तीर्थ र आरोग्यका लागि संसारभर तातोपानी कुण्डमा ‘तातोपानी कुण्डयात्री’ धाउने परम्परा छ । तातोपानीको छहरामा नुहाउँदा होस् या कुण्डमा डुबुल्की मार्दा, तातोपना, मिनरल र सूक्ष्म तत्त्वले शरीरलाई दिने थेरापी स्वास्थ्यलाभको वैकल्पिक उपचार हो ।
गत जुलाईमा भारतको राजस्थानमा गिर र थारपारकर जातको उन्नत नस्लका गाईको गहुँत १५ देखि ३० रुपैयाँ प्रतिलिटर बिक्री भइरहेको थियो । दूधको भाउ भने प्रतिलिटर २२ देखि २५ रुपैयाँ थियो । महाराष्ट्रको केशवशास्त्री गौशालाको २ सय ३० गाईबाछाबाट बिहानै ४ बजे २ सय लिटर गौमूत्र नजिकैको डिस्टिलेसन युनिटमा पुर्याइँदै थियो ।
स्वस्थ र तन्दुरुस्त जीवन पद्धति संसारकै प्राथमिकतामा छ । पानीको फोकाजस्तै लाग्ने लगभग ३७.२ खर्ब कोषबाट मानव शरीर बनेको छ । तिनै कोष स्वस्थ रहेसम्म मानिस तन्दुरुस्त हुन्छ । स्वस्थ मानिसको रगतको पीएच ७.३५ देखि ७.४५ हुन्छ, जुन हल्का क्षारीय हो ।
भारतीय सरकारको निम्तोमा कृषि इनोभेसनबारे छलफलका लागि नयाँदिल्ली जाँदा दुई दिनका लागि नेपाल पस्न भ्याएँ । वयोवृद्ध बुबाको आशिर्वाद थाप्न हवाई अड्डाबाट सिधै तनहुँको याम्पाफाँट हान्निएँ । ड्राइभर मेरै स्कुले साथी मालतीका भाइ कृष्ण परेछन् ।
नेपाली समाजमा चलनचल्तीका शब्द ‘सफा’ र ‘पवित्र’ बीचको भिन्नता बुझ्न मलाई झन्डै ३ दशक लाग्यो । मेरो बुझाइमा ‘सफा’ भनेको एउटा अवस्था हो, कुनै कार्य गरी प्राप्त गर्न सकिने । जस्तै– तामा वा स्टिलको जुठो गिलास खकालेर पानी पिउने प्रयोजनका लागि ‘सफा’ बनाउन सकिएला ।
परिचित साथीकहाँ डिनरको निम्ता आयो । क्यानाडाबाट दूरदेशमा आफ्नो उत्पादन निर्यात गर्न अनौपचारिक छलफलका लागि । घरमा पाकेको मिठे फापरको ढिँडो र गुन्द्रुक छोडी म पाहुना बन्न पुगेंँ । साथीकी पत्नी बारबरा निकै खुसी देखिइन् ।
रोग र कीराले खेतबारीमा सताउँछन् । भकारीमा थन्काइसकेपछि पनि हाइसन्चो हुँदैन । हाम्रा पितापुर्खा घुन, पुत्ला, कीरा, मुसाविरुद्ध रैथाने वनस्पति भिडाइदिन्थे । फुलेको पातीको धूलो पोकामा बेरेर धान, गेडागुडी या अन्नमा राखेर वा भण्डारणबाहिर घरेलु ‘डिस्टिलेसन’ गरी प्राप्त झोल छर्कन्थे । खपटे, घुन र पुत्लालाई बोजोको धूलो पर्याप्त थियो ।
अस्ति भर्खरजस्तो लाग्छ, गोरखाबाट बसाइँ आएको माइला दाइको परिवारले हाम्रो घरभन्दा पर पाखोको धयेरी, पाती र असुरोको घारी फाँडेर घैयाबारी बनाएको । ४/५ कक्षामा पढ्दै गर्दा हामी माइला दाइको त्यही घैयाबारीमा खरबुजो चोर्न जान्थ्यौं । हामीलाई एक त खरबुजो भेट्टाउनै गाह्रो पथ्र्यो, भेट्टाए पनि लुकाएर जंगलतिर लगी खानै मुस्किल ।