धीरेन्द्र नाल्बो

घामको ताप सहन सकिने दूरीमा बसेको हुनाले मानव र अन्य जीवको जीवन र सभ्यता सम्भव भएको हो । तर तापको अर्थलाई नबुझी जब अझै राम्रो होला भनेर हामी घामनजिक जान्छौं, तब जलेर नष्ट हुन्छौं ।’ देशमा हुने गरेका भ्रष्टाचारलाई इंगित गर्दै सप्तरीका एक वृद्धले भनेको कुरा हो यो । झट्ट सुन्दा यो भनाइ सामान्यजस्तै लाग्न सक्छ, तर घोत्लिएर सोच्यौं भने हामी अहिलेजस्तो सामाजिक डिलमा उभिएका छौं, त्यहाँ यो अत्यन्त अर्थपूर्ण छ । नेपाली समाजमा देखिएको प्रवृत्तिलाई मैले शून्यता, स्वामित्वहीनता र वैराग्य–नैराश्य गरी तीनवटा कोणबाट केलाउने प्रयास गरेको छु ।

निर्वाचनका बेला समाजमा एक खालको भनाइ जताततै सुन्न पाइन्छ– भोट किन्न नेताहरूले व्यापक पैसा खर्च गर्छन् । अर्थात्, जसले भोट किन्ने क्षमता राख्छ, उसैले चुनाव जित्छ । भोट ‘किन्ने’ र ‘बेच्ने’ बीचको सम्बन्धले कस्तो खालको सामाजिक, राजनीतिक र बौद्धिक चिन्तनलाई प्रतिविम्बित गरिरहेको छ ? छलफलमा आउनुपर्ने जति नआएको महत्त्वपूर्ण विषय हो यो ।

बाबु, छोरा त पाउनुपर्छ,’ सरकारी सेवाबाट अवकाशप्राप्त एक आफन्तले निर्लज्ज भई आत्मविश्वासका साथ ‘सल्लाह’ दिए । एक ‘शिक्षित’ मित्रले दुई छोरीलाई इंगित गर्दै भने, ‘त्यतिमै चित्त बुझाउने हो ?’ अर्का एक मित्रले त ख्यालठट्टामै ‘यार्सागुम्बा खाँदा छोरा हुन्छ’ भन्नसम्म भ्याए ।

‘बाबु, छोरा त पाउनुपर्छ,’ सरकारी सेवाबाट अवकाशप्राप्त एक आफन्तले निर्लज्ज र आत्मविश्वासका साथ ‘सल्लाह’ दिए । एक ‘शिक्षित’ मित्रले दुई छोरीलाई इंगित गर्दै भने, ‘त्यतिमै चित्त बुझाउने हो ?’ अर्का एक मित्रले त ख्यालठट्टामै ‘यार्सागुम्बा खाँदा छोरा हुन्छ’ भन्नसम्म भ्याए ।