गाउँमै बस्न चाहन्छन् इनरदेव

केही महिनापछि पूर्णरूपमा ठीक भए । स्वस्थ शरीर लिएर घर गएका रौतहटको परोहा नगरपालिका–५ नमनग्राका ६५ वर्षीय इनरदेव रामलाई कुष्ठरोगी भन्दै सबैले हेला गर्न थाले । गाउँमा बस्नै दिएनन् ।

इनरदेव राम अहिले भेडियाहीमा बस्छन् । उनको अवस्था कष्टपूर्ण छ । गाउँ जाने प्रयास गरेका उनी दुईपटक निकालामा परिसकेको बताउँछन् । अहिले उनी स्वस्थ छन् । शरीरको कुनै पनि अंगमा घाउ छैन । त, गाउँमा बस्दा कसैको पनि विवाह नहुने भन्दै उनीमाथि घृणाको दृष्टिले हेर्ने गरिन्छ । रोगले ग्रस्त भएको बेला श्रीमती सुनिता देवीको मृत्यु भयो । ६ वर्षभित्र उनका ४ छोरा र एक छोरीको पनि मृत्यु भयो ।

परिवारका सबै सदस्यको मृत्युपछि उनी थप पीडामा परे । ‘एकातिर कुष्ठरोग अर्कोतिर परिवारका सदस्यको मृत्यु,’ उनी भन्छन्, ‘यस्तो अवस्थामा आफन्त र परिवारका सदस्यबाट हेलामा परियो । अझै पनि गाउँमा बस्न मन छ । तर कुष्ठरोगी भनेर कसैले स्विकार्दैनन् । म गाउँमा बसे कसैको विवाह हुँदैन रे । मेरो हात र खुट्टाको घाउ निको भइसक्यो । अब गाउँ फर्कन चाहन्छु ।’

इनरदेवका अनुसार २०७० सालतिर दुवै हातखुट्टामा सामान्य फोको आयो । उपचारका लागि भारतको पटना गए । केही समय औषधि सेवनपछि रोग निको भयो । घर आएर केही समयपछि कमाउन पन्जाव गए । त्यहाँ धान काट्ने काम गरे । त्यसको लगत्तै बायाँ औंलामा फेरि सानो फोको आयो । त्यही औषधि गरे । औषधिको असरले रोग झनै बल्झियो । त्यहाँ कुष्ठरोग लागेको प्रमाणित भयो । पन्जावमा उपचारपछि ठीक भएका इनरदेव घर आएका हुन् ।

उनी अहिले भेडियाही बजारनजिक झुपडीमा बस्छन् । अरुले दिएको खाना खान्छन् । उनलाई सहयोग गर्नेहरू पनि भेटिन्छन् । तर गाउँ फर्काउन कसैले हिम्मत गर्दैनन् । उनको घर भएको ५ नम्बर वडाका अध्यक्ष मोहम्मद सञ्जीव अन्सारीले इनरदेव घर फर्कन चाहे पनि गाउँले नमान्ने बताउँछन् । ‘उनलाई गाउँ फर्कन दिऔं भनेर छलफल गरेँ । तर कोही मानेनन्,’ उनले भने, ‘फेरि पहल गर्छु ।’ ३ वर्षअघि तत्कालीन प्रमुख जिल्ला अधिकारी नरहरि बरालको सक्रियतामा इनरदेवलाई गाउँ लगिएको थियो । एक साताको बसाइपछि छिमेकीले निकाला गरे । भाइ ब्रम्हदेव सकारात्मक भए पनि गाउँलेको अघि बोल्न डराउँछन् । ‘समाजले नै स्वीकार्न नसकेपछि मैले केही गर्न सकिनँ,’ उनले भने । गाउँमा इनरदेवको १३ धुर जग्गा छ । उनी त्यही जग्गामा बस्न चाहन्छन् ।