तेस्रो मुलुक जान नपाएका वा नलगिएका भुटानी शरणार्थीको रहलपहल हूलमा ८० वर्षे पुण्यलाल अधिकारी पनि भेटिए– पथरी, शनिश्चरेको शरणार्थी शिविरमा । आफ्नो टहरोमा छिर्ने कल्भर्टमाथि बसेर बाँसको चोया काडिरहेका पुण्यलाल अमेरिका–क्यानडामा रहेका आफ्ना सन्तानबारेमा त्यति धेरै कुरा भन्न चाहिरहेकै थिएनन् ।
केही वर्षअघिसम्म भारत–भुटान व्यापार, आवागमन र पर्यटकीय चहलपहलको नाका फुन्चोलिङ यतिखेर सुनसानप्रायः देखिन्छ । द्विदेशीय सुरक्षालाई कडाइ गर्ने र अवैध गतिविधिमा निगरानी राख्ने भन्दै भारतको जयगाउँ सीमावर्ती भुटानको फुन्चोलिङ नाका ठप्प पारिएको हो ।
नेपालमा २०७२ सालमा आएको विध्वंसकारी भूकम्पलगत्तै भारतले ठूलो राहत र साथ–सहयोग दिएपछि पनि भारतविरोधी नेपाली मनस्थिति सेलाइसकेको थिएन । केही भारतीय मिडियाले देखाएको नेपाल–नेपालीको चित्रका कारण विपत्तिमा परेका नेपालीमा स्वभावैले आक्रोश थियो । त्यो बेला ‘ब्याक अफ इन्डियन मिडिया’ भन्दै चर्किएको विरोध सानो थिएन । भूकम्पको घटनालगत्तै तत्कालीन भारतीय राजदूत रञ्जित रे नेपालबारे ब्रिफिङ गर्न दिल्ली पुगेका थिए । दिल्लीको लोककल्याण मार्गको निवासमा भेट हुनासाथ प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको पहिलो जिज्ञासा थियो, ‘किन उनीहरू हामीलाई मन पराउँदैनन् ?’
नेपालका लागि पूर्व भारतीय राजदूत रञ्जित रेले नेपालको राजनीति, प्रशासन वा अन्य कुनै पनि संयन्त्रमा भारतीय ‘माइक्रो–म्यानेजमेन्ट’(सूक्ष्म व्यवस्थापन) रहने चर्चालाई निराधार भन्दै २०७३ फागुनमा नेपालको प्रहरी संगठनमा उब्जिएको विवादलाई उदाहरण बनाएर आफ्नो पुस्तकमा समेटेका छन् ।
उमेरमा ५५ छेक लागेका बर्दियाका बले क्षत्री भण्डारी आफ्नो विगत उति राम्रोसँग सम्झन सकिरहेका थिएनन् । आठवर्षे उमेरमा घरबाट निस्केका उनी ४७ वर्षपछि पाकिस्तानको कराँची जेलमा भेटिए । चार वर्षभन्दा बढी जेल बसेपछि र उनको नेपाली पहिचान खुलेपछि जीवनमै पहिलो पटक ठूलो जहाज चढेर सोमबार राति कराँचीबाट काठमाडौं आइपुगे ।
स्याङ्जा, गल्याङ मूलघर भएको ओमकुमार घले रोजगारीका क्रममा अफगान भूमिमा बसेको १२ वर्ष भयो । सुरुमा रोजगारी क्रममा इराकको बग्दाद पुगेका घले पछिल्ला वर्षमा अन्तरराष्ट्रिय सेक्युरिटी ग्रुप गार्दावर्ल्डमा सम्बद्ध थिए ।
बाढीपहिरो र डुबानका कारण सिन्धुपाल्चोकदेखि मनाङसम्मका अनेक खबर छाइरहँदा बाहृैमास डुबान र विवादमा परिरहने पश्चिम नवलपरासीको सुस्ताबारे कहीँकतै सोधखोज नभएपछि सुस्ता गाउँपालिकाकी जनप्रतिनिधि इन्द्रकुमारी थरुनी मंगलबार काठमाडौं आइपुगिन् ।
‘आई एम लुकिङ फर अ न्यु कन्ट्री !’अफगानिस्तानमा तालिवानी शासन सुरु भएपछि पुलित्जर पुरस्कार विजेता अफगानी फोटो पत्रकार मसुद होसैनीले मंगलबार ट्वीट गर्दै भनेका छन्, ‘म एउटा नयाँ मुलुक खोजिरहेछु ।’
आजभन्दा ४७ वर्षअघि बर्दियाको सीतापुरबाट एक ८ वर्षे बालक कोही चिनारुको घरमा काम गर्ने र पढाइसमेत गर्ने गरी घरबाट निकालिए । समयको अन्तरमा हुर्काइबढाइसँगै ती बालक कता पुगे, कता हराए– कहिल्यै ख्याल भएन ।
पोखरा बैदामका राम गोदारले आफू कार्यरत अफगानिस्तानको एक सुरक्षा कम्पनी गार्डावर्ल्ड सेक्युरिटीबाट गत बिहीबार एकाएक छुट्टी पाए । उनीसहितका २२ जना कामदारलाई एकाएक काबुल एयरपोर्टनजिकैको क्याम्पमा सारियो र भनियो– पर्ख, पालो आउँछ ।
