दीपेन्द्र विष्ट

सरकारले उपत्यकामा खानेपानी आपूर्तिका लागि मेलम्चीबाहेक थप वैकल्पिक स्रोतको खोजी सुरु गरेको छ । खानेपानी मन्त्रालयका अनुसार उपत्यका वरिपरि एवं वाग्मती जलाधारलगायत स्रोतको खोजी थालिएको हो ।

काठमाडौंको पूर्वउत्तर नगरपालिका शंखरापुरका मतदाताले वन्यजन्तुले दु:ख दिएको भन्दै व्यवस्थापन गर्नुपर्ने माग मेयरका उम्मेदवारसमक्ष राखेका छन् । शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्जसँग जोडिएको उक्त नगरपालिकाका मतदाताले अन्नबाली वन्यजन्तुले खाएर दु:ख दिएको भन्दै व्यवस्थापनका लागि माग गरेका हुन् ।

सरकारले बाढीग्रस्त मेलम्ची आयोजनाको हेडवर्क्स (मुख्य बाँधस्थल) सम्म पुग्ने बाटो खोल्ने जिम्मेवारी नेपाली सेनालाई दिने तयारी गरेको छ । आयोजना प्रमुख वासुदेव पौडेलले मेलम्ची बजारदेखि हेडवर्क्ससम्मको २२ मध्ये ८ किमि सडक पूर्ण रूपमा क्षतिग्रस्त भएकाले ट्र्याक खोल्ने जिम्मा सेनालाई दिन छलफल भइरहेको बताए ।

सरकारले काठमाडौं उपत्यकाको बढ्दो फोहोर पानी व्यवस्थापनका लागि ७ वटा प्रशोधन केन्द्र निर्माण प्रक्रिया अघि बढाएको छ । सहरी विकास मन्त्रालयले टुकुचा र खानेपानी मन्त्रालयले गुह्येश्वरी र धोबीघाटमा २/२ वटा तथा सल्लाघारी, कोड्कु र धोबीघाट प्रशोधन केन्द्र निर्माण अघि बढाएको हो ।

सहरी विकास मन्त्रालयले शिवपुरी नागार्जुन निकुञ्जको मध्यभाग धाप क्षेत्रमा वर्षायाममा पानी संकलनका लागि करिब ९५ मिटर उचाइको बाँध निर्माण गर्न विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार गरेको छ । समुद्री सतहबाट करिब १९ सय मिटर उचाइमा निर्माण हुन लागेको उक्त बाँधमा ८० लाख घनमिटर पानी जम्मा हुनेछ ।

सरकारले विकल्प नै तयार नगरिकन राष्ट्रिय गौरवको मेलम्ची खानेपानी आयोजना प्रमुख रामकुमार श्रेष्ठलाई सरुवा गरेको छ । खानेपानी मन्त्रालय स्रोतका अनुसार प्रमुख एवं सहसचिव श्रेष्ठलाई गण्डकी प्रदेशको भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयको सचिवमा सरुवा गरेको हो । केही दिन अघि बसेको मन्त्रिपरिषद बैठक श्रेष्ठलाई सरुवा गरेको हो । 

सर्वोच्च अदालतले जग्गा कित्ताकाट नगर्न सरकारलाई आदेश दिए पनि खण्डीकरण गर्ने क्रम रोकिएको छैन । अंशबन्डालगायत बहानामा स्थानीय तहको स्वीकृतिमै प्लटिङ गरेर जमिनको खण्डीकरण गर्ने क्रम बढेको हो । भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा १२ लाख ९६ हजार ७ सय ३४ वटा कित्ताकाट भएको छ । जबकि २०७३/७४ मा ५ लाख २० हजार मात्रै कित्ताकाट भएको थियो । 

मेलम्ची खोलामा आइतबार राति आएको बाढीले निर्माणाधीन सडक संरचना बगाएपछि मेलम्ची खानेपानी सम्पन्न हुने मिति थप अनिश्चित बनेको छ । हेलम्बुको क्युल क्षेत्रमा निर्माण भइरहेको करिब २ किमि सडक पछिल्लो बाढीका कारण क्षतिग्रस्त बनाएपछि मेलम्चीको पानी काठमाडौं पुर्‍याउने लक्ष्य प्रभावित भएको मेलम्ची खानेपानी आयोजना प्रमुख रामकुमार श्रेष्ठले जनाए ।

देशभरका १ सय २६ वटै मालपोत कार्यालयबाट भूअभिलेख सूचना व्यवस्थापन प्रणालीमार्फत जग्गा रजिस्ट्रेसन पास हुने भएको छ । भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका अनुसार आज (साउन १) बाट अनलाइनमार्फत जग्गा खरिद–बिक्री गर्न सकिने भएको हो । 

पानीको महसुल बुझाउन उपभोक्ता नआएपछि कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका–१ आलापोट खानेपानी व्यवस्थापन समाजका सचिव प्रदीप फुँयाल चिन्तामा छन् । महसुल नै नउठेपछि खानेपानी वितरण र व्यवस्थापनमा खटिएका ५ कर्मचारीलाई तलब, सेवासुविधा र मर्मत सम्भारलगायतको खर्च जुटाउन अप्ठेरो हुन थालेको उनको भनाइ छ ।