिएँ । पेटभित्र गुडुली परेर संसारमा आउन ठिक्क परी बसेकी मेरो धड्कनको धड्कन ठीक छ कि छैन भनेर कार्डियोटोकोग्राफी गरिँदो रैछ । त्यही बेला सिनियर लाग्ने डाक्टर आए ।

उनले मेरो पेटमा मेसिन लगाउँदै भने, ‘बाबा एक छिन समय लाग्छ, आनन्दले पल्टिराख्नु है !’ अरे ! यस्तो मीठो त आमाले मात्रै बोल्नुहुन्थ्यो । तर, मेरो अगाडि डाक्टर बोले ।

उनले अघि मसँग रिसले फतफताउने डाक्टर बोलेको देखेका रैछन् । भने, ‘खासमा उनको स्वभाव त्यस्तै छ, बोल्ने शैली नै त्यस्तै हो, नराम्रो नमान्नू है... कोही मान्छे त्यस्तै त हुन्छन् । हुन त तपाईंले पनि केही नभनेको भए हुन्थ्यो... ।’

‘पेसेन्टसँग त्यसरी नै बोल्ने होला त ?,’ कसैले मलाई गाली गरेपछि आमालाई कुरा लगाएझैं भएँ म ती सिनियर डाक्टरसँग ।

‘हैन नि हुन त, तर कसैको स्वभाव त्यस्तै हुन्छ, ’ डाक्टरले त्यसो भन्दा आमाले कानमा फुसफुसाएझैं लाग्यो– संसारमा सबै मान्छे असल हुँदैनन् नानी... ।

‘हस्पिटल आएर डाक्टर भेटेपछि आधा रोग निको हुन्छ, तपाईंलाई के भयो भन्दै एक पटक छुँदा मात्रै आराम मिल्छ । जस्तै, यही हस्पिटलका डाक्टर पवनलाई देख्दा मात्रै पनि म ठीक हुन्छु... ।’

‘यस्तै हो बाबा माफ गरिदिनू उसलाई... ।’

कसैले चित्त दुखाए माफ गरिदे नानी भन्नुहुन्थ्यो आमा पनि ।

डाक्टरले मलाई मेरो पेटभित्रको धड्कनको धड्कन तलमाथि गरेको देखाए । त्यो देखेपछि म उज्यालिएँ । सबैथोक बिर्सिएँ ।

म त्यहाँबाट निस्केर गएँ । भर्नाको प्रक्रिया सकियो । तर, बेड अभाव थियो । मैले पाएको बेड नर्सिङ स्टेसन अघिकै ह्वाङ्गै बाहिरै थियो । मान्छेको ओहोरदोहोर हुने ठाउँ, त्यसमाथि भर्खर काम थालेकादेखि पढ्दै गरेका बतिलाबतिली नर्सहरूको च्याउँच्याउँ । दिक्कलाग्दो !

अनि त्यहाँबाट बेलाबेला श्रीमान्लाई एकाध झल्को हेर्छु भन्दा पनि देख्न नमिल्ने । मलाई त्यहाँ बस्नै मन लागेन । हामी माथिल्लो तल्लामा रहेको क्याबिनमा सर्‍यौं । अलि महँगो थियो । सुबिस्ता पनि । बेलाबेला नर्सहरू आएर बच्चाको धड्कन नाप्दै सोध्थे, ‘कस्तो छ तपाईंलाई ?’ तर, पनि मलाई केही खड्किरहेको थियो । मेरो लागि मेरो अभिभावकजस्तै, भनौं, बाजस्तै लाग्ने डाक्टर पवनको अभाव खड्किरहेको थियो । उनी कोभिड लागेकोले बिदामा थिए । तर, बारम्बार फोनमा कुरा भने भइरहेको थियो । एकपटक फोनमा भनेँ, ‘अरू कसैलाई विश्वास गर्न सकिनँ पवन सर ।’

‘त्यसो नभन सबिता, म त्यहीँ छु भन्ने सम्झ...,’ मलाई सान्त्वना दिए । अलि आराम मिल्यो । आँखा चिम्म गरेँ, बा आउनुभो, ‘नआत्ती है नानी...’ भन्नुभो, झुलुक्क मनमा आएर । अनि खै कता जानुभो । पर्सिपल्टको साँझ एक डाक्टर आएर फरर बोलिन्, ‘भोलिका लागि बच्चा जन्माउने प्लान गरौँ...भोलि बुधबार बिहान १० बजे व्यथा लगाउने दबाई दिन्छौं । त्यसले व्यथा सुरु नभए साँझ चार बजे अर्को डोज दिन्छौं । अनि त्यसले पनि भएन भने बिहीबार तपाईंको शल्यक्रियामार्फत बच्चा निकाल्छौं... ।’ डाक्टर अलप हुनुअघि फनक्क टाउको फन्काएर भनिन्, आँखा झिम्क्याउँदै, ‘नआत्तिनू है । कुल भएर बस्नू । केही हुँदैन ।’ अरे... म ट्वाँवाला खुसी भएँ । यो अस्पतालमा कति थरीका डाक्टर !

बुधबार दस बजे म लेबर रुममा गएँ । त्यहाँ मजस्ता धेरै महिला थिए । कोही व्यथा लागेर अया आथ्थु गरेका, कोही भने दुई डोज औषधि दिँदा पनि व्यथा नै लागेन भन्दै थिए ।

औषधिका लागि म एउटा खाली बेडमा पल्टिएकी थिएँ । त्यहीबेला आइन् त्यही रुखो बोलीकी डाक्टर । उनलाई देख्नेबित्तिकै रिस उठेको थियो । तर, सम्हालिएँ । फतफताइन् । चुपचाप सुनेँ । भनेको गरेँ । मभित्र सानो बच्चा उछलकुद गर्दै थियो । त्यो रुखो डाक्टरसामु मभित्रको अर्को आज्ञाकारी बच्चा ल्याएकी थिएँ । अनि, ‘हस्’ भावमा मुन्टो चलाइदिन थालेँ ।

म आमा हुनुको मझधारमा थिएँ । अस्पतालका ती दृश्य हाम्रो समाजका साक्षात ऐना थिए । ऐनाले झूट बोल्दैन ।

बिहान राखेको औषधिले मलाई कुनै प्रभाव पारेन । साँझ चार बजे थप औषधि राखेपछि म फेरि आफ्नै कोठामा फर्किएँ, श्रीमान्ले बिस्तारै तातेतातेको भावमा डोर्‍याउँदै लगे । डरले, कुतूहलले, उच्छ्वासले, खै के–के भाव एकसाथ थिए अनुहारमा, भावहरूको घम्साघम्सी । हामी नबोली हिँड्यौं । दुखाइ सुरु भएको थिएन । दुखाइ पनि कुरेर बस्नुपर्ने कति मीठो कुराइ होला ! म बसेको क्याबिन थियो– दुइटा बेड भएको । शल्यक्रिया गरेर बच्चा जन्माएको आमा र बच्चालाई कोठामा ल्याइपुर्‍याइयो । आमा अर्धबेहोसजस्तै थिइन् । उनी बरबराइरहेकी थिइन्, ‘छोरी जन्म्यो भन्दा बुवाले के भन्नुहोला ? बुवा त रिसाउनुहुन्छ, मैले कसरी बुवाको अगाडि मुख देखाउने होला ?’ उनको बर्बराहटमा यति सुनेँ मैले । असाध्यै उदास भएँ । उनीसँगैको कोही एक जना महिला सान्त्वना दिँदै थिइन् ।

‘अब जे भयो भयो, बुवाको पीर नगर, म सम्झाउँला ।’ म यता आफैंसँग फतफताउन थालेँ, ‘मान्छे तीन दिन व्यथा लागेर बच्चा जन्माउन नसकेर अपरेसन गरेर अर्ध चेत अवस्थामा छ । तैपनि उसलाई छोरी जन्म्यो भन्ने कुरामा त्यति धेरै चिन्ता... ।’

हस्पिटलका सबै दृश्य हाम्रो समाजको साक्षात ऐना थियो । ऐनाले झूटो बोल्दैन । मनमा अनेक तर्कना आए । आँखा चिम्लिएँ । अचानक आमा आउनुभो– नआत्ती है नानी । बलियो भएस्... । आँखा खोलेँ । आमा बिलाइसक्नुभएको थियो । आमालाई नै सम्झेर घरी बलियो हुँदै थिएँ । घरी असाध्यै कमजोर । आमा हुनुको मझधारको समयमा थिएँ । राति सवा आठ बजेतिर मलाई अर्कै दुख्न थाल्यो । लाग्यो, अब व्यथा सुरु भयो । म डराएर आँखा चिम्म गरेँ । आमा फेरि सुलुत्त आएर मुसुमुसु हाँस्नुभो, आमाका रसिला आँखाले बोले– ‘नआत्ती है नानी, बलियो भएस्... ।’

मलाई असह्य पीडा सुरु भइसकेको थियो । तर, सकेसम्म सम्हालिन खोजेँ । कहाँ सक्नु !

ह्वीलचियरमा राखेर मलाई तल लेबर रुममा लगियो ।

असह्य पीडामा थिएँ । डर, खुसी, आश्चर्य, असह्य पीडाचेत ! सबैको घडा भरिएर मेरो मन हुँडलिएको थियो । पीडाले चिच्याउँदा आँखा टम्म हुन्थे । आमा देखिनुहुन्थ्यो कताकता । फेरि चुप लाग्ने कोसिस गर्थें । एकपटक खोइ त्यस्तै बेला आमा कानमा फुसफुसाउनुभो, ‘ धेरै चिच्याउँदा बल गर्ने ताकत सकिन्छ...नआत्तिएस् नानी... ।’

आँखा चिम्म गर्दा आउने र खोल्दा जाने । के भएको थियो कुन्नि ! सायद मेरो अन्तरमनले आमालाई खोजिरहेको थियो ।

आमाले ‘चिच्याउनु हुन्न’ भनेकाले म चुइँक्क आवाज ननिकाल्ने पक्षमा थिएँ ।

दुखाइलाई पनि एउटा सुन्दर क्षण बनाउनु थियो मलाई । तर, बेलाबेला मृत्युले हात फैलाएझैं लाग्थ्यो, पीडाको असह्यता पार हुँदा ।

सयौंचोटि लाग्यो होला– म त मोर्नी भएँ... ।

छेउमा बसेकी उमा दिदीलाई बेस्सरी समाउँथेँ । चिर्थोथेँ । दिदी मलाई सान्त्वना दिनुहुन्थ्यो, ‘अब एक्कै छिन हो नआत्तिऊ ।’ बेलाबेला आमा त आई नै रहनुभएको थियो ।मलाई अनुमान त थियो यो दुखाइ कति लामो हुन सक्ला । धेरैपटक दुखेर सासै रोकिएलाझैं हुन्थ्यो । आमालाई सम्झिन्थेँ । पीडा कम भएझैं मान्थेँ ।

बाहिर आउन हतारिएको नयाँ मान्छे सम्झिन्थेँ । उसैले पनि हिम्मत दिएजस्तो लाग्थ्यो !

घरी इन्टर्न डाक्टर, घरी नर्सहरू आउँथे । बेलाबेला हात हाल्छन् र दुई, तीन, चार घर खुलेको कुरा सुनाउँछन् । यसो पेटमा हात राख्छु बच्चा माथि नै अर्रो भएर बसेको जस्तो लाग्थ्यो ।

कुनै हालतमा अपरेसन नगरी प्राकृतिक तरिकाले जन्माउने हो मैले भनेर कस्सिएको मान्छे म । उनीहरूको कुराले आत्तिएकी थिएँ । एक जना आएर भनिन्, ‘पानी फोका फुटायौं । अब बल गर्नुस् । धेरैबेर लाग्दैनजस्तो छ, बच्चा घुमिसक्यो ।’ ‘धेरैबेर लाग्दैन’ भनेको सुन्दा थोरै बौरिएँ कि ! अब मलाई डेलिभरी रुममा लैजान ह्वीलचियर तयार भयो ।

ओहो ! एक्कासि मुटु नै बाहिर निस्केलाजस्तो डर लाग्यो । अलि पाकी उमेरकी नर्स आएर नम्र भइन्, ‘भित्रसम्म हिँड्न सक्छ्यौ भने हिँडेर जाम् । तिमीलाई सजिलो हुन्छ ।’

त्यो ‘सजिलो हुन्छ’ भन्ने शब्द मात्रैले म तङ्ग्रिएँ । भनेँ, ‘म हिँड्छु ।’ कति जब्बर हुन् यिनी । अर्को नर्स फुसफुसाएको सुनेँ । खिस्स हाँस्न मन थियो, तर सकिनँ ।

डेलिभरी रुमको आफ्नै कथा हुँदो रैछ । पीडाले अखप हुँदा पनि कोठाभित्र सर्र आँखा डुलाएँ । अग्लो, तर सानो आकारको कुर्सीजस्तो एउटा ठाउँ थियो । ‘तिमी’ भन्ने मीठो बोली भएकी आमाझैं लाग्ने नर्सले मलाई त्यहाँ चढाइन् । कुन पोजिसनमा बस्ने, कसरी बल गर्ने भन्ने पनि सिकाइन् । मैले त्यही गरेँ । पीडा अखप थियो । एकपटक बल लगाएँ अनि घम्साघम्सीपछि एउटा सुमधुर चिच्याहट मेरो कानमा पर्‍यो– च्याहाँ... ।

आवाजसँगै म निस्लोट भएँ । तर, आवाज भने सुनिरहेकी थिएँ । यो अनौठो कनेक्सन अहिले सम्झँदा पनि बुझ्न सक्दिनँ । बच्चाको ‘च्याहाँ’ सुनेपछि जादुको छडीजस्तै दुखाइ ठप्प भयो । अरे यो के भयो ? कसैले मेरो छातीमा बच्चा राखिदियो । ‘ल च्याप्प समाऊ बच्चा,’ आवाज आएको थियो । बच्चा समाउँदा मलाई एक किसिमको डर लाग्यो । थाहा छैन त्यो कस्तो डर थियो । ‘ल हेर्नुस् त तपाईंको छोरा हो कि छोरी’, निस्लोट आँखा खोल्न खोजेँ । आँखा त खुल्दै खुलेन ! जबरजस्ती आँखा च्यात्न खोजेँ । त्यो पनि सकिनँ ।

बरबराएँ, ‘मैले आँखा हेर्न सकिनँ... ।’

आवाज आयो, ‘तपाईंको छोरी भएको छ ।’ बिस्तारै टाउको हल्लाएँ र मुस्कुराएँ । ‘धन्यवाद’ भन्न सकिनँ सायद, खुसीले ओठ थर्थराएका थिए ।

एकै छिनमा आँखा बिस्तारै खुले । यताउता हेरेँ । सानो एउटा बक्स जस्तोमा मेरी छोरी, मैले भर्खरै जन्माएकी छोरी मुखभरि फिँज निकालेर यताउता हेर्दै थिइन् । मैले उनलाई एकटकले हेरिरहेँ ।