१८.१२°C काठमाडौं
काठमाडौंमा वायुको गुणस्तर: १६६

सुरेन्द्रसिंह रावल

सुरेन्द्रसिंह रावलका लेखहरु :

दुई ढुङ्गाबीचको तरुलमा जेलिएको परराष्ट्र नीति

बडामहाराज पृथ्वीनारायण शाहले ‘नेपाल दुई ढुङ्गाबीचको तरुलजस्तो रहेछ’ भन्दै ‘चीनको बादशाहसँग राम्रो सम्बन्ध राख्नू अनि दक्षिणको बादशाहसँग पनि राम्रो सम्बन्ध त राख्नू तर त्यो महाचतुर छ, होस पुर्‍याउनू’ भनी अर्ती दिए । ‘दिव्य उपदेश’ मा रहेको यो प्रसंग चर्चित मात्र नभई मुलुकको विदेशनीतिको मार्गदर्शनका रूपमा रहने गरेको छ । सुन्दा मूल अर्थ स्पष्टझैं लागे पनि उक्त सन्देशमा अन्तर्निहित भावका सम्बन्धमा भने विभिन्न विश्लेषण छन् ।

सुरक्षा नीति, कौटिल्य र सुन–जु

अमेरिका, भारत र चीनबीच जति प्रतिद्वन्द्विता बढ्दै छ, नेपालको भूराजनीतिक महत्त्व र संवेदनशीलता पनि त्यत्तिकै जटिल हुँदै छ । दुई विशाल देश भारत र चीनबीच रहेको नेपालमा भूराजनीतिक तथा भूआर्थिक कठिनाइहरू विगतदेखि नै दुष्कर रहँदै आएका हुन् । तर, ती मुलुकबीच बढ्दो टकरावका कारण नेपालको परराष्ट्र सम्बन्ध झन्झन् पेचिलो बन्दै छ ।

खाँचो नयाँ राष्ट्रिय ‘न्यारेटिभ’ को

मुलुकमा हाल जताततै राजनीतिक असन्तुष्टि, विग्रह, मतभिन्नता, आरोप–प्रत्यारोप चलिरहेको छ । हुन त राजनीति यस्तो विषय हो जसमा कुनै न कुनै रूपमा विवाद र विरोधका स्वरहरू गुन्जिइरहन्छन्, र नेपालमा मात्रै होइन संसारभरि र अहिले मात्र होईन सधैंभरि हुने यथार्थ हो यो, तर पनि पछिल्लो समय जुन लय र तीव्रतामा यस्ता आवाजहरू सुनिँदै आएका छन्, त्यो राज्यको स्थायित्वका लागि शुभसंकेत भने होइन । सतहमा हेर्दा अहिलेको राजनीतिक विरोधका पछाडि नयाँ संविधानमार्फत ल्याइएका राजनीतिक परिवर्तनप्रति असन्तुष्टिहरू झल्किएको छ ।

अनि ढिलो पायो नेपालले राष्ट्रसंघको सदस्यता

सन् १९४५ मा स्थापित संयुक्त राष्ट्रसंघको सदस्यता १९५५ मा पाएको नेपाल त्यसयता उक्त विश्व संगठनमा सक्रिय रहँदै आएको छ । नेपालले दस वर्षपछि मात्र सदस्यता प्राप्त गर्नुमा केही आन्तरिक र बाह्य कारणहरू थिए जसबाट हामीले पाठ सिक्न आवश्यक छ ।

अफगान सैन्य परिस्थितिको पाठ

तालिवानले अफगानिस्तानको राजधानी काबुलमा कब्जा जमाएसँगै सबैतिर स्तब्धता, सन्त्रास र अब के हुन्छ भन्ने प्रश्न एकसाथ उब्जिएका छन् । राष्ट्रपति असरफघानीको पलायनपश्चात् काबुलबाट हवाई तथा सडक माध्यम हुँदै बाहिरिन तँछाडमछाड गर्नेहरूको जुन दृश्य देखियो त्यो हृदयविदारक त थियो नै, त्यसले अफगानिस्तानको सुरक्षा संयन्त्र कति कमजोर रहेछ भन्ने पनि छर्लंग पार्‍यो । साम्राज्यवादीहरूको चिहान मानिएको अफगानिस्तानमा अहिले देखिएको राजनीतिक, सामाजिक, आर्थिक र धार्मिक अन्योलबीच ७५ हजार हाराहारीमा रहेका तालिवानी लडाकुसमक्ष ३ लाखभन्दा बढी संख्यामा रहेको भनिएको अफगान सेनाको निरीहता सबैभन्दा ताज्जुब र चर्चाको विषय भएको छ ।