वरिपरि बस्ती । उत्तरतर्फ अग्लो रुख । पोखरीको चारैतिर फलामको बार । पोखरीको आधाभन्दा बढी भागमा पानीको सतह । वैशाखसम्म सुक्खा चौरलाई ललितपुर महानगरपालिकाले पुरानै पोखरीको रूपमा पूर्णचण्डीलाई ब्युँताएको हो । २ रोपनी ३ आनाको जग्गामा पोखरी बनाइएको छ । प्राचीन स्वरूपअनुसार नै पोखरी पुनर्निर्माण गरिएपछि स्थानीय बासिन्दा खुसी छन् ।
टुँडिखेलको बारमा प्रदर्शन गरिएका तस्बिर हेरेपछि त्यहाँ राखिएको सेतो कपडामा एक बालकले लेखे– ‘आई नीड ओपन स्पेस टु प्ले’ । उनी रहेछन्, दरबारमार्गको जामे मस्जिदमा कक्षा ४ पढ्दै गरेका समीर रहमान । साथीसँग घुम्दै आएका रहमानले आफ्नै सुरमा लेखेर फर्किंदै गर्दा ‘अकुपाई टुँडिखेल’ अभियानका संयोजक विजय श्रेष्ठले उनलाई रोके । उनले लेखेकै ठाउँमा लगेर फोटो खिचे अनि भने, ‘खुला ठाउँको महत्त्व तिमीले बुझेका रहेछौं । तिम्रै मस्जिदछेउमा मेरो पाउँ पसल छ, त्यहाँ गएर दुई पाकेट लिएर जाऊ, तिमीलाई उपहार भयो ।’
उपत्यकाका ‘तीन सहर’मा ११८ पोखरी छन् । काठमाडौंमा २७, भक्तपुरमा ४० र ललितपुरमा ५१ । तीमध्ये २५ पोखरीमा भवन बनेका छन् । १६ पोखरी मैदान भएका छन् । ९ पोखरी सुक्खा छन् । एउटामा मन्दिर बनेको छ । धेरै पोखरी जीर्ण र सुक्खा छन् । केही मात्र ठीक अवस्थामा छन् । मासिएका कतिपय पोखरी पुन:स्थापित गर्न स्थानीय बासिन्दा जुर्मुराएका छन् ।
माधवनारायण स्वस्थानी व्रत तथा शालीनदी सुधार समिति यतिबेला मेला व्यवस्थापनमा व्यस्त छ । नदी छेउमा सिमेन्ट प्रयोग गरेर पेटी बनाउने, पहिले राखिएका ढुंगा झिकेर सिमेन्ट प्रयोग गर्ने काम भइरहेको छ । पेटी बनाउँदा आधुनिक तरिकाले टिपकार गरिएको छ ।
पशुपति क्षेत्रका केही भण्डारीका सन्तानहरू व्रतबन्धबाट वञ्चित छन् । पशुपतिको चारकिल्लाबाहिर जन्मेका र विवाहपछि पशुपति मन्दिर नघुमेकालगायत कारण देखाउँदै व्रतबन्ध रोकिएको हो । पशुपति क्षेत्र विकास कोषले अनुमति नदिएकाले तिथि तोकिएर पनि केही भण्डारीका सन्तानको व्रतबन्ध हुन नसकेको हो ।
साढे चार वर्षअघि भूकम्पले सुन्धारास्थित धरहरा ध्वस्त बनायो । अहिले उक्त ठाउँमा नयाँ संरचना निर्माण भइरहेको छ । छेउमै ठूला उपकरण चलाउँदा धरहराको फेद (ठुटो) मा क्षति हुन थालेको छ ।
भवन बनाउन ठिक्क पारेको ठाउँ उत्खनन् गर्दा प्राचीन ढुंगेधारा पत्ता लागेको छ । केही वर्षअघिसम्म सर्वसाधारणले पानी प्रयोग गर्दै आएको हात्तीसारस्थित ढुंगेधारा रहेको ठाउँमा भवन बनाउन थालिएपछि सम्पदा संरक्षण अभियन्ताले विरोध गरेका थिए । कित्ता नम्बर २६६३ र २६६४ मा रहेको सो जग्गा बुद्धलक्ष्मी गुरुङको नाममा छ ।
चारखाल मालपोत कार्यालयछेउ इचिबान नामको रेस्टुरेन्ट छ । यसलाई नेपाली वास्तुकला झल्कने मयूर झ्याल, आँखी झ्याल आदिले सजाइएको छ । भित्र पस्दा रिसेप्सनको ठीक पछाडि भित्तामा नौवटा हार लगाएर इँटा टाँसिएका छन् । टाँसिएका इँटाको छेउछेउमा फ्रेम हालेर आकर्षक देखाइएको छ ।
काठमाडौं महानगरपालिकाले सर्वोच्च अदालतको नजिरविपरीत पुरानो बसपार्कमा १२ तले संरचना बनाउन दिएको पाइएको छ । महानगरले ०६८ असार २६ मा पुरानो बसपार्क हटाएर भ्युटावर बनाउने निर्णय गरेको थियो ।
‘अकुपाइ टुँडिखेल’का अभियन्ताले खुलामन्च लगायत टुँडिखेलका मिचिएका संरचना खाली गर्न काठमाडौं महानगरपालिकालाई अल्टिमेटम दिएका छन् । ंंंतीन महिनाभित्रमा टुँडिखेल अतिक्रमण तत्काल हटाएर पूर्ववर्ती अवस्थामा फर्काउन माग गर्दै सोमबार महानगर प्रशासन विभाग प्रमुख नमराज ढकाललाई ज्ञापन बुझाएका छन् ।
